Với sự phát triển đột phá và nhiều đổi mới, AI đang dần trở thành yếu tố cốt lõi định hình tương lai của ngành TMĐT và là chìa khóa “sống còn” của nhà bán hàng trong kỷ nguyên mới.

Không dừng lại ở việc cung cấp trải nghiệm mua sắm trực tuyến thông thường, các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) toàn cầu đang tiến tới xây dựng hệ sinh thái cá nhân hóa bằng cách tận dụng sức mạnh dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI) để nâng cao trải nghiệm người dùng. Với khả năng phân tích hành vi theo thời gian thực và tối ưu hóa chuỗi cung ứng, AI đang định hình lại cách nhà bán lẻ và người tiêu dùng tiếp cận thị trường mua sắm số.

Ngành TMĐT Việt Nam vừa trải qua một năm 2024 khởi sắc khi quy mô thị trường đạt trên 25 tỷ USD (tăng 20% so với năm 2023), được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới. Đáng nói, con số này cao hơn so với dự báo 22 tỷ USD mà Google, Temasek, Bain & Company đưa ra trong báo cáo "e-Economy SEA 2024".

Giải mã lý do, nhiều chuyên gia nhận định một trong những động lực tăng trưởng cốt lõi của thị trường TMĐT là trí tuệ nhân tạo - AI. Điều này lần nữa được nhấn mạnh trong báo cáo “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong TMĐT tại Đông Nam Á” do Lazada và Kantar công bố hồi cuối năm ngoái.

Cụ thể, khoảng 92% người tiêu dùng Việt sử dụng các tính năng AI trên sàn TMĐT ít nhất mỗi tuần một lần, cao hơn mức trung bình của ASEAN là 80%. Trên bình diện khu vực, báo cáo cho thấy 88% người tiêu dùng đưa ra quyết định mua hàng dựa trên gợi ý từ AI.

Còn theo nghiên cứu của McKinsey, các công ty TMĐT áp dụng AI để cá nhân hóa trải nghiệm có thể tăng doanh thu 10-15% nhờ khả năng đưa ra đề xuất chính xác hơn dựa trên lịch sử mua sắm, xu hướng tìm kiếm và hành vi duyệt web của khách hàng.

Nhờ phân tích dữ liệu hành vi và dự đoán nhu cầu tiềm ẩn, AI có thể gợi ý sản phẩm phù hợp ngay khi khách hàng hình thành nhu cầu, thậm chí trước khi họ chủ động tìm kiếm. Điều này giúp tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm và gia tăng tỷ lệ chuyển đổi.

Trên thực tế, tính ứng dụng của AI trong TMĐT không dừng lại ở tìm kiếm và đề xuất sản phẩm, mà còn hỗ trợ người tiêu dùng tối ưu chi phí mua sắm. Các thuật toán AI có khả năng phân tích sâu hành vi tiêu dùng - từ lịch sử giao dịch, tần suất mua hàng đến cách họ phản ứng với chương trình ưu đãi, từ đó đảm bảo khách hàng nhận được ưu đãi sát với nhu cầu thực tế. Đồng thời, nhà bán hàng có thể tối ưu hóa chiến lược giá cả nhằm duy trì biên lợi nhuận mà vẫn thu hút được nhóm khách hàng mục tiêu. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng nhạy cảm với giá cả, điều này trở thành lợi thế cạnh tranh lớn.

Bên cạnh đó, AI góp phần nâng cao độ tin cậy của nền tảng TMĐT bằng việc cá nhân hóa nội dung về sản phẩm. Một số nền tảng ứng dụng AI để tự động dịch thuật và điều chỉnh mô tả sản phẩm theo ngôn ngữ bản địa, giúp nhà bán tiếp cận nhiều khách hàng và tăng tỷ lệ chuyển đổi. Việc nội dung hiển thị đúng ngữ cảnh, dễ hiểu không chỉ nâng cao trải nghiệm mua sắm mà còn gia tăng mức độ tin tưởng đối với sản phẩm và thương hiệu.

