Ngư dân Philippines hy vọng tân tổng thống mạnh tay với TQ

Tàu đánh cá dài 9 m có tên Marvin nằm phơi mình trên bãi cỏ hướng ra Biển Đông sau khi bị lực lượng tuần tra bờ biển Trung Quốc xua đuổi trong một cuộc đối đầu khốc liệt cách đây 4 năm.

Các ngư dân mong mỏi được đưa thuyền ra khơi trở lại và hy vọng cuộc bầu cử ngày 9/5 tới sẽ chọn ra được một vị tổng thống đủ mạnh mẽ để đối phó với sự quyết liệt của Trung Quốc trên Biển Đông.

Lạc quan về tổng thống cương quyết

Với quy mô quân đội tương đối nhỏ và thiếu trang thiết bị, Philippines không muốn đối đầu với Trung Quốc, nhưng họ luôn lên tiếng mạnh mẽ về những tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông cũng cũng như quyền khai thác đối với các vùng biển ven bờ.

Đặc biệt, Manila khiến Bắc Kinh tức giận khi thách thức tuyên bố về "đường 9 đoạn" trên Biển Đông bằng cách kiện lên Tòa Trọng tài Thường trực của Liên Hợp Quốc tại Hà Lan. Bắc Kinh luôn phủ nhận thẩm quyền xét xử của tòa quốc tế và khẳng định không tuân thủ các phán quyết sắp được đưa ra.

Bãi cạn Scarborough nằm ở ngoài khơi tỉnh Zambales của Philippines. Đây là bãi cạn duy nhất ở phần phía đông Biển Đông gần Philippines mà không bị chìm hoàn toàn. Đồ họa:  Wikipedia

Một số ngư dân Philippines tỏ ra lạc quan về việc nhà lãnh đạo mới của họ sẽ tìm được giải pháp cho vấn đề bãi cạn Scarborough.

“Tôi sẽ đi bỏ phiếu bởi phải có ai đó giải quyết được vấn đề bãi cạn Scarborough. Tôi tin rằng sẽ có người xử lý được việc này. Đó là lý do vì sao tôi sẽ tham gia bầu cử”, ngư dân Alexander Manzano nói. 

Ứng viên hàng đầu trong cuộc đua trở thành tổng thống là thị trưởng Rodrigo Duterte của thành phố Davao, một người có những phát ngôn cứng rắn. Ông khẳng định sẽ cương quyết hơn với Bắc Kinh.

Dù vậy, lập trường của ông về vấn đề Biển Đông lại mù mờ. Khi đề tài được đưa ra thảo luận, vị thị trưởng cam kết sẽ không đặt hải quân Philippines vào tình thế rủi ro, nhưng khẳng định cá nhân sẽ thách thức Trung Quốc bằng cách đi xuồng máy ra Scarborough cắm quốc kỳ.

Mở rộng liên minh ngoại giao

Murray Hiebert, một chuyên gia Đông Nam Á tại Trung tâm Chiến lược và Quốc tế (CSIS) khẳng định những bình luận của ông Duterte dường như được đưa ra khi chưa suy nghĩ thấu đáo. “Đó không phải một lập trường mở có thể khiến Trung Quốc chịu đàm phán”, ông Hiebert nói.

Quân đội Philippines bị cấm bàn thảo về bầu cử tổng thống, nhưng một số sĩ quan cấp cao giấu tên cho biết họ sẵn sàng chào đón việc thị trưởng Davao trở thành tổng tư lệnh. 

Những tuyên bố của ông Duterte về nghiền nát các phần tử Hồi giáo nổi dậy hay những kẻ bắt cóc tống tiền dường như có sức lôi cuốn, tương tự như cam kết sẽ chăm sóc tốt hơn cho binh sĩ, hay xem an ninh quốc gia là vấn đề ưu tiên hàng đầu.

Dân Philippines cắm quốc kỳ trên bãi Scarborough. Ảnh: news.com.au

Những người khác lại hy vọng ông Duterte sẽ theo đuổi một chính sách đối ngoại độc lập hơn, thông qua các liên minh ngoại giao rộng hơn cùng nguồn cung khí tài quân sự mới, để tránh quá lệ thuộc vào Washington. "Chúng ta không còn trong thời kỳ chiến tranh lạnh. Chúng ta có thể xây dựng năng lực với sự giúp đỡ của rất nhiều đồng minh, không chỉ có Mỹ ", một quan chức nói.

Còn với Joy Topaz, một người bán cá tại thị trấn Masinloc, vấn đề cấp bách nhất lúc này là chính phủ đạt được thỏa thuận để ngư dân Philippines trở lại bãi cạn Scarborough. “Nhiều người nói về khả năng một cuộc chiến nổ ra, nhưng chúng tôi sợ cảnh xung đột”, bà Topaz nói. “Đơn giản là hãy đánh bắt. Tất cả cùng được ra khơi và đánh bắt”.

Trung Quốc gọi bãi cạn là Hoàng Nham và chiếm đóng trái phép từ năm 2012. Vấn đề xung quanh bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham trở thành chủ đề nóng và gây căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc nhiều năm qua.

Giới quan sát từng dự báo Trung Quốc sẽ đẩy mạnh hoạt động ở bãi cạn Scarborough, gồm cải tạo trái phép để phục vụ mưu đồ quân sự.