Pavel Durov, Elon Musk có nên ngồi tù vì nội dung trên X, Telegram?

Vụ bắt giữ CEO Telegram nhằm buộc người đứng đầu nền tảng phải chịu trách nhiệm về nội dung trên nền tảng. Ảnh: Financial Times.

Khi các công ty công nghệ nắm giữ quyền lực to lớn trong nền truyền thông toàn cầu, trách nhiệm cá nhân của các CEO đang nằm dưới sự giám sát chặt chẽ. Vấn đề này đã trở thành tâm điểm sau khi nhà sáng lập Telegram Pavel Durov bị bắt ở Pháp. Ông bị điều tra vì các hoạt động bất hợp pháp trên nền tảng, như buôn bán vũ khí, phát tán hình ảnh lạm dụng tình dục trẻ em.

Trường hợp này đặt ra một câu hỏi lớn: liệu các giám đốc công nghệ có nên bị quy trách nhiệm cho những hoạt động phạm pháp xảy ra trên nền tảng của họ không?

Vụ bắt giữ CEO Telegram đặt ra tiền lệ mới

Mới đây, X đã đóng cửa hoạt động tại Brazil sau khi một trong những CEO của công ty bị đe dọa bắt giữ vì không gỡ bỏ một số nội dung nhất định. Năm ngoái, Changpeng Zhao, người sáng lập Binance, đã nhận tội về các vi phạm rửa tiền liên bang diễn ra trên sàn giao dịch tiền điện tử của mình.

Năm 2021, các giám đốc Twitter ở Ấn Độ cũng bị giam giữ giữ vì các bài đăng chính phủ nước này muốn xóa khỏi nền tảng “chim xanh”.

Trên thực tế, trước đây, các CEO công thường ít khi phải chịu trách nhiệm cho những gì xảy ra trên nền tảng của họ.

Các luật như Mục 230 của Đạo luật Chuẩn mực Truyền thông (Communications Decency Act), nằm trong Đạo luật Viễn thông (Telecommunications Act) ở Mỹ đã bảo vệ các nền tảng Internet không cần chịu trách nhiệm đối với nội dung do người dùng tạo ra. Đạo luật này giúp các giám đốc điều hành không phải đối mặt với hậu quả trực tiếp do hành vi phạm pháp trên nền tảng.

Tuy nhiên, những diễn biến gần đây cho thấy hàng rào bảo vệ này đang suy yếu, đặc biệt liên quan đến an toàn trẻ em, TJ McIntyre, phó giáo sư tại Trường Luật của Đại học Dublin, cho biết.

CEO Telegram Pavel Durov đã dành cả thập kỷ để định vị Telegram là một không gian an toàn, trung lập về chính trị, tránh xa sự can thiệp của chính phủ. Ảnh: Alerta.

Theo New York Times, các cơ quan thực thi pháp luật, cơ quan quản lý và nhà hoạch định chính sách đang dần tăng cường giám sát các nền tảng và sàn giao dịch trực tuyến. Họ bắt đầu cân nhắc khi nào nên quy trách nhiệm trực tiếp cho các lãnh đạo công ty.

Đơn cử như Luật an toàn trực tuyến mới của Anh đặt ra tiền lệ bằng cách bắt các lãnh đạo công nghệ chịu trách nhiệm cá nhân, nếu công ty biết có nội dung gây nguy hiểm cho trẻ em trên nền tảng, nhưng không gỡ bỏ nó. Ngay cả Mục 230 trong đạo luật của Mỹ cũng không áp dụng cho một số hình thức phát ngôn trái pháp luật, chẳng hạn như lạm dụng tình dục trẻ em.

Sự thay đổi này phản ánh một xu hướng mới. Các cơ quan quản lý và nhà lập pháp sẵn sàng buộc các giám đốc điều hành chịu trách nhiệm, đặc biệt là khi nội dung đó là bất hợp pháp hoặc gây hại.

Pavel Durov là minh chứng rõ ràng nhất của sự thay đổi này. CEO Telegram nổi tiếng với lập trường chống chính quyền cùng tôn chỉ không nên hạn chế những gì mọi người nói và làm trên mạng. Từ lâu, ông đã chống lại yêu cầu của chính phủ trong việc điều chỉnh, kiểm duyệt nội dung trên Telegram.