Nhìn rộng hơn, AI không chỉ thay đổi cách người tiêu dùng mua sắm, mà còn tái định nghĩa toàn bộ trải nghiệm TMĐT: Từ tối ưu hóa tìm kiếm, cá nhân hóa nội dung, điều chỉnh chiến lược giá cả đến hỗ trợ ra quyết định. Nói cách khác, AI đang tạo ra hệ sinh thái TMĐT thông minh hơn - nơi cả người mua lẫn người bán đều hưởng lợi từ công nghệ.

Không chỉ tác động đến người mua, trong bối cảnh AI trở thành chìa khóa thị trường, nhà bán hàng đang đối mặt thách thức lẫn cơ hội để đón đầu các xu hướng tiêu dùng mới. Theo đó, khái niệm “AI Readiness” (mức độ sẵn sàng về AI) ngày càng quan trọng đối với doanh nghiệp TMĐT.

Mới đây, Lazada và Kantar công bố báo cáo “Thu hẹp khoảng cách AI: Nhận thức và xu hướng ứng dụng của người bán hàng trực tuyến tại Đông Nam Á” với nhiều con số đáng chú ý: Chỉ 37% quy trình kinh doanh của nhà bán hàng Đông Nam Á thực sự được tự động hóa bởi AI, dù họ tin rằng đã tích hợp AI khoảng 47%. Điều này cho thấy “độ chênh” giữa nhận thức và thực tiễn triển khai.

Cũng theo báo cáo, nhà bán hàng tại Việt Nam và Indonesia dẫn đầu khu vực về áp dụng AI, trung bình 42%, trong khi Singapore và Thái Lan theo sau với 39%. Dựa trên mức độ ứng dụng AI với 5 khía cạnh cốt lõi trong hoạt động kinh doanh của người bán, báo cáo phân loại 3 nhóm riêng biệt - nhà bán hàng thành thạo AI (AI Adepts), nhà bán hàng quan tâm đến AI (AI Aspirants) và nhà bán hàng thận trọng với AI (AI Agnostics). Đáng nói, chỉ 24% nhà bán hàng Đông Nam Á đạt mức “AI Adepts” - tức đã tích hợp AI vào ít nhất 80% quy trình vận hành, trong khi 76% số còn lại thuộc nhóm “AI Aspirants” và nhóm “AI Agnostics”, đã tích hợp AI vào một phần hoặc hầu như chưa tiếp cận công nghệ này.

Điều này khá tương đồng với thực tế tại Việt Nam, khi chỉ 22% nhà bán hàng thuộc nhóm thành thạo với AI. Công nghệ này chủ yếu ứng dụng vào quy trình phục vụ/chăm sóc khách hàng và marketing. Trong khi đó, lĩnh vực quản lý kho hàng, logistics và quản trị nhân sự vẫn phụ thuộc vào quy trình thủ công.

Cơ hội mà AI mang lại là không thể phủ nhận, song với phần đông nhà bán, quá trình triển khai và chuyển đổi số đặt ra không ít thách thức. Báo cáo của Lazada chỉ ra 64% nhà bán hàng vẫn lo ngại rằng chi phí và thời gian cần để thực hiện là rào cản trong việc tích hợp AI đối với họ. Ngoài ra, dù AI đã dần phổ biến, 61% nhà bán hàng vẫn hoài nghi về khả năng ứng dụng thực tiễn của công nghệ này. Cụ thể, thách thức trong việc chuyển đổi từ quy trình thủ công quen thuộc sang giải pháp dựa trên trí tuệ nhân tạo được thể hiện rõ rệt. Gần như tất cả nhà bán hàng (93%) đồng ý việc đào tạo nâng cao kỹ năng AI cho nhân viên là quan trọng để tăng năng suất. Tuy nhiên, 3 trên 4 nhà bán hàng (75%) cũng thừa nhận nhân viên của họ thích sử dụng công cụ quen thuộc thay vì giải pháp AI mới.

