Phan Đăng: 'Tôi từng thuộc lòng cả bộ kinh mà không hiểu gì'

Tác giả Phan Đăng tại buổi giao lưu, ra mắt sách 39 đoản thiền để thấy. Ảnh: M.H.

Phan Đăng chia sẻ: “Ngày xưa, tôi đọc sách nói chung và đọc kinh Phật nói riêng theo tinh thần tầm chương trích cú. Tôi từng là một kẻ tầm chương trích cú”. Ông cho biết lý do ông đọc và học theo lối ấy vì nhận thức rằng mình có xuất phát điểm “thấp” hơn nhiều người.

“Gia đình tôi không phải là một gia đình trí thức, không phải một gia đình chữ nghĩa. Trong quá trình học, tôi cũng không gặp được những người thầy thực sự chỉ giáo cho tôi một phương pháp luận đúng trên hành trình tìm kiếm tri thức. Ý thức được xuất phát điểm của mình thấp, tôi đọc nhiều để bù lại, đọc và trở thành một gã tầm chương trích cú”, ông tâm sự.

Những bước ngoặt định hình con người

Phan Đăng cho biết ông đọc nhiều đến mức thuộc lòng nhiều bộ kinh cho đến giờ, tuy nhiên, ông không hiểu gì cả. Ông tự nhận mình đã học thuộc như một con vẹt.

Chia sẻ với hàng trăm khách tham dự buổi giao lưu, Phan Đăng cho biết ông không xấu hổ khi kể ra câu chuyện này.

Ông cho thói đọc ấy có lẽ cũng có ích, cũng cho ông một phông nền cơ bản. Nhưng rồi, hai sự kiện “chấn động” xảy đến với Phan Đăng, khiến ông thay đổi góc nhìn.

Ông kể: “Lý do thứ nhất là cách đây khoảng 8-9 năm, tôi bị một tổn thương sâu sắc bên trong, dạ dày tôi đứng trước nguy cơ chảy máu liên tục và tôi nằm viện triền miên. Tự nhiên trong khi nằm viện, tôi nhớ lại những tác phẩm kinh điển tôi từng tầm chương trích cú. Bấy giờ, tôi mới ngộ ra và nghĩ thay vì tầm chương, từ giờ tôi phải thực hành”.

Ông bắt đầu thực hành thiền định, thiền tuệ, “từ một con vẹt tầm chương thành nhà thực hành”. Ông gọi đây là một trải nghiệm màu nhiệm.

Lý do thứ hai Phan Đăng chia sẻ rằng khi “bệnh tầm chương trích cú còn nặng”, trong đầu ông lúc nào cũng nhìn các sự vật, hiện tượng rồi truy cứu xem các vĩ nhân từng nói gì. Ông quay cuồng đi tìm các triết gia và xem cách họ lý giải. “Nhìn thấy giọt mưa rơi, tôi đi tìm xem Aristotle nói gì về cơn mưa, Đức Phật nói gì về cơn mưa”. Khi ấy, viết một bài báo mà không trích dẫn ai là Phan Đăng cảm thấy không chịu được.

Mãi đến một ngày, câu hỏi tự vấn mới nảy ra trong ông: “Mình nói gì, mình nhìn thấy gì ở cơn mưa? Tại sao cứ phải là Aristotle hay Đức Phật nói? Sau khi chìm đắm trong đầu của người khác, đầu mình nghĩ gì, rung động gì?”.

Đó là quá trình tự ngộ để khám phá của Phan Đăng. Có thể nói, những bước ngoặt đã dần định hình nên con người Phan Đăng. Cuốn sách 39 đoản thiền để thấy cũng đánh dấu một bước chuyển trong tư tưởng của Phan Đăng. Nếu trong 39 câu hỏi cho người trẻ và 39 cuộc đối thoại cho người trẻ, ta bắt gặp hình ảnh của một nhà báo Phan Đăng nổi trội với sự sắc sảo và minh bạch, thì trong 39 đoản thiền để thấy, Phan Đăng có vẻ trầm tĩnh, thận trọng và chậm rãi hơn.

Sách 39 đoản thiền để thấy. Ảnh: M.H.

Đi tìm điều vĩ đại đằng sau những cái đời thường

“Đây không phải là một cuốn sách thông thường. Đây là con đường của một người đi tìm chính mình để xác thực mình và xác lập mình trong cái thế giới của chính cá nhân”. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, đã nhận xét như thế về cuốn sách mới của Phan Đăng. Ông cho rằng con đường đi tìm chính mình ấy cũng là con đường khó nhất mà một con người phải đi qua. Đó cũng là con đường duy nhất để đi tìm ý nghĩa đích thực của đời sống.

39 đoản thiền để thấy mang tới (đúng như tên sách) 39 đoản thiền, những đoạn viết ngắn tạo thành một hành trình ghi nhận của tác giả. Những ghi nhận ấy được chia thành 5 chương: Cắt để thấy, đi để thấy, nhìn để thấy, soi để thấy và thấy để không thấy.

Qua hơn 100 trang sách, Phan Đăng nỗ lực gợi mở những triết lí sâu sắc, những bài học mới mẻ về cuộc đời, khéo léo để lộ những điều vĩ đại đằng sau những cái đời thường, góp phần dẫn dắt người đọc hướng đến một lối sống bình tĩnh hơn, một góc nhìn cảm nhận cuộc sống đầy đủ và trọn vẹn hơn. 39 đoản thiền được so sánh như 39 cánh cửa dẫn dắt độc giả tới cuộc hành trình với nhiều ngã rẽ khác nhau.

Bà Vũ Thị Quỳnh Liên, Phó giám đốc - Tổng biên tập Nhà xuất bản Kim Đồng, cho rằng 39 đoản thiền để thấy rất hữu ích cho độc giả trẻ. Người trẻ sẽ dễ dàng kết nối được với những chia sẻ gần gũi của Phan Đăng, những chia sẻ của một người từng trải.

Nhận xét về cuốn sách, Trần Đặng Đăng Khoa, tác giả sách 1111 - Sáu vạn dặm trên yên xe cà tàng, viết: “Một cuốn sách mà ta có thể cất vào hành lí để mang theo trong mọi cuộc hành trình ngắn dài, dù bất kể ở đâu, trên núi hay trên biển, vào bất kể lúc nào, cũng có thể mở một trang bất kì ra để đọc cho tâm hồn lắng lại... Mỗi đoản thiền tựa như một hơi thở, ngắn và nhẹ bẫng, nhưng nếu có thể thật sự chánh niệm trong hơi thở ấy, thì từng phút giây được có mặt trên cuộc đời này đều đem lại cảm giác hân hoan”.