Hôm 22/9, Thượng nghị sĩ bang Utah Mitt Romney tuyên bố ông sẽ ủng hộ nỗ lực bổ nhiệm thẩm phán Tòa Tối cao của Tổng thống Trump, vị trí bị bỏ trống sau khi thẩm phán Ruth Bader Ginsburg qua đời.
Quyết định của ông Romney là minh chứng rõ nhất cho sự đoàn kết nhanh chóng của phe Cộng hòa sau lưng Tổng thống Trump, đồng thời phản ánh những mặc cả chính trị tồn tại trong nội bộ đảng Cộng hòa suốt 4 năm nhiệm kỳ của ông Trump, theo New York Times.
Đoàn kết từ phe Cộng hòa
Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đa phần ủng hộ Tổng thống Trump trong mọi bước ngoặt, ngay cả khi ông Trump có những hành động bị phe Dân chủ chỉ trích là chà đạp hiến pháp, phát biểu sai sự thật.
Nay, khi phần thưởng lớn nhất đang ở trước mắt, vị trí thẩm phán sẽ trao lợi thế tuyệt đối cho phe Cộng hòa tại Tòa án Tối cao, các thượng nghị sĩ Cộng hòa đang gấp rút thúc đẩy kế hoạch bổ nhiệm nhân sự vào vị trí này, bất chấp kịch bản Tổng thống Trump không giành thắng lợi và mất đa số tại thượng viện.
Cả đảng Dân chủ và Cộng hòa đều không chắc chắn cuộc chiến vì vị trí thẩm phán bị bỏ trống ở Tòa Tối cao sẽ ảnh hưởng thế nào tới cuộc bầu cử.
"Ngay lúc này, tôi muốn nói rằng chúng tôi cam kết tiến về phía trước", Thượng nghị sĩ John Thune của bang South Dakota cho biết, ám chỉ sẽ thúc đẩy việc bỏ phiếu lựa chọn thẩm phán mới.
 |
| Thượng nghị sĩ Mitt Romney (trái) tuyên bố ủng hộ Tổng thống Trump đề cử thẩm phán Tòa Tối cao. Ảnh: AP. |
Thượng nghị sĩ Romney là minh chứng rõ nhất cho thấy các đảng viên Cộng hòa sẵn sàng đánh đổi nhiều thế nào vì ghế thẩm phán Tòa Tối cao.
Cựu ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa trong chiến dịch năm 2012 chưa từng che giấu mối bất hòa với ông Trump. Ông Romney cũng là thành viên Cộng hòa duy nhất bỏ phiếu ủng hộ việc luận tội và phế truất Tổng thống Trump hồi tháng 2.
Tuy nhiên, với niềm tin tôn giáo và nguyên tắc vì lợi ích của đảng Cộng hòa, ông Romney không thể bỏ qua cơ hội củng cố ảnh hưởng của phe bảo thủ tại Tòa Tối cao, điều có thể giúp thúc đẩy các chính sách mà đảng Cộng hòa theo đuổi như mở rộng quyền lực của giới doanh nghiệp, hạn chế quyền phá thai, cũng như ngáng đường các chính sách của Nhà Trắng nếu một tổng thống Dân chủ nắm quyền.
Âm thầm chuẩn bị
Với việc Tổng thống Trump lên kế hoạch công bố đề cử ứng viên cho vị trí thẩm phán vào ngày 26/9 tới đây, các lãnh đạo Thượng viện hiện chưa công khai quyết định có hay không bỏ phiếu đối với đề cử của Nhà Trắng trước cuộc tổng tuyển cử.
Tuy nhiên, các thành viên đảng Cộng hòa tại ủy ban tư pháp của Thượng viện Mỹ đã âm thầm chuẩn bị cho quy trình bỏ phiếu, thủ tục có thể kéo dài trong khoảng một tháng, thời gian rút ngắn đáng kể nếu so với các cuộc bỏ phiếu ứng viên thẩm phán Tòa Tối cao gần đây nhất.
Phe Dân chủ thừa nhận họ không thể ngăn Thượng viện do đảng Cộng hòa nắm đa số bỏ phiếu phê chuẩn thẩm phán mới. Các thành viên phe Dân chủ cáo buộc đảng Cộng hòa đang "hủy hoại" Thượng viện và hành động "hoàn toàn đạo đức giả".
 |
| Thượng nghị sĩ Dân chủ Chuck Schumer cáo buộc đảng Cộng hòa "phá hoại" Thượng viện. Ảnh: AP. |
Đảng Cộng hòa không có vẻ gì sẽ lùi bước trước sự giận dữ của phe Dân chủ. Trong suốt 4 năm, đảng này đã nhẫn nhịn ủng hộ Tổng thống Trump để tránh những bất đồng nội bộ.
Khi cơ hội được miêu tả là "cả đời người chỉ có một" để bổ nhiệm thẩm phán Tòa án Tối cao đã đến, không có khả năng phe Cộng hòa sẽ đi ngược lại quyết định của Tổng thống Trump.
"Chúa tạo ra những người Cộng hòa để làm 3 điều, và thực sự chỉ 3 điều này: giảm thuế, tiêu diệt kẻ thù ngoại bang và phê chuẩn bổ nhiệm các thẩm phán cánh hữu", Brad Todd, chiến lược gia của đảng Cộng hòa, cho biết.