Nhận thức rõ khó khăn của thị trường TMĐT, Lazada là nền tảng tiên phong đồng hành cùng nhà bán trên hành trình “làm chủ” AI. Từ nhiều năm trước, sàn phát triển nhiều công cụ hỗ trợ như tìm kiếm sản phẩm bằng hình ảnh và giọng nói, thử sản phẩm trực tuyến (Virtual Try-On, Skin Test) và AI hỗ trợ quản lý vận hành gian hàng. Khảo sát của Lazada cho thấy 67% nhà bán bày tỏ sự hài lòng cao với các tính năng AI hiện có trên sàn.

Hiểu rõ tiềm năng to lớn của GenAI (trí tuệ nhân tạo tạo sinh), Lazada tiếp tục nâng cấp hệ thống với các công cụ AI thế hệ mới, giúp nhà bán quản lý gian hàng hiệu quả và tiếp cận đối tượng khách hàng mục tiêu tốt hơn.

"GenAI sẽ cách mạng hóa ngành TMĐT, giúp cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm và tối ưu hiệu suất bán hàng. Chiến lược dài hạn của Lazada là ứng dụng AI ở quy mô lớn nhưng vẫn giữ yếu tố con người để xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng”, James Dong - CEO Lazada Group - khẳng định.

Trong khi AI truyền thống chủ yếu tập trung vào phân tích dữ liệu và đề xuất (AI-driven recommendations), GenAI có khả năng tạo nội dung đa dạng (văn bản, hình ảnh, âm thanh) và cá nhân hóa theo hành vi người dùng, giúp nâng cao trải nghiệm mua sắm và tiếp cận khách hàng hiệu quả. Đơn cử, Lazada vừa giới thiệu AI Smart Product Optimisation - công cụ tối ưu sản phẩm thông minh, giúp nhà bán hàng nhận diện và cải thiện tiêu đề, mô tả cũng như hình ảnh sản phẩm. Đặc biệt, công cụ này cung cấp nhiều tính năng hữu ích như thử đồ ảo tự động lên người mẫu, chỉnh sửa nền ảnh và điều chỉnh mẫu hiển thị, giúp nhà bán tạo ra hình ảnh sản phẩm chuyên nghiệp chỉ trong vài phút.

Bên cạnh đó, AI-Powered Translations - công cụ dịch thuật thông minh - cho phép phiên dịch tự động nội dung sản phẩm sang ngôn ngữ địa phương. Điều này giúp nhà bán mở rộng thị trường và giao tiếp hiệu quả hơn với khách hàng đa quốc gia, từ đó tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm xuyên biên giới.

Tích hợp trong Alibaba Seller Centre (ASC), Lazzie Seller hoạt động như trợ lý kinh doanh thông minh, hướng dẫn điều hướng các tính năng quan trọng, giúp nhà bán hàng vận hành hiệu quả. Bên cạnh đó, công cụ này tư vấn chiến lược phát triển dựa trên phân tích xu hướng thị trường, dự đoán nhu cầu theo mùa và hỗ trợ điều chỉnh giá cả linh hoạt. Theo đó, người bán có thể đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn, tránh rủi ro hàng tồn kho.

Để hỗ trợ nhà bán hàng ứng dụng AI hiệu quả theo từng cấp độ sẵn sàng, Lazada giới thiệu “Cẩm nang sẵn sàng ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho nhà bán hàng trực tuyến”. Với thông tin hữu ích cùng kinh nghiệm áp dụng AI tối ưu, tài liệu này sẽ hỗ trợ các nhà bán hàng tích hợp AI hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của mình.

Bằng việc liên tục đổi mới và nâng cấp các công cụ AI, Lazada đang kiến tạo một hệ sinh thái TMĐT hiện đại - nơi nhà bán hàng có thể tối ưu hóa vận hành và trải nghiệm khách hàng, từ đó gia tăng doanh thu bền vững và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn trên nền tảng.

Trong bối cảnh TMĐT ngày càng phát triển và chịu sự chi phối mạnh mẽ của công nghệ, AI không còn là công cụ hỗ trợ đơn thuần mà trở thành nhân tố định hình thị trường số. Để không bị bỏ lại phía sau, nhà bán hàng cần chủ động nâng cao năng lực ứng dụng AI, tận dụng tối đa công nghệ mới nhằm tối ưu việc vận hành, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng và nắm bắt cơ hội bứt phá trong kỷ nguyên số.