Ngày 6/12, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng Washington công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và sẽ dời đại sứ quán Mỹ tại Israel về đây, ông vẫn nói rằng Washington cam kết với tiến trình hòa bình cho tranh chấp giữa Palestine và Israel.
 |
| Tổng thống Donald Trump (trái) trao đổi với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong cuộc gặp ở Jerusalem ngày 22/5. Kushner đứng giữa hai người. Ảnh: Getty. |
"Chúng tôi muốn một thỏa thuận vĩ đại cho người Israel và cũng là thỏa thuận vĩ đại cho người Palestine. Hôm nay, chúng tôi kêu gọi sự bình tĩnh và kiềm chế, chúng tôi kêu gọi tiếng nói của sự chấp nhận, để những tiếng nói bao dung chiến thắng tiếng nói hận thù", Tổng thống Trump phát biểu ở Nhà Trắng.
Jared Kushner, con rể kiêm cố vấn cao cấp của tổng thống, là người được giao phó nhiệm vụ tìm kiếm hòa bình cho Palestine và Israel, điều mà các đời tổng thống Mỹ trước đã không làm được.
Palestine, nhiều lãnh đạo trên thế giới và các chuyên gia cho rằng việc công nhận Jerusalem là thủ đô Israel sẽ làm sụp đổ tiến trình hòa bình. Bất chấp lời cảnh báo đó, ông Kushner đánh cược rằng chính ông sẽ là "công trình sư" cho một thỏa thuận hòa bình sau nhiều thập niên bế tắc.
 |
| Jared Kushner đang đặt mình vào "ván bài" rủi ro cao bằng việc vừa thúc đẩy công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, vừa cố gắng đạt được thỏa thuận hòa bình cho Israel và Palestine. Ảnh: AFP. |
Hành động ảnh hưởng lâu dài
Kushner được cho đã âm thầm thuyết phục ông Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.
Trong nhiều tháng dài, Kushner cùng nhóm của mình đã thực hiện hàng chục chuyến đi đến Trung Đông. Họ dành thời gian lắng nghe những tiếng nói từ đây, nỗ lực xây dựng lòng tin của những người Palestine và thế giới Arab. Ông thiết lập mối quan hệ gần gũi với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, nhân vật có ảnh hưởng trong khu vực.
Trong khi đó, con rể tổng thống hy vọng những sự phản đối chỉ là bề ngoài và sẽ phai dần theo thời gian. Ông Kushner cược rằng sau khi "nguôi giận", các đồng minh Arab sẽ tiếp tục hợp tác với ông để đạt được lộ trình hòa bình và tiến đến công bố vào đầu năm 2018.
Những người gần gũi với Kushner cũng tiết lộ việc ông suy tính theo hướng tích cực rằng công nhận Jerusalem sẽ trở thành một quyết định quan trọng của chính quyền Trump, một hành động sẽ ảnh hưởng lâu dài ở khu vực trong nhiều năm tới.
"Bất chấp những tuyên bố công khai từ thế giới Arab", một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết, "tôi nghĩ mọi người đều hiểu rằng nếu Mỹ không tham gia vào, thỏa thuận hòa bình không thể thành hiện thực".
Một quan chức Nhà Trắng khác gọi sự phản đối trong hiện tại là phản ứng tức thời và bạo lực bùng nổ cũng chỉ ngắn hạn.
Trong khi đó, Ghaith al-Omari, người từng cố vấn cho đội ngũ đàm phán của chính quyền Palestine trong giai đoạn 1999-2000 cho rằng "thật khó mà tưởng tượng làm sao tiến trình hòa bình có thể tiếp tục".
"Tất cả các lãnh đạo Arab từng vun đắp cho mối quan hệ với chính quyền mới (tại Mỹ) bị ép phải chống lại nó", Politico dẫn lời ông.
 |
| Hành động vừa qua của tổng thống Mỹ đã đe dọa mối quan hệ của nước này không chỉ với Palestine mà cả thế giới Arab. Ảnh: AFP. |
'Trò chơi vương quyền' trong Nhà Trắng
Mặc cho những rủi ro rất cao của "ván cờ", một người gần gũi Kushner nói rằng con rể của tổng thống rất cương quyết trong chuyện này.
Politico nhận định vị thế của Kusner trong Nhà Trắng đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau sự có mặt của Chánh văn phòng John Kelly, người đến để "lập lại trật tự" sau nhiều tháng hỗn loạn đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Trump. Một mặt, Kushner không còn vị thế "người đứng đầu trong những người ngang hàng" tại Nhà Trắng, một mặt, ông cũng đối diện với cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller.
Các cộng sự cho biết mục tiêu của con rể tổng thống trong những ngày này là chứng minh cho thế giới thấy ông có thể xúc tiến một thỏa thuận hòa bình cho Trung Đông trước con mắt hoài nghi của nhiều người.
Nhiều nguồn tin tiết lộ chuyện ông Kushner nói với tổng thống rằng mình ủng hộ việc công nhận thủ đô Israel, bất kể Ngoại trưởng Rex Tillerson và Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis có đồng tình hay không.
