Theo Politico, chính quyền Tổng thống Trump đã đột ngột cắt tài trợ cho một dự án nghiên cứu cách virus corona lây truyền từ dơi sang người, sau khi có các thông tin liên hệ dự án này với một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc - nơi đang là tâm điểm của các thuyết âm mưu liên quan đến nguồn gốc đại dịch Covid-19.
Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) hôm 24/4 đã thông báo với EcoHealth Alliance, đơn vị bảo trợ nghiên cứu trong vòng 5 năm qua, rằng tất cả các khoản tài trợ trong tương lai đã bị cắt.
Cơ quan này cũng yêu cầu EcoHealth Alliance - tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại New York - ngừng sử dụng 369.819 USD còn lại trong khoản tài trợ dành cho năm 2020.
EcoHealth Alliance khẳng định rằng không có đồng tiền nào trong khoản tài trợ được gửi đến viện nghiên cứu ở Vũ Hán.
 |
| Trụ sở Viện Y tế Quốc gia Mỹ - cơ quan đang là tâm điểm sự chú ý với các thuyết âm mưu xoay quanh phòng thí nghiệm Vũ Hán. Ảnh: AP. |
Động thái bất thường
"Vào thời điểm này, NIH không cho là kết quả của dự án hiện tại phù hợp với các mục tiêu của chương trình và các ưu tiên của cơ quan", ông Michael Lauer, phó giám đốc phụ trách các chương trình nghiên cứu ở nước ngoài của NHI, viết trong lá thư gửi EcoHealth Alliance.
Tổ chức này đã thu hút sự chú ý trên toàn nước Mỹ vào cuối tuần trước, sau khi có các báo cáo cho biết hàng triệu USD từ nguồn quỹ của NIH đã được gửi tới Viện Virus học Vũ Hán, cơ sở nghiên cứu sinh học tại thành phố thủ phủ tỉnh Hồ Bắc. Vũ Hán là nơi đầu tiên bùng phát dịch Covid-19.
Trong một email gửi tới các quan chức của NIH, chủ tịch EcoHealth Alliance Peter Daszak đã phủ nhận chuyển cho phòng thí nghiệm Vũ Hán bất cứ khoản tiền nào trong năm nay, mặc dù các nhà khoa học của EcoHealth Alliance đúng là đã phối hợp với Viện Virus học Vũ Hán trong một nghiên cứu được tài trợ bởi NIH trước đó.
Phòng thí nghiệm Vũ Hán đang là tâm điểm của các thuyết âm mưu với cáo buộc virus corona gây đại dịch Covid-19 bắt nguồn từ cơ sở này, dù các cơ quan tình báo cũng như giới khoa học Mỹ không tìm thấy bất cứ bằng chứng nào cho những tin đồn như vậy.
Fox News hôm 15/4 đưa tin virus được tạo ra tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Tổng thống Donald Trump sau đó được hỏi về việc này, ông nói rằng chính quyền đang kiểm tra rất kỹ lưỡng về tình huống này".
Trong khi đó, kế hoạch chiến lược của NIH nhằm nghiên cứu virus corona chủng mới, công bố hôm 23/4, đưa ra 4 ưu tiên chính - bao gồm tìm hiểu về nguồn gốc và sự lây lan của nó, cũng tương đồng với chương trình nghiên cứu rộng hơn của EcoHealth nhằm tìm hiểu về các chủng virus corona trên loài dơi.
Trong tuyên bố của mình, EcoHealth Alliance cho biết họ muốn hiểu rõ hơn nguyên nhân đằng sau quyết định của NIH.
"Trong 20 năm qua, tổ chức của chúng tôi đã nghiên cứu các nguồn bệnh mới như Covid-19. Chúng tôi làm việc tại Mỹ và trên 25 quốc gia với các tổ chức đã được cơ quan tài trợ liên bang phê chuẩn, để thực hiện nghiên cứu khoa học quan trọng để ngăn chặn đại dịch. Chúng tôi đang lên kế hoạch trao đổi với NIH để hiểu lý do căn bản đằng sau quyết định của họ", EcoHealth Allian cho biết.
 |
| Trụ sở Viện Virus học Vũ Hán tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc. Ảnh: AFP. |
Đột nhiên ngừng một khoản tài trợ sớm hơn kế hoạch là động thái bất thường của NIH. NIH thường chỉ làm vậy khi có bằng chứng về hành vi gian lận khoa học hoặc tài chính - những điều không xảy ra trong trường hợp này.
