Đảng Dân chủ bước vào ngày 3/11 với kỳ vọng giành được Nhà Trắng và thế đa số ở cả hai viện Quốc hội. Một chiến thắng vang dội sẽ khẳng định niềm tin của họ rằng cử tri đã đồng loạt bác bỏ Tổng thống Trump và thương hiệu chính trị của đảng Cộng hòa của thời Trump.
Nhưng mọi chuyện không diễn ra như vậy.
Tối 4/11 (giờ địa phương, sáng 5/11 giờ Việt Nam), ông Biden đang dẫn trên sít sao ở các bang chiến trường còn lại, và có con đường rõ ràng để tới đủ 270 phiếu đại cử tri. Nhưng đảng Dân chủ đã không thể áp đảo như dự kiến.
Liên minh của ông Trump mạnh hơn dự đoán
Đảng Cộng hòa vẫn giữ được các ghế Thượng viện mà đảng Dân chủ muốn giành lấy. Chưa hết, đảng Cộng hòa còn có thể thu hẹp thế đa số của đảng Dân chủ tại Hạ viện.
Và ngay cả nếu ông Trump thất bại, sự sát nút của cuộc đua cho thấy ông Biden nếu đắc cử sẽ khó có được sự đồng thuận cần thiết để thực thi các chính sách, theo AP.
“Liên minh của ông Trump đứng vững, kiên định, và mạnh hơn chúng tôi tưởng”, Hạ nghị sĩ Gerald Connolly, từ bang Virginia, cho biết.
 |
| Kiểm phiếu tại bang Pennsylvania ngày 4/11. Ảnh: New York Times. |
Trong khi nhiều người ủng hộ ông Biden thất vọng vì không có “làn sóng xanh”, nhiều ý kiến trong số họ nói vẫn phải công nhận là ông Biden đang thắng thế.
Họ có lý lẽ của riêng họ. Công bằng mà nói, nếu ông Trump thua, ông sẽ là tổng thống đương nhiệm đầu tiên bị đánh bại kể từ năm 1992.
Ông Biden đã giành lại được ba bang mà ông Trump thắng bốn năm trước: Arizona, Wisconsin và Michigan. Ông Biden có cơ hội xây dựng lại “Bức tường Xanh” của đảng Dân chủ.
“Ông Biden sẽ nhận được nhiều phiếu phổ thông hơn mọi ứng viên tổng thống trong lịch sử, và chúng ta vẫn đang kiểm phiếu”, quản lý tranh cử Jen O’Malley Dillon của ông Biden nói với các phóng viên.
Dù vậy, rõ ràng các thăm dò đã không đoán được sự ủng hộ và tỷ lệ đi bầu tăng vọt cho ông Trump, ở nhiều bang và từ nhiều nhóm cử tri. Trước đó, thăm dò chỉ cho thấy đảng Dân chủ sẽ áp đảo.
Một số ứng viên tranh cử vào Thượng viện của đảng Dân chủ đã không đạt kỳ vọng, dù việc huy động tiền rất thành công. Một số nghị sĩ Dân chủ mới đắc cử vào Hạ viện năm 2018 lại thất bại, do các đối thủ đảng Cộng hòa mạnh mẽ hơn dự kiến.
Sự nhiệt tình bỏ phiếu của cử tri Dân chủ ở các đô thị và ngoại ô vấp phải sự tăng vọt bên phía đảng Cộng hòa ở các thị trấn nhỏ và vùng nông thôn.
 |
| Ông Biden phát biểu trong ngày 4/11 từ Delaware, tự tin rằng mình sẽ có đủ 270 phiếu để đắc cử. Ảnh: New York Times. |
Một dấu hiệu đáng lo ngại nữa cho đảng Dân chủ, là ông Trump còn được thêm sự ủng hộ từ người da đen và người Mỹ Latin. Tưởng rằng với các phát ngôn, chính sách của ông Trump về người nhập cư, về biểu tình George Floyd, ông sẽ mất nhiều ủng hộ từ các nhóm này.
“Rất khó hiểu vì sao có sự khác biệt lớn như vậy giữa các thăm dò và kết quả sau cùng”, người phụ trách đảng Dân chủ ở bang Texas, Gilberto Hinojosa, bình luận.
Vẫn làm tốt hơn 2016
Một trong những lập luận chính của ông Biden, khi tranh cử sơ bộ với gần 20 ứng viên Dân chủ khác, là chỉ ông mới có khả năng mở rộng liên minh của đảng Dân chủ, mời gọi thêm cử tri cao tuổi, cử tri độc lập, ngay cả người Cộng hòa trung dung.
Nhưng dường như ông chưa mở rộng được liên minh đó đủ nhiều để áp đảo khối cử tri trung thành của ông Trump, và kiểm soát cả hai viện Quốc hội.
Công bằng mà nói, so với bà Clinton năm 2016, ông Biden đã thu hẹp cách biệt của đảng Dân chủ so với ông Trump ở nhiều bang như Iowa, Ohio và Texas. Nhưng ông vẫn chỉ về sau, chưa giành lại được các bang này.
 |
| Một người ủng hộ ông Biden đi một buổi tụ tập ở Phoenix, Arizona vào tuần trước. Ảnh: New York Times. |
Chiến lược gia kỳ cựu của đảng Dân chủ Jesse Ferguson có cái nhìn lạc quan hơn. Ông nói còn quá sớm để kết luận đảng Dân chủ đã làm không tốt, khi mà ông Biden nhiều khả năng sẽ dựng lại được “Bức tường Xanh” (Michigan, Pennsylvania, Wisconsin), đồng thời chuyển được Arizona sang Dân chủ. Ông cũng vẫn còn cơ hội cạnh tranh ở Georgia, bang mà chưa về tay Dân chủ kể từ thập niên 90.
Ông Ferguson nói ông Biden làm được những điều này bất chấp việc đang có cương lĩnh chính sách cấp tiến nhất so với các ứng viên Dân chủ gần đây.
“Lần cuối một tổng thống đương nhiệm bị đánh bại là 28 năm trước”, ông Ferguson nói. “Tổng thống đương nhiệm thường không thất bại, trong khi ông Trump sắp thất bại”.
Ông cho rằng Tổng thống Trump có thể có thêm sự ủng hộ của người Mỹ Latin, nhưng phần ủng hộ đó không phải là ủng hộ “trung thành”, tức có thể không tiếp tục đi theo đảng Cộng hòa trong tương lai.
Ông cũng nói đảng Dân chủ gặp bất lợi vì coi trọng mối đe dọa Covid-19 và không cử nhiều tình nguyện viên vận động người dân đi bầu. Trong khi đó, đảng Cộng hòa có chiến dịch gõ cửa vận động mạnh mẽ.
“Tôi không nói là chúng tôi làm thế (không vận động từng nhà) là sai, vì tình hình dịch bệnh, nhưng như thế bất lợi cho chúng tôi”, ông nói. “Chúng tôi như bước vào một cuộc đọ súng mà lại dùng dao”.