Rick Santorum, cựu thượng nghị sĩ Cộng hòa của bang Pennsylvania, cho biết đã từ chối khi Tổng thống Trump đề nghị ông ủng hộ năm 2016 bởi thứ mà cựu thượng nghị sĩ này miêu tả là "thiết sót trong tính cách" của ông Trump. Tuy nhiên, ông Santorum đã thay đổi quan điểm sau khi ông Trump công bố danh sách những ứng viên cho vị trí thẩm phán Tòa án Tối cao.
"Đó là cách nhiều người như tôi ủng hộ nhiệm kỳ của Tổng thống Trump", ông Santorum nói.
Nguy cơ thua cả Nhà Trắng và Thượng viện
Đảng Cộng hòa hiện đối mặt nguy cơ đi ngược lại quan điểm chính họ đưa ra năm 2016 khi từ chối phê chuẩn bổ nhiệm thẩm phán cho Merrick Garland, người được Tổng thống Obama đề cử. Phe Cộng hòa tuyên bố cử tri cần có tiếng nói trong lựa chọn thẩm phán mới, dù thời điểm đó cách cuộc bỏ phiếu năm 2016 nhiều tháng.
Mới đây, một số thượng nghị sĩ phe Cộng hòa, trong đó có Lindsey Graham, chủ tịch ủy ban tư pháp Thượng viện, tuyên bố không nên bổ nhiệm thẩm phán mới trước cuộc bầu cử.
Phe Cộng hòa cũng đứng trước mạo hiểm chính trị nếu thúc đẩy việc lựa chọn thẩm phán mới. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy cử tri tin rằng ghế thẩm phán còn bỏ trống nên được lựa chọn bởi người chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11.
Điều này đưa tới nguy cơ cử tri sẽ dùng lá phiếu để trừng phạt Tổng thống Trump và phe Cộng hòa, khiến đảng này thua cả Nhà Trắng và đẩy đa số tại Thượng viện về tay phe Dân chủ.
Tới ngày 22/9, có vẻ như lãnh đạo phe Cộng hòa tại thượng viện Mitch McConnell và Tổng thống Trump đã quy tụ đủ số phiếu ủng hộ. Hai thượng nghị sĩ hiếm hoi đứng ngoài lập trường chung của đảng Cộng hòa là Lisa Murkowski của bang Alaska và Susan Collins của bang Maine.
Bà Murkowski cho biết sẽ chờ tới khi biết danh tính đề cử của Nhà Trắng trước khi đưa ra quyết định. Tuy nhiên, bà Collins, một trong những thượng nghị sĩ có nguy cơ thất cử trong cuộc chạy đua vào tháng 11, cho biết không thay đổi lập trường phản đối lựa chọn thẩm phán mới vào lúc này.
 |
| Thẩm phán Amy Barrett được cho là ứng viên tiềm năng của Nhà Trắng cho vị trí tại Tòa Tối cao. Ảnh: AFP. |
"Tôi đã nói rất rõ, vâng, rằng tôi không cho rằng nên bỏ phiếu ngay trước thềm tổng tuyển cử. Nếu cuộc bỏ phiếu ở Thượng viện diễn ra, tôi sẽ phản đối việc đề cử", bà Collins nói.
Tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump và các cố vấn tiếp tục chuẩn bị nhiều phương án nhân sự cho đề cử thẩm phán, có vẻ tất cả đều là phụ nữ.
Trong khi chưa có thông tin về nhân vật sẽ được Nhà Trắng đề cử, dư luận tin rằng bà Amy Coney Barrett, thẩm phán tòa án phúc thẩm thành phố Chicago, sẽ trở thành ứng viên được lựa chọn.
Thẩm phán Barrett là nhân vật ưa thích của Tổng thống Trump, với quan điểm chống phá thai, được miêu tả như phiên bản nữ của thẩm phán Antonin Scalia, người qua đời năm 2016. Hôm 22/9, bà Barrett đã lần thứ 2 trong vòng 2 ngày có mặt ở Nhà Trắng.
Trong cuộc vận động tối 22/9 ở bang chiến địa Pennsylvania, Tổng thống Trump cảm ơn đảng Cộng hòa vì "sự hỗ trợ to lớn" đối với vị trí thẩm phán đang bỏ trống. Tổng thống Trump thậm chí cho biết cảm thấy hạnh phúc với ông Romney bất chấp những lần mâu thuẫn trong quá khứ.
"Họ sẽ tạo lập chính sách trong 50 năm, dù đó là các vấn đề cuộc sống hay Tu chính án thứ 2", Tổng thống Trump nói về Tòa Tối cao với 2 thẩm phán do ông đề cử, và nhiều khả năng con số này sẽ sớm được nâng lên thành 3.
Thượng nghị sĩ McConnell, kiến trúc sư cho đa số kỷ lục của số thẩm phán Cộng hòa tại Tòa Tối cao, cho biết đảng này sẽ đặt ra thời gian biểu cho thủ tục phê chuẩn bổ nhiệm thẩm phán mới ngay khi Nhà Trắng đề cử ứng viên.
"Dù bằng cách nào thì tổng thống cũng sẽ có một phụ nữ đủ tiêu chuẩn tại Tòa Tối cao", ông McConnell nói.
