'Siêu thứ năm' trong xuất bản: Nghề viết có còn sức hút?

Theo The Times, ngày nay, ai cũng muốn viết ra cuốn sách của riêng mình.

Viết văn ngày càng trở nên hấp dẫn

Từ những người nổi tiếng muốn mở rộng thương hiệu cá nhân, những ngôi sao mới nổi trên TikTok/Instagram, những tin tặc năng suất cho đến những người sở hữu các cơ sở kinh doanh, tất cả họ đều có tên trong danh sách tác giả những cuốn sách mới này. Trước đây, podcast là chỉ báo cho một bước tiến trong thương hiệu cá nhân, giờ đây, chỉ báo này gọi tên việc trở thành tác giả.

Nhà văn được coi là một chỉ báo cho thương hiệu cá nhân thành công. Ảnh: The Times.

Đã từ lâu, viết sách được coi là một biểu tượng cho địa vị do đòi hỏi sự sáng tạo và cam kết lâu dài trong suốt quá trình. Một chuyên gia trong ngành đã chia sẻ: "Không đời nào James Joyce không nghĩ tới việc Ulysses có thể sẽ thúc đẩy thương hiệu cá nhân của mình".

Hay đối với chủ hiệu sách Tilly Fitzgerald, khó khăn của công việc viết lách dường như là một phần của sự hấp dẫn. Tilly Fitzgerald, chủ hiệu sách Tilly Loves Books, chia sẻ: “Văn học có lẽ được coi trọng hơn các hình thức văn hóa khác”. Bà lập luận rằng những người nổi tiếng ở các ngành nghề khác thường chọn viết sách như một cách để thể hiện sự trí tuệ của mình.

Thêm vào đó, giống như bất kỳ thứ gì được khúc xạ qua lăng kính của truyền thông xã hội, nghề viết văn đang được mỹ hóa và tôn sùng nhiều hơn. Người đại diện văn học Jemima Forrester nói: “Sức hút của nghề viết văn không phải là mới. Điều mới là toàn bộ quá trình trở nên nổi tiếng đó ngày càng trở nên dễ thấy”. Các nhà văn đăng tải thông báo về những thương vụ sách họ có, tiết lộ bìa sách, đăng video về bản in thử,.... Mọi hoạt động đang tạo nên một nghi thức xuất bản hoàn chỉnh, Forrester đánh giá.

Ngoài ra, các nhà xuất bản cũng đang khai thác tốt sự phát triển của truyền thông xã hội. Giới xuất bản từ lâu đã tìm cách đưa những người nổi tiếng, với lượng người hâm mộ sẵn có, ra mắt sách để đảm bảo doanh thu. Nhưng giờ đây, họ còn tiếp cận những người có sức ảnh hưởng và người sáng tạo nội dung trên mạng xã hội.

Forrester cho biết: "Ngày càng nhiều người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội ra sách, nói về việc viết lách và đăng tải video, hình ảnh về cuộc sống văn học sành điệu của họ. Tất cả đều trông quyến rũ và hấp dẫn hơn".

Cơ hội mới trong thời đại số?

Những lý do trên phần nào giải thích tại sao rất nhiều người muốn thêm vai trò "tác giả" vào tiểu sử Instagram của mình, dù thực tế là thu nhập từ sách rất thấp.

Ví dụ, Forrester đã có một vài thoả thuận bản quyền ở mức hàng triệu bảng Anh. "Điều đó thật tuyệt vời, sau một đêm, các tác giả thức dậy trở thành triệu phú. Tuy nhiên, điều đó rất hiếm", bà chia sẻ. "Thường thì các thỏa thuận xuất bản có giá trị thấp hơn thế rất nhiều". Theo một nghiên cứu vào cuối năm 2022, thu nhập trung bình từ nghề viết ở Anh là 7.000 bảng Anh một năm.

Fitzgerald cũng giải thích: "Với khối lượng sách được xuất bản khổng lồ hiện nay, các tác giả mới vào nghề rất khó để trở nên nổi bật. Khi vào một hiệu sách, mọi người có xu hướng tìm đến những cái tên mà họ biết đến. Lúc này, vai trò tiếp thị trở nên quan trọng đáng kể. Tuy nhiên, trong bối cảnh ngân sách tiếp thị và quảng cáo đang bị cắt giảm, trách nhiệm quảng bá tác phẩm đang được đặt lên vai chính các nhà văn”.

Công chúng dễ dàng tiếp cận nhiều lời khuyên, nguồn tin về việc viết sách. Ảnh: Hattie Crisell.

Tuy nhiên, những khó khăn này không ngăn được giấc mơ trở thành nhà văn của nhiều người. Với họ, việc viết một cuốn sách không còn khó khăn như trước. Rất dễ dàng tìm được các chương trình podcast hay những khoá học dạy viết văn với những khẩu hiệu đầy sức hút. Ví dụ, chuỗi podclass (lớp học trên podcast) mới của Elizabeth Day với tên gọi How to Write a Book, kéo dài 12 tuần, được quảng cáo là sẽ giúp bạn trong mọi việc, từ mài giũa ý tưởng cho đến tìm người đại diện. Hay các khoá học viết tiểu thuyết của trường dạy viết sáng tạo Faber, London được quảng cáo với thông điệp: “Hơn 150 tác giả đã xuất bản và con số vẫn đang tăng lên ... bạn sẽ là người tiếp theo chứ?”

Sau đại dịch Covid-19, khi các sự kiện trong ngành xuất bản dần phục hồi, các cơ hội gặp gỡ tác giả, nhà văn cũng ngày một nhiều hơn. Và có một điểm chung là lời khuyên hầu hết tác giả thành danh đưa ra cho những nhà văn trẻ đầy tham vọng là "cứ làm đi". Độc giả cũng bắt gặp những lời khuyên tương tự trong chương trình podcast của Hattie Crissell hay trong cuốn sách chia sẻ về viết lách In Writing sắp ra mắt của tác giả này.

Và sau những thành công bất ngờ, những nhà văn mới được truyền thêm nhiều “lửa” hơn cho đam mê sáng tạo. Từng nghĩ rằng nhà văn là nghề có thu nhập thấp và thực sự khó khăn, nhà báo Vicky Spratt đã thay đổi quan điểm “thực tế” này khi cuốn Tenants, tác phẩm đào sâu về cuộc khủng hoảng nhà ở tại Anh của bà được hoan nghênh.

Bà Spratt chia sẻ: "Tôi thực sự tự hào khi gửi gắm được một số điều mà tôi đã thấy trong hơn một thập kỷ đi khắp Vương quốc Anh, đưa tin về một trong những vấn đề xã hội và kinh tế lớn nhất mà chúng tôi đang gặp phải. Tất cả được đưa vào một cuốn sách để mọi người có thể tham khảo, thay vì phải dò tìm trong một số kho lưu trữ trực tuyến có thể biến mất”.

Lauren Bravo là tác giả của hai tác phẩm phi hư cấu và hai tiểu thuyết. Và cuốn gần đây nhất của bà, Probably Nothing, cũng được độc giả nồng nhiệt đón nhận. Bà Bravo đồng tình với Spratt: “Một phần sức hấp dẫn của việc viết sách là sau đó bạn để lại được di sản của mình và di sản đó được mọi người hiểu và tôn trọng”.