Nước Mỹ vẫn bế tắc trước bạo lực súng đạn

Nước Mỹ khởi đầu năm 2023 với chuỗi vụ xả súng tại hàng loạt tiểu bang. Tới nay, đã có 39 người thiệt mạng vì xả súng trong tháng một. Các vụ xả súng đi kèm danh sách dài nạn nhân thiệt mạng chắc chắn sẽ chưa dừng lại, theo AP.

Chuỗi bạo lực súng đạn tại California trong 8 ngày qua khiến 25 người chết làm sống lại những ký ức đau thương của những gia đình có thân nhân thiệt mạng trong vụ xả súng ở Uvalde, Texas năm ngoái.

Hôm 24/1, nhiều gia đình ở Uvalde đã vượt chặng đường dài tới Austin, thủ phủ tiểu bang Texas, để kêu gọi chính quyền tiểu bang siết chặt quy định về súng đạn, dù biết rằng cơ hội thành công là rất nhỏ.

Súng nhiều hơn người

Năm 2022, vụ xả súng lớn đầu tiên tại Mỹ diễn ra ngày 23/1/2022. Trong khi đó, sau 23 ngày đầu năm 2023, nước Mỹ đã chứng kiến 6 vụ xả súng lớn làm 39 người chết.

"Người dân bị sát hại mỗi ngày. Đây là điều đáng lý không nên xảy ra. Nếu phải đi tới Austin mỗi ngày, chúng tôi sẵn sàng cho đến khi có sự thay đổi", Veronica Mata, mẹ của một bé gái 10 tuổi thiệt mạng trong vụ xả súng ở Uvalde năm 2022, nói.

Nước Mỹ chứng kiến các vụ xả súng xảy ra tại đủ mọi địa điểm, từ nhà riêng, nhà thờ, cửa hàng tạp hóa, buổi hòa nhạc, công viên cho tới trụ sở các doanh nghiệp.

Nhà chức trách thường cho biết các vụ xả súng xuất phát từ sự thù hận giữa các cộng đồng dân cư, sự bất mãn bên trong nội bộ các nhóm dân, lục đục gia đình, bất hòa giữa đồng nghiệp.

Người dân bày tỏ sự tiếc thương sau vụ xả súng hàng loạt ở Monterey Park, California. Ảnh: Reuters.

Bất kể nguyên nhân gì, kết quả sau cùng thường là một người mang đầy thù hận, dùng súng tước đi mạng sống của những người xung quanh. Nhưng đôi khi, nhà chức trách thậm chí không rõ thù hận có phải là nguyên nhân thúc đẩy nghi phạm ra tay hay không.

Kịch bản trên thực sự xảy ra trong vụ xả súng hôm 24/1 tại thành phố Yakima, bang Washington khiến 3 người chết. Cảnh sát thành phố Yakima cho biết nghi phạm không có mâu thuẫn với các nạn nhân, người này chỉ đơn giản là đi vào cửa hàng tiện lợi và nổ súng.

Khi đại dịch Covid-19 hoành hành cũng là lúc doanh thu súng đạn lập kỷ lục tại Mỹ. 2020-2021 là quãng thời gian nền kinh tế Mỹ lao dốc, người dân đổ xuống đường biểu tình chống lại sự lạm quyền của cảnh sát và bất công chủng tộc, nhiều vụ bạo loạn đã nổ ra.

Trong năm 2020, gần 23 triệu khẩu súng đã được bán tại Mỹ. Năm 2021, doanh số bán súng là 19,9 triệu khẩu, thấp hơn 12,5% so với 2020 nhưng vẫn là năm người dân tiêu thụ lượng súng đạn lớn thứ hai trong lịch sử, theo Forbes.

Trong tháng 1/2021, thời gian xảy ra vụ bạo loạn tại Điện Capitol, doanh số bán súng tăng 75%. Chỉ tới năm 2022, doanh số bán súng mới giảm xuống và chỉ còn khoảng 16 triệu khẩu.

Theo tính toán của các chuyên gia, khu vực tư nhân của Mỹ sở hữu 393 triệu khẩu súng. Trong khi đó, dân số nước Mỹ vào năm 2022 là 333 triệu người. Điều này đồng nghĩa trung bình mỗi người dân sở hữu nhiều hơn một khẩu súng.

