Thất bại mới nhất của ông Trump là ngày 11/12 vừa qua, với vụ kiện bị Tòa án Tối cao bác bỏ. Thế nhưng, các vụ kiện thời gian qua lại cho thấy ông Trump vẫn ảnh hưởng lớn tới đảng Cộng hòa, dù bị đối thủ Joe Biden đánh bại ở hòm phiếu.
Kể từ ngày bầu cử, ông Trump đã biến quy trình bầu cử, kiểm phiếu và những thông lệ lâu đời của nền dân chủ Mỹ thành phép thử lòng trung thành với mình. Ông ép buộc các quan chức đảng Cộng hòa phải ủng hộ cáo buộc không có căn cứ về gian lận bầu cử, nếu không sẽ bị coi là không trung thành.
Đa số các quan chức Cộng hòa đã lựa chọn đi theo ông Trump, dù là thể hiện rõ ràng, công khai, hay im lặng để mặc cho tổng thống phát tán tin giả về bầu cử, theo Washington Post.
 |
| Tổng thống Trump bước vào trong sau khi ký một sắc lệnh ngày 8/12. Ảnh: Washington Post. |
Kiểm soát chặt đảng Cộng hòa
Gần 2/3 nghị sĩ Cộng hòa trong Thượng viện và 18 tổng chưởng lý các bang ký tên ủng hộ vụ kiện vừa bị Tòa Tối cao bác bỏ, trong đó yêu cầu đảo ngược ý nguyện của cử tri ở vài bang. Nhiều người khác lên truyền hình và lặp lại những thuyết âm mưu không có căn cứ về gian lận bầu cử.
Về phần mình, ngồi trong Nhà Trắng và lên Twitter phàn nàn về bầu cử, ông Trump lớn tiếng ủng hộ những người trung thành với mình nhất, và đe dọa những người Cộng hòa dám phản bác.
Nỗ lực gây áp lực và kiện tụng của ông Trump gần như không thể đảo ngược kết quả bầu cử cũng như thực tế là ông sẽ phải rời Nhà Trắng sau khi làm chỉ một nhiệm kỳ. Nhưng số người của đảng Cộng hòa sẵn sàng nhắc lại thuyết âm mưu về bầu cử, và điều đó cho thấy tổng thống Mỹ vẫn sẽ nắm chặt đảng này.
“Đảng Cộng hòa đang lập luận theo kiểu nếu các tiến trình dân chủ giúp họ cầm quyền, thì họ ủng hộ dân chủ. Nếu khiến họ mất quyền, thì họ chống lại dân chủ”, Stuart Stevens, chiến lược gia kỳ cựu của đảng Cộng hòa, từng làm việc qua 5 chiến dịch tranh cử, nói với Washington Post.
“Tôi còn không nghĩ họ sợ ông Trump. Tôi nghĩ họ cho rằng nói theo ý ông Trump sẽ giúp cho các tham vọng của họ”, ông nói.
Dù cho một số người của đảng Cộng hòa cảm thấy không ổn với những thuyết âm mưu của Tổng thống Trump, họ cũng không công khai phản bác. Nhiều người cố gắng tránh sự giận dữ của ông Trump, bằng cách né các câu hỏi của báo chí về việc ông Trump không chấp nhận thất bại. Nhiều người khác né tránh bằng cách coi việc kiện tụng là để đảm bảo bầu cử công bằng.
Dù chỉ số ít người Cộng hòa công khai bênh vực tổng thống và nói thẳng là ông Trump thắng cử, việc đa số những người còn lại giữ im lặng cũng là đủ để ông Trump càng táo bạo hơn.
 |
| Người ủng hộ ông Trump tập trung bên ngoài Tòa án Tối cao. Ảnh: Washington Post. |
Ủng hộ ông Trump vì tham vọng cá nhân
Ngoài vụ kiện mới bị Tòa án Tối cao bác bỏ, ông Trump còn được ủng hộ thêm nhờ vụ kiện từ Tổng chưởng lý bang Texas Ken Paxton (người của đảng Cộng hòa), muốn thách thức kết quả bầu cử tại các bang Michigan, Wisconsin, Pennsylvania và Georgia.
Tổng chưởng lý 17 bang khác cũng ghi tên ủng hộ vụ kiện chưa từng có này, yêu cầu loại bỏ hàng triệu phiếu, dù không có bằng chứng. Số nghị sĩ Cộng hòa trong Hạ viện ủng hộ vụ kiện lên tới 126 người vào ngày 11/12.
