Triệu chứng của cảm mạo có rất nhiều loại, đại thể bao gồm hắt hơi, chảy nước mũi, ho, đau đầu, toàn thân mỏi mệt hoặc đau nhức, phát sốt, đau họng. Hàn khí bị thải ra từ độ sâu hoặc bộ phận khác nhau trong cơ thể, sẽ hình thành các trạng thái triệu chứng khác nhau.

Bởi vậy, nhìn chung có thể dựa vào triệu chứng và nguyên nhân của hàn khí mà phân thành ba loại lớn là hàn khí kinh lạc sau lưng, hàn khí kinh lạc phía trước thân thể và hàn khí tạng phế (phổi).

Kinh lạc sau lưng thân thể chủ yếu là Kinh Bàng Quang, do diện tích sau lưng nơi sở tại của Kinh Bàng Quang rất rộng, lại là nơi thân thể rất dễ bị lạnh, cho nên nhiều người đều có lượng lớn hàn khí tồn tại ở bộ phận này. Khi hàn khí ở Kinh Bàng Quang bị đào thải ra sẽ xuất hiện đau mỏi hoặc đau nhức ở toàn bộ vai lưng.

Do Kinh Bàng Quang quán xuyến toàn bộ phần đầu, nên sẽ xuất hiện cảm giác phần não sau căng phồng, đầu đau nhức hoặc đau nửa bên đầu, chỗ huyệt ấn đường gần đầu lông mày đau râm ran, xoa ấn huyệt Phong Trì sau tai có cảm giác đau mạnh.

Họng cũng xuất hiện triệu chứng khó chịu hoặc ho, tất cả điều này đều là triệu chứng khi hàn khí Kinh Bàng Quang bị thải ra. Khi say nắng mùa hè cũng thường có loại cảm giác tương tự, cả hai tình trạng đều là triệu chứng của Kinh Bàng Quang sau lưng bị trở ngại.

Khi xuất hiện cảm giác khó chịu do đào thải hàn khí Kinh Bàng Quang, phương pháp xử lý đơn giản nhất là đánh gió. Do lưng là nơi có các huyệt vị chủ yếu của Kinh Bàng Quang, cho nên đánh gió sau cổ, lưng và trán, làm cho kinh lạc lưu thông, đánh gió xong ngủ một giấc, cảm giác khó chịu sẽ không còn nữa.

Ngoài ra, khi bắt đầu xuất hiện đau đầu, có thể xoa bóp hoặc cạo gió Kinh Bàng Quang sau lưng, uống nhiều nước, ngủ một giấc thì cơn đau nhanh chóng đỡ hơn. Ngoài ra cũng có thể uống một cốc trà táo quế, đi ngủ một giấc, cũng có thể làm triệu chứng đau đầu giảm bớt một phần.

Hàn khí là một nguyên nhân chủ yếu của cảm mạo (cảm cúm). Ảnh: vietnammedicalpractice.

Khi hàn khí kinh lạc phía trước thân thể bị thải ra, triệu chứng điển hình nhất là ngạt mũi, hắt hơi, chảy nước mũi, đôi khi còn xuất hiện tình trạng tháo dạ. Những triệu chứng này cũng giống với triệu chứng khi hàn khí trong phổi bị thải ra, phương pháp phân biệt là dùng tay sờ vào trán và đầu mũi rồi so sánh với nhiệt độ ở các chỗ khác trên mặt người đó.

Nếu nhiệt độ ở trán thấp hơn, thì triệu chứng này là hàn khí trong kinh lạc phía trước thân thể bị thải ra, nếu nhiệt độ ở đầu mũi thấp hơn, thì là hàn khí trong phổi bị thải ra. Sự đào thải hàn khí trong kinh lạc sẽ không gây ho cũng không dễ xuất hiện sốt, khi hàn khí trong tạng phế bị thải ra thì rất dễ xuất hiện ho và gây sốt.

Kinh lạc tồn trữ và phóng thích hàn khí ở phía trước thân thể chủ yếu là Kinh Vị (dạ dày) và Kinh Đại Trường. Do đó, đồng thời với việc hàn khí thải ra, dạ dày và ruột cũng thường xuất hiện những triệu chứng khó chịu. Thường xuất hiện nhất là chướng khí, có khi còn xuất hiện tình trạng rất muốn ăn vặt, nhưng đại tiện rất khó, đến khi đại tiện dễ dàng thì cảm mạo cũng sắp khỏi.

