Trong câu chuyện thuật lại, tác giả có nhắc đến bà Bellaigue, cận thần hay tùy viên của Hoàng hậu. Đây là một trách vụ mới trong triều đình. Khi xưa, các hoàng hậu và thái hậu trong cung cấm chỉ có các tỳ nữ hay thị nữ để sai khiến trong những công việc hàng ngày.

Cận thần, theo nghĩa của tiếng Pháp “dame de compagnie” trong các triều đình Âu châu, là người ở gần hoàng hậu hay một phu nhân quý tộc để hoàng hậu hay phu nhân có người trò chuyện và tâm sự.

Là người có học thức, thường cũng thuộc dòng dõi quý tộc, người nữ cận thần cũng có nhiệm vụ tường trình cho hoàng hậu những gì xảy ra trong triều đình và giới quý tộc, những lời đồn đãi, bàn tán trong hậu trường, cũng như cho hoàng hậu biết những gì xảy ra trong dân gian, trong thế giới bên ngoài triều đình...

Trong thế kỷ XX, người cận thần hay tùy viên cũng là người thay mặt hoàng hậu tiếp xúc với các cơ quan xã hội, với các nhân vật muốn yết kiến hoàng hậu... Nói tóm lại, đó là người giữ những nhiệm vụ mà ngày nay gọi là chánh văn phòng, bí thơ, kiêm tùy viên báo chí.

Hoàng hậu Nam Phương trong một chuyến kinh lý. Ảnh TL.

Bà Bellaigue, sinh năm 1899, làm tùy viên cho Hoàng hậu Nam Phương từ tháng 11-1935 đến tháng 3-1937, cũng là một người thuộc hàng quý tộc, tên khai sinh là Simone Damiens de Ranchicourt, được gọi là bà Bá tước De Ranchicourt, thuộc một gia đình quý tộc lâu đời, có lâu đài gia đình ở xã Ranchicourt, thuộc tỉnh Pas-de-Calais, miền Bắc nước Pháp.

Là một người cộng sự hơn là một người giúp việc, trong cuộc phỏng vấn bà Bellaigue cũng chen vào câu chuyện, không phải chỉ ngồi im dự thính. Có thể đặt câu hỏi trong hoàn cảnh nào một nữ bá tước người Pháp lại có mặt tại Đông Dương vào năm 1935 và nhận lời làm tùy viên cho một hoàng hậu nước Nam chỉ vừa hơn 20 tuổi?

Không có tài liệu chính thức nào nói về người phụ nữ quý tộc bí ẩn này, nhưng một mẩu tin ngắn trên tờ Hà Thành ngọ báo năm 1935 giúp giải thích một phần thắc mắc: “Trong số báo trước. Ngọ báo đã đăng tin nay mai một vị Hoàng nam hay Công nữ sẵn ra đời giữa chốn núi Ngự sông Hương, nên Đức Bảo Đại có bàn tính với Hoàng hậu Nam Phương mướn một người vú em thật đứng đắn để lo việc chăm nuôi, săn sóc.

Nay có tin đích xác vua và Hoàng hậu đã chọn được bà Bellaigue là một thiếu phụ tại Paris, có quen biết trước với Hoàng hậu lúc Ngài còn du học tại Paris. Bà này đã được Hoàng hậu yêu mến lắm”.

Như vậy, bà Bellaigue là một người bạn mà Hoàng hậu quen biết khi còn đi học ở Pháp, sau đó được Hoàng hậu mời về Việt Nam với nhiệm vụ đầu tiên là chăm sóc cho Hoàng tử sắp ra đời.

Một mẩu tin khác trên báo Đông Pháp cho biết, theo bà Bellaigue về Việt Nam còn có hai cô con gái của bà, và ba mẹ con trở nên khá thân thiết với gia đình Hoàng hậu.

Bài trên báo Đông Pháp tháng 1-1936 loan tin rằng một chiếc xe Hotchkiss 20 mã lực của bà Didelot, chị của Hoàng hậu, trên đường từ Huế đi Đà Lạt bị tai nạn và đâm xuống ruộng cách Nha Trang 20 cây số. Trên xe có bà Didelot và con gái, cùng với hai cô con gái bà Bellaigue. Không ai bị thương tích ngoại trừ con gái bà Didelot bị thương nhẹ.

Tiếp tục tìm kiếm thông tin, chúng tôi biết được rằng bà Simone Damiens de Ranchicourt kết hôn với ông Michel Bellaigue tại Paris năm 1920, và lấy họ chồng là Bellaigue. Nhưng cuộc hôn nhân không hạnh phúc và hai người ly dị năm 1937. Đó cũng là năm bà Bellaigue thôi làm việc cho Hoàng hậu Nam Phương và trở về Pháp.

Vì sao bà Bellaigue từ Pháp qua, phục vụ cho Hoàng hậu Nam Phương chỉ hơn một năm rồi trở về nước? Trong quá trình tìm hiểu, có nguồn tin cho biết lý do của việc ra đi sớm này là bà Bellaigue ngoại tình với Vua Bảo Đại. Hoàng hậu biết được liền thu xếp để cho người bạn cùng trường của mình lên tàu về nước. Đây có lẽ là vụ ngoại tình thứ nhất của Vua Bảo Đại, ba năm sau khi cưới Hoàng hậu?

Về Pháp, bà Bellaigue ứng cử vào Hội đồng xã Ranchicourt, nơi bà cư ngụ và có lâu đài của gia đình, rồi được bầu làm Thị trưởng làng Ranchicourt liên tục từ năm 1945 đến năm 1971. Năm đó, xã Ranchicourt sáp nhập với một xã lân cận và trở thành thị xã Rebreuve-Ranchicourt. Nữ Bá tước được tiếp tục bầu làm Thị trưởng thị xã mới cho đến năm 1983. Bà từ trần năm 1993.

Sau khi nữ Bá tước de Ranchicourt mất, năm 1994, một người con của bà là Françoise Bellaigue thay mặt gia đình tặng Viện Bảo tàng Guimet một số hình ảnh và tư liệu về Hoàng hậu Nam Phương, Vua Bảo Đại, Hoàng tử Bảo Long, trong đó có hai tập hình ảnh ghi lại các sự kiện quan trọng của triều đình Huế trong năm 1936-1937, và một bộ sưu tập triều phục nhà Nguyễn, kỷ niệm của những năm mà bà Bellaigue làm nữ hầu cận cho Hoàng hậu Nam Phương.

Đó là câu chuyện một nữ bá tước người Pháp, từng là nữ cận thần đầu tiên cho một hoàng hậu trẻ nước Nam, sau đó trở về nước làm thị trưởng một xã ở miền Bắc nước Pháp trong gần 40 năm.