Sau đó, ông Trump mời một số tổng chưởng lý tới ăn trưa, và công khai cho biết ông đang theo dõi xem nghị sĩ nào ủng hộ mình.
Dù vậy, các tổng chưởng lý từ chính các bang trong vụ kiện, là Michigan, Wisconsin, Pennsylvania và Georgia, lại nộp đơn lên Tòa án Tối cao, đề nghị các thẩm phán gửi thông điệp mạnh mẽ rằng vụ kiện này không hề có cơ sở và căn cứ.
Tổng chưởng lý bang Pennsylvania Josh Shapiro (đảng Dân chủ) cho biết vụ kiện là chiêu để tạo ra “thực tế giả”, và tòa án không nên tạo điều kiện cho “sự lạm dụng trắng trợn quy trình tư pháp”.
Giáo sư Heather Cox Richardson, dạy lịch sử tại trường Boston College và từng viết sử về đảng Cộng hòa, cho biết một số nghị sĩ Cộng hòa có thể đã tính toán rằng Tòa án Tối cao đằng nào cũng sẽ bác bỏ vụ kiện vì quá vô lý, nên họ càng dễ ủng hộ vụ kiện.
“Trong mắt họ, việc ru ngủ cái tôi cá nhân của ông Trump chẳng tốn một xu nào, nên họ cứ ủng hộ vụ kiện, biết rằng nó sẽ chẳng đi đến đâu”, bà nói với Washington Post.
 |
| Người ủng hộ đợi ông Trump chuẩn bị lên phát biểu tại một buổi vận động ở Georgia. Ảnh: Washington Post. |
Nhiều nghị sĩ Cộng hòa vẫn phản bác
Trong khi ông Trump tiếp tục đưa ra một thực tế giả cho những người ủng hộ, các tiến trình chuyển giao quyền lực của chính phủ Mỹ vẫn đang diễn ra, để tới ngày 20/1 năm sau ông Biden lên nắm quyền.
Ngày 14/12, đại cử tri đoàn sẽ chính thức bỏ phiếu xác nhận chiến thắng của ông Biden, giành được 306 phiếu đại cử tri so với 232 của ông Trump. Ông Biden cũng giành nhiều hơn ông Trump hơn 7 triệu phiếu phổ thông.
Khi Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp hồi tháng 11 xác định ông Biden là người thắng cử để cho phép quá trình chuyển giao diễn ra, ít nghị sĩ Cộng hòa lên tiếng phản đối.
Một số nghị sĩ Cộng hòa cho biết họ cảm thấy sức ép phải đi theo các thuyết âm mưu của ông Trump, một phần cũng vì cử tri của họ tin vào những gì ông Trump nói.
Một thăm dò của Đại học Quinnipiac công bố ngày 10/12 cho thấy 77% cử tri Cộng hòa tin rằng có gian lận diện rộng, và 70% tin rằng chiến thắng của ông Biden không hợp lệ. Thăm dò này được tiến hành sau khi hơn 40 vụ kiện kết quả bầu cử đã bị bác bỏ hoặc phải rút vì không có bằng chứng.
Dù vậy, một số quan chức Cộng hòa vẫn mạnh dạn phản bác các thuyết âm mưu của ông Trump, lên tiếng tuyên bố bầu cử đã diễn ra tự do và công bằng.
Ở Georgia, nơi sẽ có hai cuộc bầu cử Thượng viện đặc biệt vào ngày 5/1 tới cho hai vị trí thượng nghị sĩ cuối cùng, các quan chức cấp bang đã liên tục khẳng định cuộc bầu cử không có gian lận.
Thượng nghị sĩ Mitt Romney (đảng Cộng hòa, bang Utah), người đã công nhận chiến thắng của ông Biden hơn một tháng trước, cho biết ngày 11/12 rằng vụ kiện mới nhất của ông Trump “đơn giản là một sự điên rồ” và “nguy hiểm, mang tính hủy hoại”.
Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski (đảng Cộng hòa, bang Alaska) nói với các phóng viên ngày 11/12 rằng bà “thất vọng” khi nhiều đồng nghiệp cùng đảng lại ủng hộ vụ kiện lên Tòa án Tối cao.
Hạ nghị sĩ Adam Kinzinger (đảng Cộng hòa, bang Illinois), cho biết việc không chấn nhận kết quả bầu cử “đẩy đất nước vào trong giai đoạn rất nguy hiểm”.
Ngoài ra, bất chấp sức ép của Tổng thống Trump, các hội đồng lập pháp do đảng Cộng hòa kiểm soát ở các bang chiến trường vẫn chứng nhận kết quả bầu cử tại bang mình.
