Nội bộ Iran tranh luận về cách đáp trả Israel

Tổng thống Masoud Pezeshkian và chính quyền Iran sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng cách thức đáp trả Israel. Ảnh: New York Times.

Các phát ngôn của giới chức Tehran cho thấy dường như họ muốn giảm nhẹ quy mô và tính chất của vụ tấn công. Iran không đặt ra thời hạn đáp trả, cũng như không có các tuyên bố kêu gọi hủy diệt Israel như trước.

Dù vậy, giới cứng rắn trong nội bộ Iran tuyên bố vụ việc đã vượt qua lằn ranh đỏ của Iran và buộc nước này phản ứng mạnh mẽ, tốt nhất là khi Israel vẫn đang tham chiến trên cả hai mặt trận Gaza và Lebanon, Guardian đưa tin.

Khi đưa ra quyết định, chính phủ Iran sẽ phải tính toán cách cân bằng giữa hàng loạt sức ép khác nhau, từ chính trị, ngoại giao tới quân sự: Liệu cuộc tấn công gây nguy hại tới an ninh quốc gia Iran tới mức không thể bỏ qua, hay họ nên nghe theo những lời khuyên kiềm chế từ khu vực và từ Mỹ?

Tranh luận nội bộ

Phản ứng ban đầu của Iran không đề cập đến yêu cầu phải đáp trả ngay lập tức. Thay vào đó, họ bày tỏ tự hào về năng lực của lực lượng phòng không. Một số người thậm chí còn nhận định phòng không Iran còn thể hiện tốt hơn hệ thống Vòm Sắt của Israel.

Người phát ngôn chính phủ Iran Fatemeh Mohajerani tuyên bố cuộc tấn công chỉ gây ra “tổn hại hạn chế”, trong khi sự tự hào của người Iran ngày càng được củng cố.

Một số chính trị gia thậm chí chế nhạo Israel, coi hành động của nước này là “yếu ớt”.

“Tôi tới Iran qua sân bay Mehrabad vài phút trước và đi qua nhiều đường phố, tôi không thấy điều gì bất thường. Kẻ thù theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái (cách Iran gọi Israel) chỉ gây ồn ào nhưng không có giá trị hay ảnh hưởng gì. Họ quá yếu ớt để có thể đe dọa nghiêm trọng đất nước Iran vĩ đại”, nghị sĩ Ebrahim Rezaei viết trên mạng xã hội X vài phút sau cuộc tấn công.

Dù vậy, nội bộ Iran đã khởi động tiến trình thảo luận về cách thức đáp trả Israel. Những ý kiến trái ngược cho thấy rõ sự khác biệt trong giới chính trị Iran, vốn đã ngày càng rõ nét sau khi Tổng thống theo trường phái cải cách Masoud Pezeshkian nhậm chức hồi tháng 7.

“Việc đảm bảo an ninh dựa vào sự phản ứng mạnh mẽ với những sai lầm nhỏ nhất của kẻ thù”, nghị sĩ Amir-Hossein Sabeti - người được đánh giá là đặc biệt bảo thủ - tuyên bố trên X. “Thời điểm tốt nhất để phản ứng là khi họ đang mắc kẹt trong cuộc chiến tranh tiêu hao tại Gaza và Beirut”.

Trên mạng xã hội, nhiều tài khoản kêu gọi Iran triển khai chiến dịch “Cam kết Thực sự 3” nhằm trực tiếp vào lãnh thổ Israel, sau khi đã thực hiện hai chiến dịch tương tự trong năm nay.

Tuy vậy, việc Tehran trở lại trạng thái bình thường chỉ trong vài giờ - trường học mở cửa lại, đường phố tắc trở lại và chứng khoán vẫn tăng điểm - khiến những ý kiến kêu gọi đáp trả trở nên khó khăn hơn.

Ở chiều ngược lại, giáo sư Sadegh Zibakalam tại Đại học Tehran nhận định Mỹ đã thành công trong việc buộc Israel tấn công hạn chế, do đó “Iran không cần thiết phải đáp trả”. “Người Mỹ đã nhiều lần cho thấy họ không muốn chiến tranh với Iran”, ông nói.

Bầu trời Tehran sau hàng loạt tiếng nổ sáng 26/10. Ảnh: New York Times.

Tính toán ngoại giao và quân sự

Ngoài ý kiến trong nước, Bộ Ngoại giao Iran cũng sẽ tham khảo ý kiến của các quốc gia khác trong khu vực, đặc biệt là Saudi Arabia - quốc gia mà Iran muốn làm ấm quan hệ.

Hàng loạt quốc gia trong khu vực như Oman, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã lên tiếng về vụ việc, cho thấy những động thái ngoại giao mới đây của Iran đã phát huy kết quả. Tuy nhiên, đáng chú ý, cả Saudi Arabia và UAE đều không nêu đích danh Israel trong tuyên bố chỉ trích.

Các chuyên gia quân sự dường như cho rằng phòng không Iran đã thể hiện tốt hơn kỳ vọng, trái với tuyên bố của Israel rằng nước này có thể gần như tự do hoạt động trên vùng trời Iran.

Dù vậy, Iran hiểu rằng nếu nước này tiếp tục tấn công Israel, các khí tài phòng thủ mới được Mỹ chuyển tới khu vực sẽ vào cuộc. Không có gì đảm bảo Mỹ sẽ không trực tiếp tham gia đòn đáp trả của Israel sau đó. Nếu điều này xảy ra, nguy cơ xung đột trực tiếp giữa Mỹ và Iran - cũng như một cuộc chiến toàn diện ở khu vực - sẽ càng hiện hữu.

Theo quan điểm của Iran, chính Israel là bên gây hấn trước khi tấn công tòa lãnh sự quán Iran tại Damascus (Syria), khiến 7 sĩ quan Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran thiệt mạng. Để đáp trả, Iran hôm 13/4 tiến hành chiến dịch “Cam kết Thực sự 1”, tấn công Israel bằng tên lửa và UAV.

Israel đáp trả 6 ngày sau đó, không kích hạn chế nhằm vào một radar phòng không gần một cơ sở hạt nhân tại Iran.

Sau khi lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh và lãnh đạo Hamas Hassan Nasrallah bị ám sát, hôm 1/10, Iran đáp trả bằng chiến dịch “Cam kết Thực sự 2”, phóng khoảng 200 tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ Israel.

Theo Tehran, họ buộc phải phản ứng để duy trì sức răn đe. Hồi tháng 8, ngay sau cái chết của ông Haniyeh, Iran đã không lập tức đáp trả do cam kết của Mỹ rằng các cuộc đàm phán hòa bình tại Gaza sẽ đạt đột phá sau hai tuần. Điều này đã không diễn ra do sự không hợp tác của Israel.

“Các ngài đang chơi với lửa. Đây không phải Palestine, cũng không phải Lebanon, Iraq hay Afghanistan. Đây là Iran”, ông Hesamoddin Ashena, cố vấn của cựu Tổng thống Iran Hassan Rouhani, viết trên mạng xã hội.