Tổng thống đắc cử Joe Biden dự kiến đề cử một số quan chức ôn hòa, cấp tiến và thậm chí cả đảng viên Cộng hòa để tạo thành một liên minh lớn trong nội các.
Trong hai tháng rưỡi tới, ông Joe Biden cần phải xây dựng một đội ngũ quản lý để giúp ông giải quyết đại dịch và xây dựng lại nền kinh tế. Ông cũng cần phải giành được sự chấp thuận từ một Thượng viện mà khả năng cao vẫn do đảng Cộng hòa kiểm soát, và đoàn kết nội bộ đảng Dân chủ.
Nhóm chuyển giao quyền lực của ông Biden đã xem xét các ứng viên tiềm năng trong nhiều tháng. Một số đề cử bộ trưởng dự kiến công bố trước dịp lễ Tạ ơn, theo báo Washington Post. Ông Biden cam kết sẽ xây dựng một “chính quyền tiến bộ nhất kể từ thời Franklin D. Roosevelt”.
Theo Politico, do thông điệp nổi bật trong chiến dịch tranh cử của ông Biden là ứng phó với dịch Covid-19 nên tổng thống đắc cử sẽ tập trung trước hết vào các vị trí liên quan đến sức khỏe cộng đồng và nền kinh tế, bao gồm chức bộ trưởng tài chính và bộ trưởng dịch vụ y tế, cùng với các quan chức ở Cánh Tây.
Những nhân vật trong Nhà Trắng và nội các của ông Biden có thể liên quan đến mối quan hệ của ông từ thời cựu Tổng thống Barack Obama, bao gồm những người theo chủ nghĩa trung dung ở đảng Dân chủ. Tuy nhiên, ông Biden cũng tỏ ra sẽ hợp tác với phe cấp tiến trong đảng.
Politico đã phỏng vấn hơn một chục thành viên đảng Dân chủ biết về quá trình chuyển giao quyền lực của ông Biden. Họ nói êkíp của ông đang nỗ lực tập hợp một nhóm nhân sự trung tả, coi trọng tốc độ hơn ý thức hệ trong việc ứng phó với Covid-19 và nền kinh tế đang bị hủy hoại.
Susan Rice, Elizabeth Warren, Pete Buttigieg, và cả Karen Bass đều là những cái tên tiềm năng trong danh sách.
Ông Biden cũng có thể làm nên lịch sử bằng cách đề cử một người da màu hoặc một phụ nữ đứng đầu Bộ Tài chính hoặc Bộ Quốc phòng. Đây là hai bộ duy nhất của chính phủ Mỹ chỉ có lãnh đạo là đàn ông da trắng.
Bà Michele Flournoy, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng về chính sách, được coi là ứng viên tiềm năng nhất cho vị trí lãnh đạo Lầu Năm Góc.
Là thứ trưởng Bộ Quốc phòng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Obama, bà Flournoy là một nhà lãnh đạo được tôn trọng với kinh nghiệm quản lý đáng kể. Bà là người đồng sáng lập trung tâm nghiên cứu Center for a New American Security.
Bà Flournoy hoạt động tích cực hơn bao giờ hết trong những tháng gần đây. Mùa hè này, bà là đồng tác giả một kế hoạch chi tiết về cách Lầu Năm Góc cần đẩy nhanh nỗ lực phát triển công nghệ mới để vượt qua Trung Quốc.
Một ứng viên khác tiềm năng cho vị trí này là Thượng nghị sĩ Illionois Tammy Duckworth, một cựu binh trong Chiến tranh Iraq. Bà Duckworth nằm trong danh sách ứng viên cho vị trí phó tổng thống của ông Biden. Bà từng là giám đốc Sở Cựu chiến binh Illinois và là trợ lý bộ trưởng Bộ Cựu chiến binh dưới thời ông Obama.