EcoHealth Alliance đã nhận được hơn 3,7 triệu USD kể từ năm 2015 cho các nghiên cứu về virus corona trong loài dơi và khả năng lây sang người. Nỗ lực này đã tạo ra ít nhất 20 bài báo khoa học, bao gồm một số bài được đăng trên các chuyên san khoa học nổi tiếng như Nature.
Món nợ chính trị của NIH
Vào tháng 4/2018, NIH đã phát hành thông cáo báo chí để quảng bá một nghiên cứu trong chương trình này, trong đó một tác giả của nghiên cứu đến từ Viện Virus học Vũ Hán.
Tuy nhiên, dự án này đã trở thành một "cục nợ chính trị" với NIH, và Phó giám đốc Lauer từng gửi email cho ông Daszak yêu cầu liệt kê danh sách tất cả những người Trung Quốc tham gia vào dự án.
Trong buổi họp báo tại Nhà Trắng hôm 17/4, khi được một phóng viên hỏi về chương trình nghiên cứu được tài trợ bởi NIH và cáo buộc toàn bộ 3,7 triệu USD đã được chuyển đến Viện Virus học Vũ Hán, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ sớm dừng khoản tài trợ này.
"Chúng ta sẽ nhanh chóng chấm dứt chương trình tài trợ này. Nó đã được cấp cách đây khá lâu. Ai là tổng thống khi đó thế nhỉ, tôi tự hỏi", ông Trump ngụ ý nhắc tới người tiền nhiệm Barack Obama.
Khoản tài trợ đầu tiên cho dự án được NIH cấp trong thời gian ông Obama cầm quyền, nhưng chương trình này được gia hạn tài trợ vào tháng 7/2019. Việc gia hạn tài trợ cũng như quyết định ngừng tài trợ đều đến từ chính quyền ông Trump, theo Politico.
Vài ngày sau lời hứa của ông Trump khi họp báo, các nhà lập pháp đảng Cộng hoà đã gửi thư yêu cầu không có khoản trợ giúp nào được gửi tới phòng thí nghiệm Vũ Hán, lấy lý do là các quan ngại an toàn.
Ngay khi đó, các quan chức của NIH đã liên lạc với EcoHealth Alliance để hỏi về các mối liên hệ với Trung Quốc trong dự án nghiên cứu virus corona trên dơi của họ.
"Chúng tôi cần biết tất cả cơ sở ở Trung Quốc có liên quan theo một cách nào đó đến chương trình tài trợ này này hay không", Phó giám đốc Lauer gửi email cho các nhà nghiên cứu dự án.
 |
| Tổng thống Donald Trump đang tăng cường chỉ trích Trung Quốc cũng như người tiền nhiệm Barack Obama khi dịch Covid-19 tiếp tục lan rộng ở Mỹ. Ảnh: AP. |
Trong một email khác, ông Lauer cho biết sẽ "rất hữu ích" nếu NIH biết được tất cả những người Trung Quốc tham gia vào dự án kể từ khi khoản tài trợ được cấp vào năm 2014. "Họ là ai và họ nhận được bao nhiêu tiền. Bạn càng sớm cung cấp những thông tin đó cho chúng tôi thì càng tốt", ông Lauer viết.
Chủ tịch EcoHealth, ông Daszak đã nói với ông Lauer rằng tổ chức này cần có thời gian để rà soát dữ liệu nhằm tìm ra thông tin này, nhưng khẳng định: "Tôi có thể nói rõ rằng không có khoản tiền nào (từ 3,7 triệu USD tài trợ) được gửi đến Viện Virus học Vũ Hán, cũng như không có hợp đồng nào được ký kết".
Vài ngày sau đó, NIH nói với EcoHealth rằng tất cả các khoản tài trợ trong tương lai đã bị hủy, và họ sẽ cần phải ngừng chi tiêu khoản tài trợ năm 2020 ngay lập tức.
