 |
| Chủ tịch Tập Cận Bình bắt tay các phi công Hải quân Trung Quốc. Ảnh: Tân Hoa Xã |
Sau nhiều thập kỷ duy trì mô hình hoạt động theo kiểu Liên Xô, quân đội Trung Quốc (PLA) bắt đầu tiến hành chương trình cải tổ quy mô lớn. Theo Diplomat, quá trình cải tổ lần này đem lại những thay đổi lớn nhất đối với PLA từ năm 1950. Điều này sẽ có tác động rất lớn đối với hình ảnh quốc tế của Trung Quốc trong tương lai cũng như trật tự toàn cầu.
Chi tiết kế hoạch cải tổ chưa được công bố, nhưng các hạng mục quan trọng bao gồm: tăng cường vai trò của Quân ủy Trung ương, quy hoạch lại 7 đại quân khu hiện có, giảm số tổ chức phi quân sự, gia tăng sức mạnh của Ủy ban kỷ luật đảng ủy quân sự. Trong lễ diễu binh ngày 3/9, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố kế hoạch giảm 300.000 quân. Những cải cách này chưa từng xảy ra trong nhiều thập kỷ.
Tại sao PLA lại cải tổ mạnh như vậy? Theo nhận định của một số chuyên gia, mô hình hoạt động hiện tại của quân đội nước này không đủ hiệu quả để bảo vệ lợi ích quốc gia trong điều kiện thế giới đang thay đổi chóng mặt.
Một số nhà phân tích ở Trung Quốc gọi cải cách lần này là để có mô hình hoạt động giống quân đội Mỹ thay cho kiểu Liên Xô trước đây. Đó chính là mục tiêu hàng đầu của quân đội Trung Quốc. Quân đội Mỹ, mặc dù còn có những vấn đề riêng, nhưng vẫn là đội quân có hiệu quả cao hơn so với các nước khác về khả năng giành chiến thắng trong một cuộc chiến tranh hiện đại.
Dingding Chen, chuyên gia về quản lý chính phủ và cộng đồng tại Đại học Macau nhận định, PLA có thể chống lại một cuộc chiến tranh hiện đại, nhưng khả năng giành chiến thắng trước quân đội Mỹ không cao.
 |
| Tàu khu trục của Hải quân Trung Quốc. Ảnh:Naval Today |
Một trong những lý do chính là cơ cấu chỉ huy các quân khu rườm rà và không hiệu quả. Trung Quốc đang rất cần một cơ cấu chỉ huy thống nhất để tăng cường khả năng phối hợp giữa các đơn vị nhằm đảm bảo khả năng giành chiến thắng.
Ngoài ra, lý do sâu xa trong cải tổ quân đội Trung Quốc vì môi trường an ninh ngày càng diễn biến phức tạp. PLA đang là quân đội có quân số thường trực lớn nhất thế giới. Quân đội Trung Quốc sở hữu nhiều thiết bị hiện đại để chiến đấu và chiến thắng trong một cuộc chiến tranh hiện đại. Tuy vậy, PLA đang có nhiều điểm yếu có thể dẫn đến không hoàn thành nhiệm vụ.
Đầu tiên, Trung Quốc đang tranh chấp chủ quyền trên biển với một số quốc gia châu Á. Điều đó có nghĩa về mặt lý thuyết, PLA luôn ở trong tình trạng đối đầu. Trong khi đó, Hải quân Trung Quốc chưa đủ sức mạnh để đảm nhận hai cuộc chiến cùng lúc.
Một trong những trọng tâm của kế hoạch cải tổ là tập trung sức mạnh cho không quân và hải quân, cho phép hải quân nước này có thể đối đầu với hai cuộc chiến cùng lúc. Khi lực lượng mạnh hơn, Trung Quốc có thể có thái độ quyết đoán hơn đối với các tranh chấp chủ quyền trên biển, Nan Li, giáo sư về quan hệ dân sự - quân sự tại Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ nói với Wall Street Journal
Vấn đề tiếp theo là khả năng thu thập thông tin và kinh nghiệm. PLA không tham gia bất kỳ cuộc chiến nào trong nhiều năm qua. Trong khi đó, quân đội Mỹ tham gia rất nhiều cuộc chiến kể từ khi sau Chiến tranh Lạnh. Rất nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về năng lực chiến đấu thực sự của PLA. Đặc biệt, sau khi IS sát hại một công dân Trung Quốc, đã có những lời kêu gọi chính phủ Trung Quốc tham gia cuộc chiến chống IS, thậm chí gửi quân đến Iraq và Syria.
Tuy nhiên, có rất nhiều thông tin phản đối và có sức thuyết phục rằng, PLA đơn giản là không có kinh nghiệm chiến đấu. Do đó, việc gửi quân đội đến Syria sẽ kết thúc trong thảm họa.
Vấn đề thứ ba là nạn tham nhũng. Một số nhà phân tích trong nước cho rằng, tham nhũng đang giết chết sức mạnh quân đội Trung Quốc. Trước khi công bố những cải cách, Ủy ban kỷ luật của PLA hoạt động khá yếu. Một số báo cáo cho rằng, có sự bao che cho các quan chức cấp cao phạm tội. Sau khi cải cách, ủy ban sẽ chịu sự điều hành trực tiếp của ông Tập, qua đó nâng cao đáng kể khả năng của đảng trong việc chống tham nhũng trên toàn quốc.
Trong ngắn hạn, những cải cách sẽ giải quyết các tồn tại lâu nay trong PLA và giúp phát triển thành một lực lượng chiến đấu mạnh. Khi quá trình cải tổ hoàn thành, PLA sẽ thể hiện vai trò như thế nào ở châu Á là vấn đề đang được giới phân tích quan tâm. Nhưng rõ ràng, các nước khác đặc biệt phải chú ý đến khả năng chiến đấu của PLA.