Một ứng viên tiềm năng khác là ông Jack Reed, thành viên Ủy ban Quân vụ Thượng viện. Ông là cái tên có khả năng trở thành bộ trưởng quốc phòng trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, nếu đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát Thượng viện, ông Reed có thể sẽ trở thành chủ tịch Ủy ban Quân vụ.
Ông Biden cũng đang lấy lời khuyên về kinh tế từ bà Warren, người được xem là bộ trưởng Tài chính tiềm năng trong chính quyền mới.
Việc lựa chọn bà Warren cho vị trí ở Bộ Tài chính có thể phụ thuộc một phần vào số ghế ở Thượng viện sau cuộc bầu cử tháng 11.
Nếu bà Warren từ chức thượng nghị sĩ, Thống đốc Charlie Baker sẽ chỉ định người thay thế bà cho đến khi có một cuộc bầu cử đặc biệt.
Tuy nhiên, vì đảng Cộng hòa có khả năng kiểm soát Thượng viện, việc một người tiến bộ như Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren trở thành bộ trưởng tài chính có thể dẫn đến cuộc chiến lớn tiêu tốn rất nhiều vốn chính trị.
Đây là lý do khiến Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Lael Brainard trở thành ứng viên sáng giá cho vị trí bộ trưởng tài chính hơn cả. Bà Brainard không khiến ai quá bực mình. Bà đã làm việc tại Cục Dự trữ Liên bang trong cuộc khủng hoảng hiện tại và tại Bộ Tài chính dưới thời ông Obama.
Một chiến lược gia kỳ cựu của đảng Dân chủ thân cận với nhóm chuyển giao của ông Biden nói rằng nếu bà Warren muốn, bà ấy “chắc chắn có mặt trong nội các”.
Và ngay cả khi không tham gia nội các, bà vẫn có khả năng ảnh hưởng đến suy nghĩ của ông Biden.
Một cái tên thường được nhắc đến với tư cách ứng viên tiềm năng cho vị trí ngoại trưởng là bà Susan Rice, người từng là cố vấn an ninh quốc gia của ông Obama và lọt vào danh sách ứng viên phó tổng thống của ông Biden. Ông Tony Blinken cũng được xem là cố vấn an ninh quốc gia tiềm năng.
Bà Rice và ông Biden được cho là có mối quan hệ tốt, mặc dù hai người không thống nhất về cách đối phó với tình trạng hỗn loạn ở những nơi như Ai Cập và Libya.
Tuy nhiên, sự phản đối mạnh mẽ của đảng Cộng hòa - chủ yếu xoay quanh hậu quả vụ bạo loạn ở Libya năm 2012 khiến đại sứ Mỹ tại đây mất mạng - có thể cản trở cơ hội thành ngoại trưởng của bà Rice dù được ông Biden thúc đẩy.
Sự phản đối của đảng Cộng hòa cũng là lý do bà Rice rút lui khỏi danh sách đề cử vị trí ngoại trưởng trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Obama.
Một ứng cử viên tiềm năng khác có mối quan hệ sâu sắc với Bộ Ngoại giao là William Burns, quan chức lâu năm ở Bộ Ngoại giao và từng là thứ trưởng bộ này dưới thời ông Obama. Hiện ông Burns là chủ tịch của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế.
Những người cấp tiến trong đảng Dân chủ cũng phấn khởi vì thành phần nhân sự trong nhóm hỗ trợ quá trình chuyển giao quyền lực của ông Biden.
Đứng đầu nhóm này là cựu thượng nghị sĩ Ted Kaufman, cố vấn lâu năm của ông Biden và là người kế nhiệm ông tại Thượng viện.
“Phần lớn bộ máy sẽ không liên quan đến hệ tư tưởng hay bất cứ điều gì khác. Chúng tôi muốn sửa chữa khoảng trống mà ông Donald Trump tạo ra. Rất nhiều cơ quan chỉ còn những chiếc ghế trống. Những người làm được việc đã rời đi”, ông Kaufman nói.
