|
|
Chính khách Winston Churchill. Ảnh: SSPL via Getty Images. |
Winston Churchill đột nhiên thay đổi quan điểm của mình.
Trước mùa hè năm 1911, ngài Bộ trưởng Nội vụ trẻ trung Churchill vẫn còn là một trong những người đứng đầu phe “các nhà kinh tế học”, bao gồm những thành viên Nội các Anh phản đối việc tăng chi phí quân sự nhằm đưa nước Anh vượt lên trong cuộc chạy đua hải quân giữa Anh và Đức. Cuộc chạy đua này là tác nhân gây nhiều hiềm khích nhất, khiến thái độ thù địch giữa hai quốc gia ngày càng trở nên sâu sắc.
Tuy nhiên, Churchill lúc đó lại khẳng định chắc chắn rằng khả năng xảy ra chiến tranh với Đức không phải là không tránh được và nước Đức không phải lúc nào cũng hiếu chiến. Ông nhấn mạnh nên đầu tư ngân sách vào các chương trình xã hội trong nước hơn là vào việc trang bị thêm tàu chiến mới.
Nhưng ngày 1/7/1911, Hoàng đế Đức Wilhelm II bất ngờ hạ lệnh cho Báo đen, một tàu hải quân chạy bằng hơi nước của Đức, tiến vào vùng cảng Agadir nằm trên bờ Đại Tây Dương của Marốc. Mục đích của Wilhelm II là kiểm tra ảnh hưởng của Pháp ở châu Phi và tìm căn cứ đóng quân cho Đức.
Mặc dù Báo đen chỉ là một chiếc tàu được trang bị súng và Agadir là một thành phố cảng không mấy quan trọng, sự xuất hiện của con tàu này tại đây đã gây ra một cuộc khủng hoảng quốc tế nghiêm trọng. Việc Đức từng bước củng cố quân đội vốn đã làm nảy sinh nhiều mối quan ngại cho các nước láng giềng châu Âu; nhưng tới lúc này, với khát khao đi tìm “chỗ đứng dưới bầu trời”, dường như Đức đang trực tiếp thách thức vị trí của Pháp và Anh trên trường quốc tế.
Nguy cơ chiến tranh đã bóp nghẹt bầu không khí châu Âu trong nhiều tuần. Tuy nhiên, đến cuối tháng 7, tình hình căng thẳng đã dịu bớt - theo lời của Churchill thì “kẻ bắt nạt đang xuống thang”. Nhưng sự kiện trên đã làm thay đổi hoàn toàn cách nhìn của Churchill. Khác hẳn với đánh giá trước kia, giờ đây Churchill tin chắc rằng Đức đang tìm cách nắm bá quyền và sẽ sử dụng sức mạnh quân sự để đạt được điều đó. Ông đi đến kết luận chiến tranh là bất khả kháng - vấn đề chỉ còn là thời gian.
Ngay sau sự kiện Agadir, Churchill được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Hải quân. Ông tuyên bố sẽ làm tất cả để chuẩn bị về mặt quân sự cho nước Anh nhằm đối phó với ngày định mệnh đang đến, ngày mà chiến tranh tất yếu sẽ xảy ra. Trách nhiệm của ông là phải bảo đảm cho Hải quân Hoàng gia Anh, biểu tượng đồng thời là đại diện cho sức mạnh đế quốc của Anh, sẵn sàng đối mặt với người Đức trên các vùng biển quốc tế.
Một trong những vấn đề quan trọng và gây tranh cãi nhất mà Churchill phải đối mặt lúc đó dường như chỉ thiên về kỹ thuật, song trên thực tế nó lại có tác động sâu rộng trong thế kỷ XX: Hải quân Anh có nên chuyển từ nguồn năng lượng than truyền thống sang sử dụng dầu không?
Nhiều người cho rằng việc chuyển đổi như vậy là quá mạo hiểm, vì như thế có nghĩa là Hải quân sẽ mất đi chỗ dựa là nguồn than an toàn và ổn định của xứ Wales. Thay vào đó, họ sẽ phải trông chờ vào nguồn cung cấp dầu xa xôi và bất ổn của Ba Tư (nay là Iran).
Churchill cho biết: Thật ra, việc chuyển hoàn toàn nguồn năng lượng sử dụng trong hải quân sang dầu là “một hành động chuốc lấy vô số rắc rối”. Nhưng những lợi ích chiến lược mà dầu mang lại - tốc độ nhanh hơn và sử dụng nguồn nhân lực hiệu quả hơn - đã trở nên quá rõ ràng khiến Churchill không thể chậm trễ. Ông quyết định nước Anh phải xây dựng “sức mạnh hải quân thống trị dựa vào dầu mỏ” và lập tức bắt tay vào việc thực hiện mục tiêu trên với tất cả sức lực và lòng nhiệt tình mạnh mẽ.
“Quyền lực chính là chiến lợi phẩm của cuộc phiêu lưu này”, Churchill khẳng định.
Với quan điểm đó, trước Thế chiến I, Churchill đã nắm được một chân lý cơ bản, không chỉ đúng trong cuộc chiến nảy lửa sắp tới mà còn đúng trong nhiều thập kỷ sau đó. Bởi vì trong suốt chặng đường của thế kỷ XX, dầu mỏ đồng nghĩa với quyền lực...