Việc thúc đẩy tổng thống đi ngược lại ý kiến của các bộ trưởng quyền lực trong nội các tiếp tục đặt người con rể vào tình thế "một mất một còn'.
Một người tin cẩn của ông Kushner nói rằng thiệt hơn của tính toán này không quá cao đối với nhiệm kỳ của tổng thống, nhưng cao với Kushner. "Nếu ông ấy đúng, ông ấy sẽ là anh hùng của các anh hùng", người này nói.
"Ông ấy sẽ một lần nữa qua mặt Tillerson. Nếu ông ấy sai, thế là xong".
 |
| Các nguồn tin cho biết "nước cờ" Jerusalem là tính toán của Kushner nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Chánh văn phòng Nhà Trắng John Kelly và Ngoại trưởng Rex Tillerson. Ảnh: AFP. |
Người ta hẳn vẫn chưa quên rằng chính Kushner là người có tác động đến việc ông Trump sa thải giám đốc FBI James Comey hồi tháng 5, một quyết định đã ảnh hưởng nặng nề đến danh tiếng chính quyền trong năm đầu nhiệm kỳ.
"Việc thuyết phục Trump sa thải Comey sẽ đi vào lịch sử như là lời khuyên ngu xuẩn nhất mà một tổng thống từng nhận được", Politico dẫn nhận định của Dan Pfeiffer, một cố vấn cũ của cựu tổng thống Barack Obama.
Tuy nhiên, Politico cũng cho rằng quyết định của Tổng thống Trump không chỉ do sự thuyết phục của con rể mà còn là ham muốn của ông được tuyên bố rằng mình đã thực hiện lời hứa khi tranh cử và làm đẹp lòng những "mạnh thường quân" thân Israel. Khi tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, ông Trump không quên nói rằng ông "đang thực hiện lời hứa mà các tổng thống trước chỉ hứa chứ không làm".
Các quan chức Nhà Trắng nói rằng quyết định cuối cùng thuộc về Tổng thống Trump. Kushner, dù đóng vai trò quan trọng trong tiến trình ra quyết định, cũng chỉ là một trong nhiều cố vấn.
Thời gian 'làm mát'
Theo đúng lịch trình cho tối 6/12, Jason Greenblatt, một luật sư của Nhà Trắng và là người đứng đầu nhóm công tác Trung Đông của Kushner, sẽ tham dự buổi tiệc Giáng sinh do phái đoàn Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) tại Washington D.C. tổ chức. Sau tuyên bố của tổng thống Mỹ, bữa tiệc đã bị hủy bỏ, một dấu hiệu cho thấy các lãnh đạo Palestine không muốn mọi người nhìn thấy họ tiếp đón các thành viên của chính quyền Trump sau động thái gây tranh cãi của Nhà Trắng.
Kushner và Greenblatt đã đến Trung Đông hơn 10 lần trong thời gian qua, nhưng trước mắt họ không còn chuyến đi nào được lên kế hoạch. Phó tổng thống Mike Pence dự kiến sẽ có chuyến công du đến Israel và Ai Cập vào cuối tháng 12.
New York Times cũng miêu tả những người biểu tình tức giận tại Gaza đã đốt ảnh chân dung Tổng thống Trump trong ngày 6/12.
 |
| Người phản đối quyết định của Tổng thống Trump biểu tình trước Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: AFP. |
Politico nhận định câu hỏi chính trong hiện tại là "thời gian làm mát" của chính quyền Trump đối với những người phản đối sẽ kéo dài bao lâu. Một số quan chức Mỹ thừa nhận rằng họ không thể đoán được và đang chờ đợi phản ứng tiếp theo.
"Tôi nghĩ họ sẽ phải câu giờ một chút và xem xét bản thân sẽ làm gì tiếp theo", Ilan Goldenberg, một cựu quan chức Bộ Ngoại giao dưới thời Ngoại trưởng John Kerry, nhận định. "Câu hỏi là, họ sẽ xuất hiện ra sao trước công chúng với một lãnh đạo của thế giới Arab?", ông nói.
Ở phương diện tích cực hơn, một quan chức Nhà Trắng nói rằng lộ trình để đạt được thỏa thuận hòa bình vẫn không thay đổi và "quyết định trên không ngăn trở khả năng của chúng tôi đạt được một thỏa thuận hòa bình. Chúng tôi sẽ giữ im lặng và tiếp tục xúc tiến nó. Khi giai đoạn làm mát qua đi cũng là lúc chúng tôi đã sẵn sàng".
Một số nhà quan sát cũng nói rằng Kushner sẽ được lợi nhờ sự kỳ vọng thấp này.
Đối với Thái tử Mohammed bin Salman của Saudi Arabia và Vua Abdullah của Jordan, "quan hệ với Mỹ vẫn là thiết yếu", ông al-Omari nhận định. "Dù vậy, khi nói về hòa bình, phần lớn mọi người sẽ cực kỳ hoài nghi".