Việc ông bị bắt và buộc tội ở Pháp đã trở thành bước ngoặt, làm tăng nguy cơ các nhà lãnh đạo công nghệ khác như Mark Zuckerberg của Meta cũng có thể đối mặt với những thách thức pháp lý tương tự. Nguy cơ này đặc biệt cao ở các khu vực như châu Âu.

Sau khi Durov bị bắt, Telegram khẳng định nền tảng luôn tuân theo luật pháp EU và rằng thật “vô lý khi cho rằng một nền tảng hoặc chủ sở hữu của nó phải chịu trách nhiệm về việc người dùng lạm dụng nền tảng đó”.

Rủi ro rình rập các CEO công nghệ

Các công ty công nghệ cũng dần chú ý đến trách nhiệm pháp lý các CEO có thể phải đối mặt. Năm nay, Meta đã đấu tranh thành công để loại bỏ Zuckerberg khỏi danh sách bị cáo có tên trong vụ kiện do tổng chưởng lý New Mexico khởi kiện, chống lại tập đoàn vì những sai sót trong việc bảo vệ trẻ em.

Elon Musk, Mark Zuckerberg có thể là những CEO vào tầm ngắm tiếp theo. Ảnh: TOI.

Ở Trung Quốc, Nga, các công ty công nghệ Mỹ đôi khi còn cho nhân viên của mình nghỉ việc để tránh bị bắt giữ. Họ lo ngại nhân viên sẽ bị lợi dụng làm đòn bẩy, buộc các công ty thực hiện những yêu cầu chính trị như xóa nội dung bất lợi cho chính phủ.

Trước đây, chỉ có một số trường hợp hi hữu các CEO công nghệ phải chịu trách nhiệm pháp lý về các hoạt động diễn ra trên nền tảng của họ. Năm 1998, Felix Somm, cựu giám đốc điều hành của CompuServe, một công ty dịch vụ thông tin trực tuyến, đã bị kết án 2 năm tù treo ở Đức vì tội đồng lõa, phát tán nội dung khiêu dâm trên Internet. Sau đó, ông đã được trắng án.

Năm 2002, Timothy Koogle, cựu giám đốc điều hành của Yahoo, bị Pháp cáo buộc vì bán các kỷ vật của Đức Quốc xã trên trang web này. Sau đó, ông cũng được trắng án.

Năm 2012, Kim Dotcom, người sáng lập Megaupload, bị chính quyền Mỹ bắt giữ vì vi phạm bản quyền trên website. Ross W. Ulbricht, người tạo ra chợ đen trực tuyến Silk Road, đã bị kết án tại Mỹ vì tạo điều kiện cho việc buôn bán ma túy bất hợp pháp vào năm 2015. Năm 2016, Brazil đã bỏ tù một một giám đốc điều hành Facebook vì không chuyển giao dữ liệu nhắn tin WhatsApp trong một cuộc điều tra ụ buôn bán ma túy.

Các chuyên gia cho rằng bắt giam các CEO để chịu trách nhiệm pháp lý là một biện pháp hiệu quả hơn so với các khoản tiền phạt đánh lên công ty. Bruce Daisley, một cựu giám đốc điều hành của Twitter, cho rằng nguy cơ này có thể buộc các nhà lãnh đạo công nghệ phải chủ động hơn trong việc kiểm duyệt nội dung có hại.

Đồng tình với quan điểm trên, Kate Klonick, phó giáo sư tại Trường Luật St. John, cũng nhận định Elon Musk - với quan điểm không can thiệp vào việc kiểm soát nội dung trên X - có thể cũng đang đặt mình vào nguy cơ bị bắt giam giống Durov.

“Nếu phải đặt cược một ai đó, tôi sẽ chọn Elon Musk. Rồi sẽ đến ngày ông ấy bị xét xử hoặc ngồi tù ở một quốc gia nào đó vì sự cứng rắn và việc ông ấy coi thường pháp quyền”, vị chuyên gia nói.