CDC Mỹ vốn nổi tiếng bởi phương pháp làm việc khoa học và tỉ mỉ. Nhiều người coi đây là một cơ quan y tế công cộng mẫu mực, là hình mẫu cho nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Tuy vậy, với sự tiến triển nhanh chóng của đại dịch Covid-19, đôi lúc sự tỉ mỉ lại là trở ngại. Đầu năm 2020, giới chức y tế Mỹ chậm ra khuyến cáo đeo khẩu trang vì các nhà khoa học mất quá nhiều thời gian để khẳng định virus SARS-CoV-2 có thể lây lan trong không khí.
Trong bối cảnh mới, CDC cần phải ra các quyết sách nhanh chóng, kể cả khi “chưa đủ chứng cứ” theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt của cơ quan này, theo New York Times. Bên cạnh đó, ban lãnh đạo CDC cũng cần làm cho dư luận hiểu logic đằng sau những quyết sách có ảnh hưởng lớn về cả kinh tế lẫn xã hội.
Quyết định tranh cãi
Quyết định gây tranh cãi mới nhất của CDC là rút ngắn thời gian cách ly đối với bệnh nhân Covid-19 không triệu chứng còn 5 ngày. Ngoài ra, họ không còn cần phải có kết quả xét nghiệm âm tính sau thời gian cách ly.
Những người chỉ trích nhận định họ có thể gây ra mối nguy nếu đi học, đi làm khi vẫn còn khả năng truyền bệnh. Bên cạnh đó, quyết định được Giám đốc CDC Rochelle P. Walensky đưa ra mà bỏ qua quy trình khoa học theo quy chuẩn - các nghiên cứu vấn đề này vẫn còn khá hiếm.
Một số chuyên gia tại CDC bày tỏ sự không vui vẻ khi phải ra quyết sách này, cũng như lo ngại bà Walensky đang quá phụ thuộc vào một nhóm nhỏ chuyên gia, cũng như bị tác động về mặt chính trị từ Nhà Trắng.
 |
| Tổng thống Joe Biden và Giám đốc CDC Rochelle P. Walensky tại trụ sở của CDC ở thành phố Atlanta. Ảnh: New York Times. |
Trong khi đó, những người ủng hộ ca ngợi bà Walensky vì đã rút ngắn quá trình ra quyết sách, cũng như có cách tiếp cận thực tế khi đại dịch vẫn là cuộc khủng hoảng đe dọa nước Mỹ.
Với việc giảm thời gian cách ly, CDC góp phần giúp giảm tình trạng thiếu nhân lực tại các bệnh viện, cũng như giúp các cơ sở kinh doanh và trường học có thể hoạt động trong mùa dịch.
“Khuyến cáo cách ly mới ‘về cơ bản là chính xác’”, tiến sĩ Thomas R. Frieden, Giám đốc CDC dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, nói với New York Times. “Vấn đề là, người ta không giải thích nó”.
“Trong đại dịch, có những vấn đề chính sách mà CDC không hoàn toàn có thẩm quyền”, tiến sĩ Richard E. Besser, người từng lãnh đạo CDC trong đại dịch cúm H1N1 năm 2009, nói. “Tôi nghĩ chúng ta cần giải thích rõ ràng hơn khi các nhân tố chính sách và kinh tế định hình khuyến nghị chính sách của cơ quan này”.
Bà Walensky và CDC từ chối bình luận về những áp lực trong quá trình ra quyết sách. Phát biểu trước Thượng viện Mỹ hôm 11/1, bà tuyên bố quyết định rút ngắn thời gian cách ly “là hành động nhanh chóng, dựa trên khoa học, nhằm đối phó với nguy cơ thiếu nhân viên y tế”.
Đây không phải là lần đầu tiên những quyết định nhanh chóng của CDC và cá nhân bà Walensky gây tranh cãi trong dư luận.
