 |
| Thành Xương Giang nằm tại phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh (trước kia là phường Xương Giang, TP Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang) là tên ngôi thành cổ do quân Minh xây dựng vào thế kỷ thứ XV (1407). |
 |
| Xưa kia Thành thuộc xã Đông Nham tổng Thọ Xương, thành nằm cách sông Thương gần 3 km. Dựa trên những dấu tích còn sót lại, thành hình chữ nhật, chiều dài theo hướng Đông - Tây đo được 600 m, chiều rộng theo hướng Bắc - Nam 450 m, diện tích 27 ha, tường đắp đất cao dày, bốn góc có pháo đài, hào rộng bao quanh, 4 cửa với phía Tây là cửa chính. |
    |
Theo sử sách, tòa thành từng là nhân chứng lịch sử cho chiến thắng Xương Giang của quân và dân Đại Việt do Lê Lợi lãnh đạo, đánh đuổi quân xâm lược và giành lại độc lập. Theo các tài liệu và thư tịch, sau khi xâm lược nước ta, nhà Minh lập các sở vệ và cho xây đắp các thành lũy ở các nơi xung yếu để phòng thủ. Năm 1407 Thành Xương Giang được xây dựng khi nhà Minh thành lập Xương Giang Vệ. |
 |
| Nơi đây trở thành trị sở của phủ Lạng Giang, bao gồm các huyện Lạng Giang (Bảo Lộc cũ), Yên Dũng, Yên Thế, Lục Ngạn của tỉnh Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh), Hữu Lũng của tỉnh Lạng Sơn. Là thành luỹ kiên cố nhất của giặc án ngữ trên con đường dịch trạm nối Quảng Tây (Trung Quốc) với Đông Quan. |
 |
| Thực hiện chủ trương đánh đuổi quân phương Bắc xâm lược, quân dân Đại Việt đã thực hiện chiến thuật "vây thành, diệt viện". Từ cuối năm 1426, nghĩa quân Lam Sơn đã tiến hành vây hãm thành. Đến ngày 28/9/1427, sau hơn 9 tháng vây hãm, thành Xương Giang bị hạ. |
 |
| Tư liệu lịch sử còn ghi lại tại thành có một ngôi đền cổ nằm ở phía Tây Bắc nhưng đến những năm 1970-1980 cũng bị đổ nát hoàn toàn. |
 |
| Sau một thời gian nghiên cứu, khảo sát các di chỉ khảo cổ học, đền Xương Giang được xây dựng trên tổng diện tích khu di tích Xương Giang với nhiều công trình như Cổng tam quan, Nghi môn, bình phong, Tả vu, Hữu vu, Lầu chuông, Lầu trống, Sân chính... |
    |
Trong đó, điểm nhấn của tổ hợp di tích là Đền Xương Giang gồm: Tòa tiền tế, Tòa thiêu hương, Tòa chính cung. |
 |
| Kiến trúc bên trong Đền Xương Giang được làm bằng gỗ lim. Hệ thống xà ngang, xà dọc được chạm khắc hoa văn rồng, phượng, họa tiết hoa lá theo phong cách thời Lê, thanh thoát, khỏe khắn. |
 |
| Trong đó nổi bật là chiếc Đỉnh đồng tại toà thiêu hương có trọng lượng 1.200 kg được đặt trên chiếu nặng 1.500 kg mang ý nghĩa thần khí linh thông, tượng trưng cho sự uy nghiêm của nơi thờ tự. Đỉnh đồng được đặt trên chiếu đá, chiếu đá nguyên khối, được chạm hoa văn tinh xảo, phía dưới có lỗ thông âm dương hòa hợp. |
  |
Tòa Chính cung có 3 gian thờ chính là nơi đặt tượng thờ Thái tổ Cao hoàng đế Lê Lợi, cùng bài vị của Quân sư Nguyễn Trãi cùng 16 tướng lĩnh trực tiếp tham gia đánh trận Chi Lăng - Xương Giang. Tả, hữu là ban thờ Tiền quân, Hậu quân của nghĩa quân Lam Sơn đã anh dũng hy sinh để làm nên chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang. |
 |
| Chiến thắng lịch sử đó đã xóa bỏ 20 năm đô hộ tàn bạo của nhà Minh, mở ra những trang mới trong lịch sử dựng nước và giữ nước quang vinh của dân tộc. |
 |
| Hàng năm, vào dịp đầu xuân (mùng 6 và mùng 7 tháng Giêng âm lịch) để kỷ niệm chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang năm 1427, lễ hội Xương Giang được tổ chức để tưởng nhớ chiến thắng quan trọng của miền biên ải Đông Bắc, quyết định cho nền độc lập dân tộc vào thế kỷ XV. |
 |
| Năm 2009, Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 293/QĐ-BVHTT-DL xếp hạng thành Xương Giang là di tích lịch sử cấp quốc gia. Năm 2019, Di tích thành Xương Giang được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt. |
