Nguyên nhân gây chìm tàu vẫn là vấn đề tranh cãi. Nhưng dù lý do là gì, việc soái hạm Moskva chìm ở biển Đen có ý nghĩa biểu tượng và ảnh hưởng đến năng lực tác chiến của hạm đội Nga trên biển Đen.
Sau khi tàu tuần dương Moskva của Nga bị chìm, một số đồn đoán dấy lên về việc Nga có thể tính gửi thêm tàu chiến từ Địa Trung Hải tới biển Đen để bổ sung lực lượng.
Tuy nhiên, Nga sẽ phải nhận được sự chấp thuận của Thổ Nhĩ Kỳ - quốc gia án ngữ lối ra vào duy nhất đến biển Đen.
Hạm đội biển Đen có lịch sử lâu đời khi được thành lập từ năm 1783, với các nhóm tàu ở Địa Trung Hải, biển Đen và biển Azov. Trong đó, hạm đội chủ lực được bố trí ở biển Đen, với trụ sở chính tại cảng Sevastopol thuộc Crimea - lãnh thổ Ukraine bị Nga sáp nhập năm 2014.
Hạm đội ở biển Đen mất "tấm khiên"
Được đưa vào hoạt động năm 1983, tàu Moskva lớp Slava được tái trang bị vào năm 2010. Tàu cung cấp tổ hợp phòng không tầm xa di động cho hạm đội, cũng như các hệ thống chỉ huy và kiểm soát.
Theo chuyên gia, những khả năng này không dễ thay thế.
“Đây là lớp tàu duy nhất của hải quân Nga hiện có trang bị hệ thống phòng không tầm xa”, Sidharth Kaushal, nhà nghiên cứu về các lực lượng trên biển tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) tại London, cho biết.
“Điều đó quan trọng bởi vì đối với loại hoạt động mà Hạm đội biển Đen được xây dựng để thực hiện, Moskva có khả năng tạo ra năng lực phòng không cho phần còn lại của hạm đội, đồng thời cung cấp quyền chỉ huy và kiểm soát”, ông Kaushal nói.
Moskva có trọng tải choán nước hơn 12.000 tấn, là tàu chiến có tải trọng lớn nhất bị chìm kể từ sau chiến hạm Yamato của Nhật Bản trong Thế chiến 2, theo Wall Street Journal.
 |
| Các loại tàu chiến của hạm đội Nga đang hoạt động tại biển Đen. Đồ họa: AFP. |
"Chiến dịch quân sự" ít bị ảnh hưởng
Mất Moskva, hạm đội Nga ở biển Đen vẫn còn khoảng 60 tàu chiến các loại, theo AFP.
Dù Moskva chìm có tác động đến năng lực của Hải quân Nga ở biển Đen, chuyên gia cho rằng việc này không ảnh hưởng nhiều tới "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga tại Ukraine.
Mất Moskva là tổn thất lớn cho hạm đội nói riêng. Tuy vậy, trên thực địa, Nga vẫn có thể đảm bảo năng lực phòng thủ tầm xa từ tổ hợp phòng không S-400 được bố trí ở Crimea.
“Con tàu này thực sự đã rất cũ. Trên thực tế, Nga đã có kế hoạch loại bỏ nó trong vòng 5 năm tới”, Reuters dẫn lời nhà phân tích quân sự Nga Alexander Khramchikhin cho biết.
Với những tàu chiến còn lại, năng lực răn đe của Hải quân Nga vẫn không suy giảm.
Sau hai tháng chiến sự, khả năng hỗ trợ từ biển đến từ tên lửa Kalibr lắp đặt trên nhóm tàu hộ vệ.
Nổi bật là ba khinh hạm (frigate) lớp Admiral Grigorovich, nặng 4.000 tấn, có khả năng tàng hình trước radar và cảm biến hồng ngoại.
Lớp tàu này có 8 ống phóng có thể mang theo tên lửa hành trình Kalibr, có tầm bắn khoảng 2.500 km, đã được Nga sử dụng nhắm vào nhiều mục tiêu quân sự, theo Washington Post.
Trên tàu còn có 32 ống phóng tên lửa phòng không Buk, ngư lôi, và mang theo một trực thăng săn ngầm Ka-27PL.
Moscow có kế hoạch đóng 6 khinh hạm lớp Admiral Grigorovich. Tuy nhiên, do loại tàu này sử dụng động cơ turbine khí do Ukraine chế tạo, xung đột giữa hai nước kể từ năm 2014 khiến Nga chỉ có thể đưa 3 khinh hạm này vào biên chế.
Tiềm lực của Hạm đội biển Đen còn được hỗ trợ bởi 6 tàu ngầm lớp Kilo được cải tiến, thuộc Lữ đoàn Tàu ngầm số 4.
Tàu ngầm Kilo có thể di chuyển hơn 12.000 km và lặn sâu tối đa 300 m, phù hợp cho hoạt động tuần tra ở vùng nước nông trên biển Đen.
Tàu ngầm chạy bằng diesel này có thể mang theo 18 ngư lôi hạng nặng, cũng có khả năng mang theo tên lửa hành trình Kalibr.
Ngoài ra, 20 tàu hộ vệ (Corvette) với năm lớp tàu riêng biệt được trang bị tên lửa hành trình hoặc tên lửa chống hạm để đảm bảo năng lực tấn công và phòng thủ của Hạm đội biển Đen.
Năng lực đổ bộ từ biển
Ngoài nỗ lực tập kích tên lửa từ xa, Hạm đội biển Đen còn có đội tàu hỗ trợ đổ bộ vào các cảng Ukraine ở miền Nam.
Nếu một kịch bản lực lượng Nga đổ bộ từ đường biển được thực hiện, Moscow có thể dùng nhóm tàu trong số 17 tàu đổ bộ, với chủ lực là 7 tàu thuộc lớp Alligator và Ropucha.
Cùng với đó, 6 tàu hộ vệ chống ngầm lớp Grisha và 8 tàu quét mìn sẽ đảm bảo an toàn cho hạm đội Nga trước mối đe dọa trên biển Đen.
Tuy vậy, kế hoạch đổ bộ lên thành phố cảng Odesa mà các chuyên gia dự báo trong giai đoạn đầu chiến sự vẫn chưa được thực hiện, do lực lượng mặt đất Nga không có nhiều bước tiến về phía Tây Nam và bị chặn lại ở Mykolaiv.
Theo ông Kaushal, khả năng đổ bộ 3.000 quân của hạm đội quá nhỏ để có thể hành động nếu không kết hợp với tấn công trên bộ.
Ngày 25/3, Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine lại nói rằng họ đã phá hủy tàu đổ bộ Saratov thuộc lớp Alligator đang neo đậu tại cảng Berdyansk, miền Nam Ukraine.
