 |
Indonesia gần đây đã chứng kiến tình hình dịch bệnh được cải thiện. Ngày 2/9, số ca mắc mới trong 7 ngày qua Indonesia là hơn 9.300 ca/ngày, theo Worldometer. Tuy vẫn ở mức cao, con số này đã giảm đáng kể so với đỉnh dịch 50.000 ca/ngày hồi giữa tháng 8.
Tương tự, số ca tử vong cũng giảm từ mức đỉnh 1.800 ca mỗi ngày vào đầu tháng 8 xuống còn gần 600 ca/ngày được ghi nhận vào ngày 2/9.
 |
| Ông Dono Widiatmoko, giảng viên cao cấp tại Đại học Derby (Anh) kiêm thành viên Hiệp hội Y tế Cộng đồng Indonesia. Ảnh: FBNV. |
Dù vậy, sự cải thiện chưa được trải đều.
Trong khi dịch bệnh thuyên giảm ở thủ đô Jakarta - nơi gần 69% dân số đã tiêm đầy đủ - và một số khu vực khác, bệnh viện ở các thị trấn nhỏ và vùng nông thôn đang bị quá tải do thiếu thiết bị chữa bệnh.
Tỷ lệ tiêm chủng ở một số vùng như Banten, Trung và Tây Java dưới mức trung bình cả nước là 17%.
Do đó, chính phủ Indonesia dùng nhiều tiêu chí để quyết định nới lỏng giãn cách từng khu vực, theo ông Dono Widiatmoko, giảng viên cao cấp về chăm sóc sức khỏe và y tế tại Đại học Derby (Anh) và thành viên Hiệp hội Y tế Cộng đồng Indonesia.
“Về cơ bản, các tiêu chí cần phải tính đến gồm tỷ lệ dương tính khi xét nghiệm, tỷ lệ lấp đầy giường bệnh, số ca dương tính, và tỷ lệ tử vong vì Covid-19”, ông Widiatmoko nói với Zing.
 |
| Số ca mắc mới Covid-19 mỗi ngày tính theo trung bình tuần của Indonesia trong khoảng thời gian từ ngày 1/4 tới ngày 3/9. Đồ họa: Our World in Data. |
Xác định tình hình dịch
Theo ông Widiatmoko, Bộ Y tế Indonesia ngày 30/6 ra quy định hướng dẫn các tiêu chí cần cân nhắc khi điều chỉnh giới hạn chống dịch.
Để điều chỉnh biện pháp giãn cách xã hội phù hợp thực tế chống dịch, quy định này đặt ra 5 cấp độ tình hình dịch, bắt đầu từ cấp 0 (không có ca mắc trong cộng đồng) và tăng dần tới cấp 4 (lây nhiễm không thể kiểm soát và năng lực phản ứng không đủ).
Theo quy định này, cấp độ dịch phụ thuộc vào 2 yếu tố: Mức độ lây nhiễm và năng lực ứng phó.
Trong đó, mức độ lây nhiễm cộng đồng trong một khu vực sẽ được đánh giá dựa trên 3 tiêu chí: Tỷ lệ xét nghiệm dương tính, tỷ lệ nhập viện, và tỷ lệ tử vong. Các tiêu chí này được tính trên 100.000 người mỗi tuần, và lại được phân làm 4 cấp (như bảng).
 |
| Các chỉ số đo lường để đánh giá mức lây nhiễm cộng đồng. Ảnh: Bộ Y tế Indonesia. |
Một khu vực sẽ có mức lây nhiễm cộng đồng ở cấp 1 nếu có cả 3 tiêu chí đánh giá rơi vào mức cấp 1.
Cụ thể, trong tuần, khu vực ấy có số tổng số ca dương tính trên 100.000 người là dưới 20, dưới 5 ca nhập viện trên 100.000 người, và dưới 1 ca tử vong trên 100.000 người.
Nếu 3 tiêu chí của một khu vực không cùng cấp, mức độ lây nhiễm cộng đồng sẽ được xác định dựa trên tiêu chí cấp cao nhất.
Ví dụ, nếu có số ca dương tính ở cấp 1, số ca nhập viện ở cấp 3, và tỷ lệ tử vong ở cấp 4, một khu vực sẽ được liệt vào mức độ lây nhiễm cấp 4.
