Mỗi người nơi với mỗi công việc khác nhau nhưng vẫn luôn cố gắng có mặt đầy đủ trong buổi cơm chiều cũng đã cho thấy nền nếp, tôn ti trật tự trong gia đình.
Người về sớm, người ở nhà cố dằn cơn đói, nán chờ người về muộn thêm vài phút để bữa cơm gia đình có được sự hiện diện đủ đầy... Nói khác hơn, đợi nhau trong bữa cơm không hẳn chỉ vì chuyện ăn uống mà còn là cả gia đình cùng chờ đợi, mong muốn chia sẻ từng giây phút bình yên sau một ngày tất bật, vội vã với chuyện cơm áo, gạo tiền. Bữa cơm không chỉ là nơi gắn kết các thành viên, hình thành truyền thống gia đình mà còn tạo nên nét đẹp độc đáo riêng biệt trong văn hóa.
Bữa cơm mẹ nấu ngày ấy không hề có bóng dáng của sơn hào hải vị, nhưng chẳng hiểu sao vẫn thơm ngon lạ lùng. Ừ thì cũng là thịt cá, tôm tép được bày bán ở các chợ quê, cũng là tô canh với mớ rau hái vội sau vườn, nhưng mọi thứ cứ in sâu trong ký ức. Bởi lẽ nơi ấy có vị mặn từ những giọt mồ hôi trên vai áo ba cùng những món ăn đong đầy yêu thương từ đôi bàn tay mẹ.
Tùy theo khả năng và sức lực của mỗi người mà ai cũng có thể góp sức cho bữa cơm gia đình thêm tươm tất, trọn vẹn. Nội tôi giúp nhặt rau mỗi khi thấy khỏe trong người, chị gái giúp dọn thức ăn, mấy đứa em trai phụ dọn mâm, xếp chén… để rồi ai cũng thấy ăn ngon miệng và vui hơn khi nhận ra trong bữa cơm cũng có phần góp sức của riêng mình.
 |
| Bữa cơm gia đình chẳng sơn hào hải vị nhưng vẫn luôn là hương vị khó quên. Ảnh: Tô Hưng Giang. |
Món ăn mỗi ngày được mẹ tôi thay đổi liên tục tùy theo thời tiết lẫn sở thích của từng người, đủ mọi lứa tuổi lớn, bé trong nhà. Ngày nắng có tô canh rau giúp giải nhiệt hoặc nồi canh chua ngọt cho tụi nhỏ dễ nuốt. Trời mưa thì có nồi mắm kho hoặc món khô nướng, khô chiên bên cạnh nồi cơm nóng hổi.
Những hôm trái gió, trở trời trên mâm cơm thường có thêm tô cháo bốc khói, thơm lừng dành riêng cho những ai đang sụt sùi ho cảm… Và trong những bữa cơm ấy còn thể hiện nhu cầu tinh thần của mỗi người là được đáp ứng, quan tâm từ những thành viên khác.
Ba mẹ bàn tính chuyện mùa màng, lúa thóc; mấy chị em tôi giành nhau khoe thành tích thi cử, học hành ở trường ở lớp; và có cả những chuyện thời sự từ đầu trên, xóm dưới mà ai đó vừa nghe lóm được lúc chiều…
Bữa cơm cũng là khoảng thời gian ba mẹ chỉ dạy cho chúng tôi phải biết kính trên nhường dưới, có miếng gì ngon cần chú ý để phần cho người khác, không giành lấy ăn hết, bưng chén cơm lên người dưới phải lễ phép mời người trên. Đó là cách giáo dục cụ thể, thiết thực, đời thường về ý thức san sẻ từ gia đình cho đến cuộc sống.
Giữa bao bộn bề của cuộc sống, cho dù là những bữa ăn vội vã nơi hàng quán hoặc những buổi tiệc sang trọng khắp nơi cũng chẳng thể làm phai mờ hình ảnh thân thương, yêu dấu của những bữa cơm mẹ nấu ngày xưa, cho dù ta có xuôi ngược nơi đâu:
“Giang hồ ta chỉ giang hồ vặt.
Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà”.