Chưa có giải pháp khả thi

Một số người Mỹ nói họ không cảm thấy an toàn bất kể ở đâu. Theo Hiệp hội Tâm lý học Mỹ, một phần ba người được hỏi nói họ tránh đến một số địa điểm nhất định do lo ngại rủi ro bạo lực súng đạn. Một nghiên cứu gần đây của Hiệp hội Tâm lý học cho thấy đa phần người Mỹ lo lắng về rủi ro bạo lực súng đạn.

Dù vậy, chưa có nhiều hành động nhắm tới các giải pháp tiềm năng cho vấn nạn súng đạn, như dạy trong trường học kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, hay đánh giá lại quan điểm xã hội về khía cạnh "nam tính", theo giáo sư Apryl Alexander của Đại học North Carolina.

"Trẻ con sẽ sớm trở thành người lớn. Nếu chúng không biết cách giải quyết xung đột, chúng ta sẽ phải chứng kiến những vụ việc đáng tiếc này tiếp tục xảy ra", bà Alexander nói.

Theo thống kê, 2.793 người đã thiệt mạng trong các vụ xả súng bừa bãi tại Mỹ từ 2006. Xả súng bừa bãi là các vụ việc có từ 4 người chết trở lên không bao gồm thủ phạm.

Nghi phạm bị nhân viên thực thi pháp luật bắt giữ sau vụ xả súng hàng loạt tại hai địa điểm ở thành phố ven biển Half Moon Bay, phía Bắc bang California, ngày 23/1. Ảnh: Reuters.

Năm 2022, Mỹ ghi nhận 42 vụ xả súng bừa bãi, mức cao nhất trong lịch sử. Làn sóng các vụ xả súng diễn ra tháng 1 đang tiếp nối tình trạng bạo lực súng đạn của 2022.

Thậm chí các vụ nổ súng không làm chết người, hoặc ít người thiệt mạng, vẫn có thể gây sốc.

Một trong đó là vụ nổ súng ở thành phố Newport News, bang Virginia vừa qua. Trong vụ việc, một đứa trẻ 6 tuổi nổ súng làm bị thương giáo viên của mình ngay trong lớp học, trước mặt các bạn.

Tới hôm 23/1, thêm một vụ nổ súng trong trường học khác xảy ra ở Des Moines, Iowa, theo CBS News. Vụ việc khiến 2 học sinh thiệt mạng, trong khi giám đốc trường học bị thương. Nghi phạm 18 tuổi đã bị bắt giữ.

California, tiểu bang vốn được coi là tương đối an toàn trước nạn bạo lực súng đạn so với các nơi khác ở Mỹ, vừa trải qua tuần lễ bất thường.

Khi công chúng còn đang bàng hoàng trước vụ xả súng tại Monterey Park hôm 21/1 khiến 11 người chết và 9 người bị thương, lại có thêm một vụ xả súng khác xảy ra ở Half Moon Bay khiến 7 người chết. Trong cả hai vụ việc, nghi phạm là người gốc Á trên 60 tuổi.

"Nói đơn giản là có quá nhiều súng trên đất nước này. Chúng ta cần thay đổi. Việc một xã hội hiện đại sống và đối xử với nhau như cách này là điều không thể chấp nhận", Chủ tịch Ủy ban giám sát hạt San Mateo, ông Dave Pine, nói hôm 23/1 sau vụ nổ súng ở Half Moon Bay.

Với một số người, bạo lực súng đạn thời gian qua được lý giải liên quan tới quãng thời gian đại dịch Covid-19 chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ, khi người dân bị cô lập khỏi xã hội, làm ảnh hưởng tới khả năng đối phó với khó khăn trong cuộc sống của họ.

Ông Jonathan Lee Walton, giảng viên Viện Thần học Princeton, cho biết đại dịch đã khuếch đại và làm trầm trọng hóa nhiều xu hướng xã hội nguy hiểm, hiện tượng suy thoái xã hội làm tan vỡ tâm hồn của người dân.

"Chúng ta đang tầm thường hóa những căn bệnh tinh thần như sự cô đơn, nghiện ngập, bạo lực súng đạn. Mạng xã hội, làm việc từ xa và thực tế ảo trông có vẻ thuận tiện, nhưng không thể thay thế sự kết nối giữa con người", ông Walton nói.