|
|
|
Phiến quân Hồi giáo có thể huy động hơn hai triệu USD một ngày. |
Không giống các nhóm cực đoan khác phụ thuộc vào nguồn tài trợ từ nước ngoài, những nguồn tiền có thể bị lệnh trừng phạt, các nỗ lực ngoại giao hay thực thi pháp luật làm cạn kiệt bất kỳ lúc nào, thu nhập chính của Nhà nước Hồi giáo là nguồn thu tại chỗ. Điều này đang đặt ra một thách thức “có một không hai” đối với những chính phủ đang tìm cách ngăn chặn và làm suy yếu khả năng tấn công khủng bố của lực lượng này.
“Lực lượng Nhà nước Hồi giáo có thể là nhóm khủng bố giàu có nhất thế giới mà chúng tôi từng biết đến. Chúng không bị ràng buộc bởi hệ thống tài chính quốc tế nên không dễ bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt hay luật chống rửa tiền”, ông Matthew Levitt, một cựu chuyên gia tình báo thuộc Bộ Tài chính Mỹ, đánh giá.
Tuy vậy, các nhóm phiến quân “tự kiếm tiền” như Nhà nước Hồi giáo không phải mới. Chẳng hạn, quân Taliban ở Afghanistan buôn lậu thuốc phiện, các loại khoáng sản và gỗ; nhóm Abu Sayyaf ở Philippines hay Al Qaeda ở Yemen và Bắc Phi cũng kiếm nhiều triệu USD bằng các hoạt động bắt cóc tống tiền… Không có nhiều số liệu đáng tin cậy, nhưng một báo cáo của Liên Hợp Quốc cho rằng, riêng trong năm 2011, Taliban đã “đút túi” 400 triệu USD nhờ các khoản thuế địa phương, tài trợ, cướp bóc…Các nguồn thu mà Nhà nước Hồi giáo có được nhờ quyền kiểm soát đối với một vùng đất rộng lớn giàu dầu lửa và quyền tiếp cận với các khoản thuế địa phương khiến nhóm này có thu nhập lớn hơn các nhóm khác.
Theo ông Luay al-Khatteeb, một chuyên gia của Viện nghiên cứu Brookings, Nhà nước Hồi giáo kiểm soát 7 mỏ dầu và hai nhà máy lọc dầu ở miền bắc Iraq, 6/10 mỏ dầu ở đông Syria. Với nguồn dầu thô có được, Nhà nước Hồi giáo bán ra với giá 25-60 USD/thùng. Mức giá rẻ so với giá thị trường này phản ánh rủi ro lớn mà những tay buôn lậu trung gian phải đối mặt khi giao dịch với các phần tử khủng bố. Hiện giá dầu thô Brent tại thị trường London là hơn 102 USD/thùng.
Theo những thông tin mà ông al-Khatteeb có được, các mỏ dầu ở Iraq do Nhà nước Hồi giáo kiểm soát có khả năng cho sản lượng 80.000 thùng mỗi ngày, và tốc độ khai thác đang ở mức khoảng một nửa con số này. Theo vị chuyên gia, Nhà nước Hồi giáo đang kiếm mỗi ngày khoảng hai triệu USD từ bán dầu, và số tiền này có thể được trả dưới dạng tiền mặt hoặc hàng đổi hàng.
Giới chức tình báo Mỹ nhận định, một chiến địa tài chính quan trọng của Nhà nước Hồi giáo là nhà máy lọc dầu Baiji ở bắc Iraq. Đây là nhà máy sản xuất gần 1/3 tổng sản lượng dầu của nước này. Nhà máy Baiji đã đóng cửa từ tháng 6 do bị những kẻ cực đoan tấn công và hiện vẫn là nơi các cuộc giao tranh ác liệt diễn ra giữa lực lượng cực đoan và quân chính phủ.
Ông al-Khateeb nói, nguồn thu từ dầu lửa sẽ “duy trì hoạt động của cỗ máy chiến tranh” tại khu vực mà Nhà nước Hồi giáo chiếm giữ ở Iraq và Syria, đồng thời phục vụ cho việc tuyển mộ thêm binh sĩ của lực lượng này.
Tuy vậy, ông Robin Mills, một chuyên gia của công ty tư vấn có trụ sở ở Dubai, nhà chức trách ở Iraq và Syria đã bắt đầu tấn công mạnh vào hoạt động buôn lậu dầu ở khu vực người Kurd, đồng nghĩa với việc nguồn thu từ dầu của Nhà nước Hồi giáo có thể suy giảm trong thời gian tới.
Khi đó, lực lượng này có thể sẽ phải phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn thu thứ hai là đánh thuế người dân ở những thành phố đông dân trong khu vực mà chúng kiểm soát như Mosul. Bên cạnh đó, các hoạt động cướp nhà băng, buôn lậu, bắt cóc đòi tiền chuộc… cũng là một nguồn thu quan trọng khác của Nhà nước Hồi giáo. Một quan chức Mỹ cho rằng, trong vài năm trở lại đây, nhóm này đã kiếm 10 triệu USD từ các vụ bắt cóc.
Một số nguồn nói rằng, Nhà nước Hồi giáo đang kiểm soát số tài sản trị giá lên tới hai tỷ USD. Nhưng chuyên gia Brian Fishman thuộc một tổ chức nghiên cứu có trụ sở ở Washington, cũng như nhiều chuyên gia tình báo Mỹ khác, tỏ ra nghi ngờ con số này.
Dẫu vậy, chuyên gia Fishman cho rằng, sức mạnh của Nhà nước Hồi giáo gắn kết với những vùng đất và tài nguyên mà chúng kiểm soát, cũng như từ dân số mà chúng có thể bóp nặn tiền. “Điều này đồng nghĩa với việc nhóm này sẽ rất vững vàng và sẽ phải mất nhiều thời gian để trấn áp”, ông Fishman nói.