Sau khi xác định mức độ lây nhiễm cộng đồng, nhà chức trách tiếp tục xác định năng lực ứng phó dịch bệnh, dựa trên 3 tiêu chí: Xét nghiệm (được tính bằng tỷ lệ xét nghiệm dương tính theo tuần), truy vết (tỷ lệ giữa số trường hợp tiếp xúc gần và số ca dương tính), và điều trị (tỷ lệ lấp đầy giường bệnh).
Mỗi tiêu chí tiếp tục được đánh giá làm các mức: Đủ, trung bình, và hạn chế.
 |
| Phân cấp mức độ năng lực ứng phó Covid-19. Ảnh: Bộ Y tế Indonesia. |
Ví dụ, tiêu chí xét nghiệm được coi là đủ, trung bình, và hạn chế nếu tỷ lệ xét nghiệm dương tính theo tuần lần lượt là dưới 5%, từ 5 tới 15%, hoặc trên 15%.
Tuy nhiên, nhà chức trách cần phải xét nghiệm ít nhất 1 trên 1.000 dân trong khu vực mỗi tuần. Nếu không đủ, tiêu chí xét nghiệm sẽ bị liệt vào mức hạn chế.
Theo ông Widiatmoko, công tác xét nghiệm của Indonesia có thể chưa phản ánh đúng thực tế.
"Trong 3 tháng đó (tháng 5-7), số ca mắc tăng đáng kể. Con số này chỉ thể hiện những người đã được xét nghiệm. Ước tính số người chưa được xét nghiệm có thể còn cao hơn, có thể cao hơn 3-4 lần, vì nhiều lý do khác nhau", ông Widiatmoko nói.
Sau khi xác định mức độ lây nhiễm, nhà chức trách sẽ xác định năng lực ứng phó của một khu vực, dựa trên tiêu chí kém nhất.
Ví dụ, một khu vực được coi là có đủ năng lực ứng phó khi đáp ứng đủ cả 3 tiêu chí xét nghiệm, truy vết, và điều trị.
Nếu xét nghiệm đủ, truy vết đủ, nhưng điều trị hạn chế (tức tỷ lệ lấp đầy giường bệnh cao), khu vực ấy sẽ bị coi là có năng lực ứng phó hạn chế.
Theo ông Widiatmoko, bệnh viện tại Indonesia trong giai đoạn đỉnh dịch từng nằm trong tình trạng quá tải.
"Họ phải cố tận dụng mọi thứ mình có. Một vấn đề là thiếu oxy và đây không phải điều có thể được giải quyết chỉ sau một đêm", ông Widiatmoko nói.
Kết hợp yếu tố mức độ lây nhiễm và năng lực ứng phó, nhà chức trách có thể xác định được tình hình dịch của một khu vực theo bảng do Bộ Y tế Indonesia đính kèm trong quy định ban hành ngày 30/6.
 |
| Phân cấp mức độ dịch Covid-19. Ảnh: Bộ Y tế Indonesia. |
Chiếu theo bảng này, giả sử một thành phố có mức độ lây nhiễm ở cấp 3 và có năng lực ứng phó trung bình, thành phố ấy sẽ có tình hình dịch ở cấp 3.
Theo quy định ngày 30/6, việc phân cấp tình hình dịch sẽ định hướng cho nhà chức trách về mức độ thiết lập các biện pháp chống dịch.
Tình hình dịch ở cấp 2 có nghĩa một khu vực có ít ca nhiễm cộng đồng. Khi đó, các biện pháp y tế công cộng và giãn cách xã hội phải được áp dụng để hạn chế tiếp xúc ngoài nhà, nhưng vẫn cần đảm bảo các dịch vụ công được mở cửa với quy trình y tế nghiêm ngặt.
Nếu tình hình dịch ở cấp 4, nhà chức trách cần hành động toàn diện để giảm lây nhiễm. Họ cần thực hiện biện pháp giới hạn di chuyển của người dân và các biện pháp liên quan để giảm đáng kể số lượng các cuộc gặp mặt trực tiếp.
