Ông David Stilwel, Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao Mỹ, nói với Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ hôm 16/10 rằng yêu sách "đường lưỡi bò" của Trung Quốc tại Biển Đông là phi pháp và vô lý.
"Thông qua các hành động khiêu khích liên tục để khẳng định đường chín đoạn, Bắc Kinh đang ngăn chặn các thành viên ASEAN tiếp cận nguồn tài nguyên năng lượng có thể tái tạo trị giá 2.500 tỷ USD, đồng thời làm gia tăng bất ổn và nguy cơ xung đột", ông Stilwell nói.
Quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm rằng các yêu sách của Bắc Kinh trên một khu vực rộng lớn ở Biển Đông là không có cơ sở pháp lý, lịch sử hay địa lý.
 |
| Nhà ngoại giao Mỹ David Stilwell. Ảnh: Yonhap. |
"Đường lưỡi bò" hay "đường chín đoạn" là khái niệm mà Bắc Kinh dựa vào để tuyên bố quyền lịch sử đối với gần như toàn bộ Biển Đông. Tuy nhiên, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) năm 2016 đã ra phán quyết (trong vụ kiện liên quan Philippines và Trung Quốc) khẳng định tuyên bố của Bắc Kinh không có cơ sở pháp lý.
Dù vậy, Trung Quốc không những không thừa nhận phán quyết này mà còn cố tình đẩy mạnh các hoạt động quân sự hóa đảo, đá ở Biển Đông, cũng như gây hấn, xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của các nước trong khu vực.
Ông Stilwel cũng chỉ ra rằng các yêu sách trên biển của Trung Quốc gây ra "phí tổn thực sự" cho các nước khác di chuyển qua vùng biển chiến lược.
Washington cũng lo lắng về sự thật tâm của Trung Quốc trong việc đàm phán Bộ quy tắc Ứng xử trên Biển Đông với các nước ASEAN (COC).
"Trong khi nói rằng họ cam kết ngoại giao hòa bình, thực tế là các lãnh đạo Trung Quốc - thông qua hải quân Quân Giải phóng Nhân dân, các cơ quan thực thi pháp luật và dân quân biển - tiếp tục hăm dọa và bắt nạt các nước khác", ông Stilwell nói.
Từ đầu tháng 7, các tàu Trung Quốc đã có hành động quấy nhiễu, xâm phạm quyền chủ quyền của Việt Nam tại vùng biển gần Bãi Tư Chính, thuộc vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam. Trung Quốc cũng cho tàu quấy nhiễu hoạt động của Malaysia, Philippines.
"Nếu được sử dụng để hợp pháp hóa hành vi thái quá và yêu sách chủ trên biển phi pháp của Trung Quốc, cũng như trốn tránh các cam kết của Bắc Kinh theo luật quốc tế, một Bộ quy tắc Ứng xử sẽ gây hại cho khu vực và cho tất cả những ai coi trọng tự do trên biển", ông Stilwell nhấn mạnh.
Viện dẫn Đạo luật Trấn an châu Á năm 2018 của Mỹ, ông khẳng định Washington sẽ tiếp tục đảm bảo tự do hàng hải, hàng không và các hoạt động hợp pháp khác trên biển.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các đồng minh và đối tác Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để tiến hành huấn luyện và các chiến dịch chung trên biển nhằm duy trì quyền tiếp cận tự do và mở, và chúng tôi hoan nghênh những cái đầu tiên trong lĩnh vực này", ông nói.
Tháng trước, Mỹ đã tổ chức cuộc tập trận trên biển đầu tiên với ASEAN nhằm triển khai Sáng kiến Thực thi Luật Biển Đông Nam Á. Hồi tháng 5, Hải quân Mỹ cùng với hải quân Philippines, Ấn Độ và Nhật Bản cũng có hoạt động tuần tra chung ở Biển Đông.
Ông Stilwell lưu ý rằng trong năm 2019, Mỹ đã tiến hành nhiều hoạt động tự do hàng hải (FONOP) hơn bất cứ năm nào trong 25 năm qua.
