Các thượng nghị sĩ Philippines kêu gọi điều tra rủi ro an ninh từ quyền sở hữu một phần mạng lưới năng lượng quốc gia của Trung Quốc sau khi các quan chức cho biết các kỹ sư ở Bắc Kinh có thể khiến cả nước chìm trong bóng tối với một cú tắt.
Melvin Matibag, chủ tịch Tập đoàn Truyền tải quốc gia (TransCo), xác nhận "khả năng" xảy ra tình trạng như vậy trong các cuộc thảo luận tại Thượng viện ngày 20/11 về ngân sách chính phủ cho năm 2020.
Theo South China Morning Post, Tập đoàn Lưới điện Nhà nước Trung Quốc nắm giữ 40% cổ phần trong Tập đoàn Lưới điện Quốc gia Philippines (NGCP), tập đoàn tư nhân nhượng quyền thương mại năm 2009 để vận hành lưới điện.
 |
| Các công nhân dựng lưới gia cố thanh sắt cho bức tường bê tông của một trạm biến áp ở Manila. Ảnh: AFP. |
TransCo từng điều hành hệ thống và hiện giám sát NGCP nhưng Matibag nói với các thượng nghị sĩ rằng trên thực tế, "quyền truy cập vào hệ thống của họ bị hạn chế".
Quyền lực to lớn của các kỹ sư Trung Quốc
Thượng nghị sĩ đảng Tự do đối lập Risa Hontiveros đặt câu hỏi về phạm vi kiểm soát của Bắc Kinh giữa cuộc xung đột lãnh thổ của hai nước ở Biển Đông.
Bà nói rằng "Trung Quốc là một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta mỗi phút, mỗi giờ, mỗi khoảnh khắc chừng nào hoạt động của hệ thống được điều khiển và quản lý bởi các kỹ sư Trung Quốc. Quả thực là quyền lực to lớn".
"Nếu ai đó ở Bắc Kinh tắt nó đi thì sao?", bà hỏi các quan chức năng lượng trong suốt 10 giờ tranh luận tại Thượng viện để phê duyệt ngân sách.
 |
| Thượng nghị sĩ đảng Tự do Risa Hontiveros. Ảnh: SCMP. |
Ông Sherwin Gatchalian, chủ tịch ủy ban năng lượng của Thượng viện, người được giao nhiệm vụ bảo vệ ngân sách chính phủ cho bộ phận năng lượng, trả lời:
"Chủ tịch của TransCo cho biết họ đang nghiên cứu khả năng này. Tôi được cho biết rằng việc vận hành thủ công các đường dây tải điện là có thể. Việc Bắc Kinh tiếp quản có thể xảy ra nhưng TransCo, với khả năng kỹ thuật của họ, sau đó có thể tiếp quản thủ công".
Ông Gatchalian, người gốc Hoa sinh ra tại Philippines, nói thêm: "Chúng tôi sẽ mời các chuyên gia an ninh quốc gia và Hội đồng An ninh Quốc gia để đảm bảo họ có kế hoạch dự phòng".
Ông cũng nhắc nhở các nhà lập pháp rằng một điều khoản trong thỏa thuận nhượng quyền đã trao cho tổng thống Philippines quyền đòi lại tất cả tài sản năng lượng trong trường hợp "gây nguy hiểm cho người dân", nói thêm rằng an ninh quốc gia sẽ "được bảo vệ 100 phần trăm".
Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Miguel Zubiri, một đồng minh của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, cho biết điều khoản này sẽ chỉ áp dụng "chừng nào chúng ta không bị xâm chiếm".
"Nếu chúng ta bị xâm lược và họ ngắt điện thì đó là vấn đề", ông nói.
Các quan chức năng lượng cho biết quyền lực đối với lưới điện chỉ có thể được khôi phục bởi phía Philippines thông qua việc tái vận hành thủ công "trong vòng 24 đến 48 giờ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng" của tình hình.