Ngoài những tiêu chí trên, ông Widiatmoko nói các chính phủ có thể cân nhắc thực hiện khảo sát kháng thể trong lúc quyết định thời điểm tái mở cửa. Kháng thể là thứ cơ thể người sinh ra để chống lại vật thể lạ như virus và vi khuẩn.
 |
| Số ca tử vong mỗi ngày tính theo trung bình tuần của Indonesia từ ngày 1/4 tới ngày 3/9. Ảnh: Our World in Data. |
"(Có thể) xét nghiệm máu để xem người được xét nghiệm có kháng thể bảo vệ trước nCoV hay không. Kháng thể này sẽ xuất phát từ lây nhiễm tự nhiên hoặc tiêm chủng", ông Widiatmoko nói.
"Ở khu vực chưa tiêm chủng, (tỷ lệ người dân có kháng thể) sẽ tới từ việc lây nhiễm Covid-19. Ở khu vực đã bắt đầu tiêm chủng, số người có kháng thể trước Covid-19 sẽ là kết hợp của những người từng mắc Covid-19 hoặc đã tiêm chủng", ông Widiatmoko cho biết.
Một khảo sát công bố vào tháng 7 cho biết tỷ lệ người trưởng thành tại Anh có kháng thể là 90%. Đây là một trong những lý do chính phủ Anh mở cửa nền kinh tế, theo ông Widiatmoko.
Điều chỉnh biện pháp giãn cách từng tuần
Từng tuần, mức độ giãn cách xã hội của từng khu vực sẽ được điều chỉnh tùy vào tình hình dịch, trên cơ sở quy định của Bộ Y tế Indonesia và các hướng dẫn khác.
Ví dụ, Tổng thống Indonesia Joko Widodo ngày 25/8 cho biết một số khu vực có số ca mắc giảm đáng kể tại Java và Bali, nên các nơi này được giảm quy định giới hạn hoạt động cộng đồng (PPKM) từ cấp 4 xuống cấp 3, bao gồm thủ đô Jakarta, theo cập nhật của Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) tại Indonesia.
Số tỉnh PPKM cấp 4 giảm từ 11 xuống 7, trong khi số thành phố áp dụng PPKM cấp 4 giảm từ 132 xuống 104.
 |
| Tỷ lệ dân số được tiêm chủng đầy đủ ngừa Covid-19 tại Indonesia theo thời gian, tính tới ngày 3/9. Đồ họa: Our World in Data. |
Theo hướng dẫn 35/2021 của Bộ Nội vụ Indonesia, các ngành không thiết yếu vẫn phải làm việc 100% ở nhà, nhưng trường học ở khu vực áp dụng PPKM cấp 3 sẽ được phép giảng dạy trực tiếp với 50% công suất.
Phương tiện giao thông công cộng được phép hoạt động với 70% công suất.
Trung tâm mua sắm tại vùng PPKM cấp 3 được phép hoạt động với 50% sức chứa tới 20h hàng ngày. Nhân viên và khách hàng đều phải quét ứng dụng do Bộ Y tế phát triển.
Một tuần sau, ngày 1/9, nhà chức trách điều chỉnh các mức PPKM, theo cập nhật của AmCham Indonesia. Số thành phố ở đảo Java và Bali áp dụng PPKM cấp 3 và cấp 2 tiếp tục tăng.
Các giới hạn chống dịch đối với vùng có PPKM cấp 3 một lần nữa được nới lỏng. Trung tâm mua sắm, siêu thị, chợ truyền thống,… được phép mở cửa tới 21h.
Nhà hàng có khu vực ăn ngoài trời được đón khách ở mức 50% sức chứa. Chính phủ cũng sẽ thí điểm cho nhà hàng không gian kín được hoạt động ở 25% công suất tại các thành phố Jakarta, Surabaya, Bandung, và Semarang.
Các công ty sản xuất nội địa hoặc xuất khẩu được phép hoạt động với 100% công suất theo 2 ca làm việc, với điều kiện cần có giấy phép từ chính quyền, dùng ứng dụng của Bộ Y tế để sàng lọc nhân viên, và đảm bảo ít nhất 50% nhân viên được tiêm một mũi vaccine.
Tuy tình hình phần nào cải thiện, nhà chức trách vẫn đề nghị người dân cảnh giác. Chính phủ Indonesia có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh các giới hạn vào ngày 7/9 nếu cần thiết, theo Reuters.