Sau khi thất bại trong cuộc đua thượng nghị sĩ đại diện bang Alabama, Thượng nghị sĩ Doug Jones sẽ "thất nghiệp" vào tháng 1/2021, nên ông có thể sẵn sàng tham gia chính quyền Biden với vai trò bộ trưởng tư pháp.
Ông Jones sẽ không làm tăng thêm sự đa dạng cho nội các, nhưng cựu luật sư vô cùng uy tín trong lĩnh vực quyền công dân. Ông đã truy tố thành công hai thành viên của Ku Klux Klan liên quan đến vụ đánh bom năm 1963 ở nhà thờ Baptist trên phố 16 tại Birmingham. Ông Jones là một người bạn của tổng thống đắc cử Biden từ năm 1988.
Về những vị trí khác trong nội các, Thị trưởng Los Angeles Eric Garcetti, người ủng hộ ông Biden vào đầu tháng 1 và tham gia ủy ban lựa chọn phó tổng thống của ông Biden, là ứng viên cho vị trí ở Bộ Giao thông hoặc Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị (HUD).
Hạ nghị sĩ Karen Bass của California có thể là bộ trưởng tại HUD hoặc bộ trưởng dịch vụ y tế và nhân sinh.
Pete Buttigieg, cựu thị trưởng của South Bend, Indiana có thể làm đại sứ tại Liên Hợp Quốc hoặc bộ trưởng tại Bộ Các vấn đề Cựu chiến binh.
Jared Bernstein, một cố vấn kinh tế lâu năm của ông Biden, thường xuyên được nhắc đến như là ứng viên tiềm năng cho vị trí chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế.
Khi nói về kiểu người muốn làm việc chung, ông Biden cho biết nhiệm vụ của ông là “đưa những người như Thị trưởng Pete vào chính quyền này. Ngay cả khi họ không tham gia, ý tưởng của họ vẫn sẽ được sử dụng”.
Ông Biden để ngỏ khả năng đưa một đảng viên Cộng hòa vào nội các, và đang xem xét bổ sung một vị trí chuyên về vấn đề khí hậu.
“Tôi nghĩ rằng ông Biden sẽ giống như Bill Clinton về mặt xây dựng sự đồng thuận, nhưng ông ấy sẽ trọng dụng nhiều người từ thời ông Obama”, cựu thống đốc bang New Mexico Bill Richardson, người từng làm bộ trưởng năng lượng và đại sứ tại Liên Hợp Quốc dưới thời ông Clinton, nói.
Tình trạng kinh tế và sức khỏe cộng đồng sụp đổ do đại dịch đã thay đổi cách ông Biden nhìn nhận về nhiệm kỳ tổng thống, định hình cách chuẩn bị cho chính quyền mới.
Ông Biden được cho là sẽ áp dụng một chương trình nghị sự lập pháp mở rộng hơn, bao gồm khả năng chi trả cho đại học, phá sản và các kế hoạch an sinh xã hội.
Ông cũng mở rộng đáng kể giải pháp ứng phó chống biến đổi khí hậu. Ông Biden đề xuất chi 2 nghìn tỷ USD trong 4 năm cho gói chương trình này.
Các cố vấn của ông Biden đang chuẩn bị cho những tháng đầu tiên trong chính quyền của ông. Đó sẽ gần giống với một nhiệm vụ giải cứu. Họ phải giải quyết Covid-19 dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình hình và tiến độ phát triển vaccine.
“Khi ông Biden xuất hiện vào ngày đầu tiên nắm quyền, ông ấy không cần hỏi Phòng Tình huống ở đâu. Ông ấy đã ở trong căn phòng đó hàng trăm giờ. Vì vậy, ông Biden sẽ trở thành người có kinh nghiệm và trình độ cao nhất về việc lãnh đạo chính phủ liên bang so với bất kỳ ai trong lịch sử”, ông Kaufman nói thêm.