Cũng giống với hiện tượng đào thải hàn khí Kinh Bàng Quang, sách lược tốt nhất lúc này là nghỉ ngơi tĩnh dưỡng, để cơ thể tập trung năng lượng đào thải hàn khí ra ngoài, có thể uống thêm trà táo quế để nâng cao năng lượng cho cơ thể, hỗ trợ thân thể đào thải hàn khí.

Nhiệt độ ở đầu mũi thấp là triệu chứng rõ rệt nhất của hàn khí từ phổi đi ra. Thông thường nhiệt độ thấp này xuất hiện sớm hơn các loại triệu chứng có cảm giác. Phần trắng ở mắt một số người lúc này cũng sẽ xuất hiện màu xanh nhạt, đặc biệt là trẻ em rất dễ xuất hiện tình trạng này, người làm mẹ khi nhìn thấy mắt con mình có màu xanh, thì nên sờ vào chóp mũi con, nếu cũng thấy lạnh ngắt, thì trước tiên cần phải chuẩn bị tâm lý con mình sắp bị cảm mạo.

Có thể trong nhà có chuẩn bị sẵn thuốc giảm sốt, khi nhiệt độ lên cao đến trên 38,5 độ C thì dùng thuốc giảm sốt để đề phòng thương tổn cho cơ thể. Triệu chứng chóp mũi lạnh hoặc phần trắng mắt biến thành màu xanh xuất hiện khoảng một hai ngày thì sẽ bắt đầu xuất hiện triệu chứng cảm mạo.

Nếu thời gian nhiệt độ thấp rất dài (ba ngày đến một tuần), lại xuất hiện triệu chứng, thì cảm mạo lần này nhất định sẽ rất nặng, có khả năng xuất hiện sốt rất cao không thuyên giảm.

Giống việc cơ thể ủ thời gian rất dài rồi mới trục xuất hàn khí ra, cho nên đặc biệt nghiêm trọng. Thông thường người có thân thể càng khỏe mạnh thì lực trục xuất hàn khí ra cũng càng mạnh, mức độ cảm mạo cũng càng nghiêm trọng.

Không khí thở ra lúc ho khi hàn khí trú ngụ trong phổi bao giờ cũng mát mát. Loại ho này nên xem nó là một loại hô hấp sâu, không phải là bệnh, là công năng bình thường của cơ thể, là biện pháp nhằm làm cho hàn khí nằm sâu trong tạng phế bị thải loại ra ngoài.

Phân biệt chính xác “những triệu chứng nào do bệnh tật gây nên”, “những triệu chứng nào là công năng bình thường của cơ thể đưa tới” là quan trọng. Khi nhận định ho là công năng bình thường của cơ thể, nhằm thải loại hàn khí trong phổi, thì đối với loại ho này, không cần vội vàng dùng thuốc để ngăn chặn nó, mà phải tìm cách nâng cao năng lực đào thải hàn khí của cơ thể, làm cho hàn khí bị thải loại triệt để ra ngoài.

Dân gian Trung Quốc truyền thống dùng nước gừng để tăng cường nhiệt năng cho cơ thể, hoặc Trung - Tây y đều đề xướng là nên nghỉ ngơi nhiều hơn, đó đều là phương pháp tốt giúp nâng cao năng lượng cơ thể để nhanh chóng đào thải hàn khí.

Những phương pháp đúng đắn này, có khi không hề làm cho triệu chứng thuyên giảm, thậm chí còn thường làm cho tình trạng càng trầm trọng hơn. Bởi vì sau khi cơ thể tăng cường năng lực, thì càng dùng nhiều sức vào việc đào thải hàn khí, thân thể đòi hỏi đào thải càng nhiều rác thải, đương nhiên sẽ càng không dễ chịu.

Trạng thái này tuy sẽ xuất hiện triệu chứng nghiêm trọng tạm thời, nhưng toàn bộ thời gian sinh bệnh sẽ rút ngắn, hơn nữa hàn khí sẽ thực sự bị thải ra ngoài.