Tháng 3/2021, CDC khuyến cáo trẻ em có thể ngồi cách nhau 3 feet (0,9 m) ở trường học, thay vì 6 feet (1,8 m) như khuyến cáo trước đó, dù gần như chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này. Quyết định trên giúp các trường học dễ dàng mở cửa hơn trong đại dịch.
 |
| Trường học của Mỹ dễ mở cửa hơn sau khuyến cáo của CDC. Ảnh: US News. |
Tháng 5/2021, bà Walensky dẫn ra các dữ liệu khoa học và tuyên bố những người đã tiêm vaccine có thể bỏ khẩu trang và tự do hoạt động. Tuyên bố này khiến các chuyên gia y tế “phát hoảng”.
Tháng 8/2021, bà ủng hộ quyết định tiêm vaccine mũi thứ ba, ngay cả khi các nhà khoa học tại CDC và Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chưa xem xét đủ dữ liệu.
Sự chuyển hướng "không thể tránh khỏi"
Đêm 25/12/2021, khi không khí Giáng sinh vẫn chưa qua đi, bà Walensky triệu tập cuộc họp khẩn cấp của nhóm ứng phó với Covid-19 trong CDC. Bà thông báo với các quan chức rằng CDC sẽ khuyến cáo giảm thời gian cách ly và bỏ quy định về xét nghiệm đối với người bệnh. Hướng dẫn mới sẽ được công bố vào ngày hôm sau.
Đến lúc đó, các quan chức trong nhóm phản ứng của bà Walensky chưa từng thảo luận về vấn đề này.
Ngay sau đó, các nhà khoa học - vốn chưa sẵn sàng - phải chạy đua để thu thập dữ liệu để ủng hộ khuyến nghị trên, cũng như viết lại hàng trăm trang khuyến cáo trên website của CDC về vấn đề cách ly. Khoảng 2.000 quan chức y tế ở các địa phương cũng phải tham gia các cuộc họp với CDC trong tuần sau đó.
Một số nhà nghiên cứu tỏ ra tức giận vì không được tham gia vào quá trình ra quyết sách. Họ càng không hài lòng khi CDC tuyên bố thay đổi trên “vì động cơ khoa học”.
Trong khi đó, những người ủng hộ bà Walensky nhận định sự chuyển hướng của CDC là “không thể tránh khỏi”. Các nhà khoa học ở CDC đã quen với việc có thời gian, nhưng đại dịch yêu cầu hành động nhanh chóng.
“Có những người ở CDC không hiểu điều này”, tiến sĩ Thomas Frieden nói.
 |
| Giám đốc Walensky tại một cuộc điều trần của Thượng viện Mỹ tháng 11/2021. Ảnh: New York Times. |
Một số nhà quan sát cũng nhận định bà Walensky không đáng phải là người “giơ đầu chịu báng” khi bản thân người Mỹ đã quá mệt mỏi và kiệt sức vì đại dịch kéo dài.
Lãnh đạo CDC chưa bao giờ là việc dễ dàng. Công việc này càng khó khăn hơn trong đại dịch, chưa nói đến bối cảnh chính trị dễ thay đổi tại Washington. Nhiều nhà nghiên cứu của CDC vẫn đang phải làm việc tại nhà.
“Tôi quan ngại về CDC. Tôi cũng quan ngại về lòng tin của công chúng trong đại dịch”, tiến sĩ Richard Besser nói. “Tuy vậy, sẽ là rất không công bằng nếu đổ trách nhiệm lên bà Walensky”.
Sau khi ra quyết định giảm thời gian cách ly, bà Walensky đã tham dự hai cuộc họp báo - một của Nhà Trắng và một của CDC - để giải thích về quyết định này. Các chuyên gia tin rằng sự xuất hiện của bà sẽ giúp tăng cường lòng tin của công chúng vào CDC. Bản thân Bộ trưởng Y tế và Nhân lực Mỹ Xavier Becerra cũng lên tiếng bảo vệ bà Walensky.
“Bà ấy có chứng chỉ y khoa và bằng cấp trong lĩnh vực y tế công cộng, chứ không có bằng marketing”, ông Becerra nói với CNN.
