 |
| Ảnh: Wikifinancepedia. |
Tiền là thứ dầu nhớt giúp cỗ máy thế giới vận hành trơn tru. Hàng tỷ giao dịch được diễn ra thuận tiện mỗi ngày là nhờ có tiền - thứ định giá trị cho hàng hóa và dịch vụ.
Giải đáp các thắc mắc về tiền
Với mục đích tạo ra một cẩm nang giới thiệu đơn giản, dễ hình dung về tiền tệ và hệ thống tài chính thế giới, cuốn How Money Works được nhóm tác giả nhà xuất bản Dorling Kindersley (DK) thực hiện. Đây là một cuốn trong How Work - bộ sách cung cấp kiến thức thông qua hình thức đồ họa với các chủ đề như: Thức ăn, cơ thể, bộ não, tâm lý học, tiền, kinh doanh…
Về vai trò của tiền, trong lời giới thiệu sách How Money Works - Hiểu hết về tiền có viết: “Không có tiền, các ngành công nghiệp và thương mại là nền tảng cơ bản của các nền kinh tế hiện đại sẽ bị hủy hoại và dòng của cải trên khắp thế giới sẽ ngừng chảy”.
Trong hàng nghìn năm qua, tiền đã thực hiện nhiệm vụ thiết yếu này. Trước khi tiền được phát minh, tổ tiên của chúng ta sử dụng những phương thức đổi chác đơn giản để trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Tuy nhiên, phương thức trao đổi hàng hóa như vậy bất tiện khi những thứ được trao đổi có giá trị chênh nhau hoặc không có hai thứ tương ứng giá trị cùng lúc để trao đổi. Tiền là sự quy đổi các giá trị đồng nhất, giúp việc trao đổi thuận tiện.
Không dừng lại ở đó, khi ngân hàng được các cá nhân, chính phủ thành lập, con người có thể gửi tiền vào một tài khoản ngân hàng lấy lãi, vay tiền, đầu tư…
Các chính phủ và ngân hàng trung ương phát hành tiền, quyết định sẽ phát hành bao nhiêu tiền. Ngày nay, một loại tiền không hiện diện ở dạng giấy hay xu, mà tồn tại ở dạng tiền điện tử.
Giải thích những quan niệm, cơ chế hoạt động phức tạp này, sách Hiểu hết về tiền giúp bạn đọc hiểu về các khía cạnh của tiền, từ lịch sử của tiền, các thị trường, các tổ chức tài chính, tài chính cá nhân, cổ phiếu… Nhóm tác giả của Nhà xuất bản Dorling Kindersley đã thể hiện những thông tin ấy một cách trực quan bằng đồ họa, biểu đồ và sơ đồ dễ hiểu.
Sách làm sáng tỏ các quy trình và trả lời hàng trăm câu hỏi tài chính mà chúng ta đều có, chẳng hạn tiền tạo điều kiện thuận lợi cho hàng tỷ giao dịch như thế nào, các lý thuyết kinh tế, những gì diễn ra trên thị trường chứng khoán, cách các nhà phân tích dự đoán xu hướng cổ phiếu và nhiều vấn đề khác. Sách phá vỡ các biệt ngữ, giải thích các thuật ngữ như: dòng tiền, trái phiếu, lương bổng, thị trường mở…
 |
| Sách Hiểu hết về tiền. Ảnh: Nhã Nam. |
Sự tiến hóa của tiền
Trước khi có tiền, người ta dùng hình thức trao đổi. Với nỗ lực thiết lập giá trị cho hàng hóa để đổi hàng lấy hàng, “tiền” đã xuất hiện dưới nhiều hình thức, từ tín phiếu cho đến vật tượng trưng: Bò, vỏ ốc, kim loại quý… đều từng được sử dụng.
Các đặc điểm của tiền được chỉ ra trong sách: “Phải có giá trị, bền, có thể mang theo, đồng nhất, có thể chia nhỏ ra, có nguồn cung giới hạn và có thể sử dụng làm phương tiện trao đổi. Ẩn dưới tất cả đặc điểm này là sự tin tưởng: mọi người phải tin rằng nếu họ chấp nhận tiền, họ có thể dùng nó để đổi lấy các loại hàng hóa”.
Với mục đích cung cấp tri thức về tiền, cuốn sách dành dung lượng quan trọng để nói về lịch sử của tiền.
Khoảng 10.000 đến 3.000 năm TCN, con người sử dụng hình thức hàng đổi hàng. Trong hình thức thương mại đầu tiên này, các hàng hóa cụ thể được trao đổi với nhau và được các bên thương lượng, đồng ý là có giá trị tương đương.
Từ năm 7.000 TCN, người ta dùng tranh vẽ những mặt hàng để ghi lại các trao đổi thương mại. Đây là bằng chứng của những ghi chép giao thương đầu tiên. Khoảng 4.000 năm TCN, người Sumer đã ghi lại những giao dịch hàng hóa trên các tấm đất sét, chúng cũng đóng vai trò như những biên lai. Khoảng 1.000 năm TCN, vỏ ốc nhiều màu sắc và hình dạng khác nhau đã được sử dụng như một loại tiền ở Ấn Độ, Nam Thái Bình Dương.
Khoảng năm 600 TCN đến năm 1100, một số thương nhân sử dụng các phần khối lượng định trước của các kim loại quý làm tiền. Sau này, chúng được đúc thành tiền xu, thường do chính phủ phát hành.
Trong giai đoạn này, có nhiều loại tiền xu đã hình thành. Khoảng 600 năm TCN, tại Lydia, hỗn hợp vàng và bạc được tạo hình thành những đĩa nhỏ, đồng xu trên có dập nổi chữ viết. Cũng khoảng thời gian này, những người Athen dùng bạc để đúc thành một loại tiền được sử dụng ở Hy Lạp. Khoảng 200 năm TCN, triều Hán, Trung Quốc làm tiền từ đồng thau, đồng đỏ. 27 năm TCN, La Mã lưu hành tiền xu có hình ảnh bán thân của hoàng đế.
Từ khoảng năm 1100, các chính phủ sử dụng tiền giấy, phát hành các tín phiếu có thể được trao đổi như tiền và đổi lấy tiền xu.
Từ năm 2000, xuất hiện tiền điện tử. Giờ đây, tiền có thể tồn tại “ảo” trên máy tính và những giao dịch lớn có thể được diễn ra mà không cần sự hiện diện của tiền mặt.
Như vậy, qua nhiều thế kỷ, tiền xuất hiện dưới nhiều hình thức. Dù có hình thức gì, dưới hình dạng tiền xu, tiền giấy hay tiền điện tử, nó vẫn mang lại giá trị cố định giúp so sánh các món hàng. Cho tới năm 2017 (thời điểm cuốn sách được phát hành), ước tính có 80.900 tỷ USD tồn tại.
