Quyết định của Tổng thống Trump bổ nhiệm ông John Bolton làm cố vấn an ninh quốc gia gây bất ngờ cho nhiều người. Năm ngoái, vị tổng thống không giao chức ngoại trưởng Mỹ cho ông này chỉ vì không thích bộ râu hải mã của ông.
Ông Bolton là người thuộc phe diều hâu, tức các quan chức hiếu chiến thuộc đảng Cộng hòa. Việc bổ nhiệm ông, một người theo chủ nghĩa tân bảo thủ dưới thời cựu Tổng thống George W. Bush, rất có khả năng sẽ gây tranh cãi.
Lý do là vì vị cố vấn an ninh mới của nước Mỹ vẫn chưa đưa ra lời xin lỗi thỏa đáng cho việc ủng hộ cuộc chiến Iraq năm 2003, cuộc chiến mà cựu Tổng thống Bush bị lên án là đã gây ra một sai lầm lớn.
 |
| Ông John Bolton vừa được bổ nhiệm chức vụ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ. Ảnh: AP. |
Được biết đến với bộ râu rậm rạp, tính cách của một ông già gắt gỏng và vẻ ngoài có phần lôi thôi, ông Bolton được nhiều người theo phe bảo thủ ủng hộ vì những chính sách đối ngoại thẳng thắn có phần hiếu chiến.
Những người theo đảng Cộng hòa cũng nhớ đến ông như một người dẫn chương trình truyền hình "theo chủ nghĩa tân bảo thủ sử dụng chất kích thích".
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Rand Paul đã từng mô tả ông Bolton là người "khăng khăng lặp lại những chính sách ngoại giao sai lầm của Mỹ trong 15 năm qua".
Con diều hâu điển hình
Là con trai của một lính cứu hỏa ở thành phố Baltimore, ông Bolton là một người theo phe bảo thủ trung thành từ thời niên thiếu. Năm 15 tuổi, ông từng trốn học để vận động tranh cử tổng thống cho cựu thượng nghị sĩ Barry Goldwater.
Khi theo học luật tại Đại học Yale, ông tự xem mình là "người ngoài hành tinh" trong làn sóng phản đối chiến tranh Việt Nam của các sinh viên thời bấy giờ. Ông Bill và bà Hillary Clinton, những người theo đảng Dân chủ, từng học cùng lớp với ông Bolton, tuy nhiên họ "nằm ngoài vòng tròn xã giao" của ông.
Sau khi học xong, ông phục vụ trong chính quyền của 3 cựu tổng thống đảng Cộng hòa: ông Ronald Reagan, ông George H. W. Bush (Bush cha) và ông George W. Bush (Bush con).
Dưới thời Tổng thống George W. Bush, ông Bolton làm đến chức thứ trưởng về kiểm soát vũ khí của Bộ Ngoại giao. Tại đây, "con diều hâu chiến" đã xù lông. Ông Bolton bị cáo buộc ép buộc hai nhà phân tích tình báo mâu thuẫn với mình phải rời vị trí, đồng thời "gài mìn dưới chân" cựu Ngoại trưởng Colin Powell, sếp của ông.
Ông cũng là một trong số những người giúp sức xây dựng giả thuyết cựu Tổng thống Iraq Saddam Hussein có kho vũ khí hủy diệt khổng lồ, điều đã khiến Mỹ khởi động cuộc chiến Iraq 2003, một điều sau này bị chứng minh là sai sự thật.
Mặt khác, ông Bolton cũng được nhiều người ca ngợi vì đã thiết lập Sáng kiến an ninh chống Phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (PSI), một thỏa thuận quốc tế cấm vận chuyển vật liệu phân hạch có thể được sử dụng để sản xuất vũ khí giết người hàng loạt.
Đại sứ Mỹ kém thân thiện tại Liên Hợp Quốc
Cựu Tổng thống Bush đã chỉ định ông Bolton làm đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, điều đã khiến nhiều nhà ngoại giao thất vọng. Có hơn 100 cựu đặc phái viên của Mỹ ký một bức thư thúc giục các thượng nghị sĩ bãi bỏ sự bổ nhiệm này.
Lý do là "con diều hâu chiến" này từng thẳng thừng tuyên bố "chẳng có gì gọi là Liên Hợp Quốc" và Mỹ là "sức mạnh duy nhất" của thế giới. Ông nổi tiếng với câu đùa: "Tòa nhà làm việc của Ban Thư ký Liên Hợp Quốc có 38 tầng, nếu mất đi 10 tầng thì cũng chẳng có gì khác biệt".
 |
| Ông John Bolton bắt tay cựu Tổng thống George Bush tại Phòng Bầu dục năm 2006. Ảnh: Getty. |
Cựu Tổng thống Bush đã phải dùng đến chiêu bài bổ nhiệm trong thời gian quốc hội Mỹ ngừng họp để đưa ông Bolton vào vị trí này vào năm 2005, sau khi nhiều thượng nghị sĩ phe Dân chủ và một số của phe Cộng hòa ngăn chặn quyết định trên.
Khi ông Bolton mãn nhiệm vào tháng 1/2007, nhiều nhà ngoại giao tại Liên Hợp Quốc nhận xét phong cách của ông là thô lỗ và kém thân thiện.
Khi tranh cử cho chức vụ tổng thống Mỹ vào năm 2016, ủy viên cấp cao của Viện Nghiên cứu Kế hoạch Mỹ này không thể hiện sự thay đổi quan điểm chính trị nào. Ông nhiều lần cho rằng cuộc chiến của Mỹ với Iraq là điều "đúng đắn".
Đối với ông, đầu hàng không phải là một sự lựa chọn. Ông từng kêu gọi đánh đòn phủ đầu đối với Triều Tiên trong một bài xã luận của tờ Wall Street Journal.
Chức vụ mới của ông Bolton, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, có thể làm nhiều người ủng hộ Tổng thống Trump phải bối rối.