Các bài báo gần đây cho biết chỉ các kỹ sư nước ngoài mới có thể khắc phục sự cố, vận hành và kiểm soát mạng truyền tải điện NGCP do hệ thống giám sát và điều khiển từ xa, đặt tại Trung Quốc thuộc Tập đoàn Nari, có trụ sở tại Nam Kinh.
Ngoài ra, có thông tin các hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Trung Quốc và các kỹ sư người Philippines không thể vận hành hệ thống.
Hontiveros thừa nhận các thông tin này và yêu cầu các quan chức của TransCo xác minh xem liệu thiết lập từ xa có cho phép Bắc Kinh tắt lưới điện hay không.
Bài học từ Kenya, Indonesia và Thái Lan
Hệ thống của Tập đoàn Nari cũng cung cấp các hệ thống điều khiển từ xa cho các lưới điện ở Kenya, Indonesia và Thái Lan, các quốc gia "có thể cung cấp bài học cảnh báo quan trọng về an toàn cho chúng ta", theo bà Hontiveros.
Ông Gatchalian đã trao đổi với các quan chức năng lượng trong phiên họp Thượng viện và sau đó nói với bà Hontiveros: "Tôi được chủ tịch TransCo báo cáo rằng nó được vận hành bởi những gì họ gọi là Scada và có thể được vận hành từ xa".
Scada là viết tắt của kiểm soát giám sát và thu thập dữ liệu, một hệ thống máy tính được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác nhau để theo dõi và kiểm soát thời gian thực.
 |
| Tập đoàn Lưới điện Nhà nước Trung Quốc nắm giữ 40% cổ phần của Tập đoàn Lưới điện Quốc gia Philippines. Ảnh: Tân Hoa Xã. |
Ông Gatchalian nói thêm rằng theo các quan chức, hướng dẫn sử dụng tiếng Trung đã được dịch sang tiếng Anh. "Tôi được thông báo rằng các kỹ sư người Philippines đang vận hành lưới điện", ông nói.
Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Richard Gordon khẳng định vấn đề cần được xác minh thêm. Ông nói rằng nếu một thượng nghị sĩ chuẩn bị đến thăm NGCP và các giám đốc điều hành người Philippines ở đó không cho phép các nghị sĩ tiếp cận vì sợ bị sa thải thì Philippines không thực sự nắm quyền kiểm soát".
Lo ngại về an ninh quốc gia được đặt ra khi các thượng nghị sĩ chờ quyết định từ Bộ Quốc phòng về việc cho phép Tập đoàn Dito Telecommunity do Trung Quốc hậu thuẫn, trước đây gọi là Mislatel - doanh nghiệp viễn thông thứ ba và mới nhất của Philippines - lắp đặt các tháp truyền thông trong các trại quân sự.
Tuần trước, Chủ tịch đảng Tự do đối lập Francis Pangilinan nhắc lại những lo ngại của Thượng viện trong những tuần gần đây về những rủi ro an ninh quốc gia có thể xảy ra trong đề xuất này, mà ông cho rằng sẽ cho phép Trung Quốc nghe lén quân đội Philippines.
Ông tiết lộ một đánh giá rủi ro do Lực lượng Vũ trang Philippines thực hiện đã kết luận rằng hệ thống liên lạc cố định hiện tại được sử dụng để liên kết tất cả các trại và căn cứ quân sự trên toàn quốc "dễ bị nghe lén điện tử và cắt đứt".
Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Panfilo Lacson, cựu sĩ quan quân đội, chủ tịch ủy ban quốc phòng Thượng viện, cho biết các quan chức quốc phòng và quân sự đã đảm bảo với ông rằng chính phủ sẽ có thể đơn phương chấm dứt mọi thỏa thuận với Dito bất cứ lúc nào.
Tuy nhiên, bộ quốc phòng hứa sẽ đệ trình lên Thượng viện trước cuối tháng 11 bất kỳ bản ghi nhớ thỏa thuận nào được ký với hãng này.
