 |
| Đảo Rắn nằm trên biển Đen, cách cảng Odessa của Ukraine khoảng 35 km. Ảnh: CNN. |
“Vào ngày 30/6, để thể hiện cử chỉ thiện chí, lực lượng vũ trang Nga đã hoàn thành nhiệm vụ trên đảo Rắn và rút đơn vị đồn trú tại đây”, AFP dẫn tuyên bố của Bộ Quốc phòng Nga cho hay.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov nhấn mạnh quyết định rút quân nhằm tạo điều kiện cho Ukraine vận chuyển ngũ cốc, "ngăn Kyiv suy diễn về một cuộc khủng hoảng lương thực trong tương lai với lý do không có khả năng xuất khẩu ngũ cốc vì Nga kiểm soát hoàn toàn phía tây bắc biển Đen".
Hòn đảo là một trong những trận địa mở màn cho xung đột ở Ukraine. Đảo Rắn chỉ có diện tích khoảng 220.000 m2 nhưng có vị trí đặc biệt quan trọng với lực lượng đồn trú tại đây. Nếu duy trì lực lượng trên đảo, Nga có thể chặn các chuyến hàng từ các cảng của Ukraine.
Tuyên bố trái ngược
Trong tuyên bố rút quân hôm 30/6, Bộ Quốc phòng Nga nhấn mạnh đây là một “cử chỉ thiện chí” nhằm “chứng minh cho cộng đồng thế giới thấy rằng Nga không can thiệp vào nỗ lực của Liên Hợp Quốc trong quá trình tổ chức hành lang nhân đạo, hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông sản từ lãnh thổ Ukraine".
Điều này tương đồng với khẳng định của Moscow trong nhiều tuần qua và phát biểu của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh BRICS hôm 24/6.
Theo đó, ông chỉ ra rằng: “Những nỗ lực có chủ ý đang được thực hiện để khuấy động sự 'cuồng loạn' về việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine qua các cảng biển Đen bị đình chỉ”.
"Tôi đã nhiều lần tuyên bố và muốn nhắc lại rằng Nga không cản trở xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine và sẵn sàng đảm bảo tàu thuyền chở ngũ cốc qua lại vùng biển quốc tế một cách an toàn, với điều kiện quân đội Ukraine phải dọn sạch mìn tại các cảng và vùng nước lân cận”, nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh, TASS đưa tin.
 |
| Drone ghi lại hình ảnh một đám cháy trên đảo Rắn hôm 8/5. Ảnh: Reuters. |
Trong khi đó, những tuyên bố về đảo Rắn từ phía Ukraine lại cho thấy một câu chuyện khác.
Cùng ngày 30/6, trên Telegram, Bộ Chỉ huy Chiến dịch Phía Nam của Lực lượng Vũ trang Ukraine nói rằng "(Nga) đã vội vàng sơ tán đồn trú bằng 2 tàu cao tốc và có thể đã rời khỏi hòn đảo".
Tổng tư lệnh các Lực lượng Vũ trang Ukraine Valeriy Zaluzhniy cũng cho biết "những người chiếm đóng" đã rời đi sau khi "không thể chịu được hỏa lực của pháo binh, tên lửa và các cuộc không kích từ chúng tôi". Đồng thời, ông nhấn mạnh lựu pháo tự hành Bodogan do phương Tây cung cấp "đóng vai trò quan trọng trong việc giành lại hòn đảo".
Ngược lại, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov nhấn mạnh nước này rút quân nhằm tạo điều kiện cho Ukraine tiếp tục xuất khẩu lương thực, đồng thời cáo buộc Kyiv vẫn "chưa làm gì" để dọn sạch mìn ở vùng biển này.
“Hành động tiếp theo phụ thuộc vào Kyiv. Cho đến nay, Ukraine vẫn chưa làm gì để dỡ bỏ mìn ở biển Đen, bao gồm cả các khu vực cảng biển nước này”, ông nói, theo TASS.
Trong khi đó, bà Natalia Humenyuk, phát ngôn viên Bộ chỉ huy phía nam của Quân đội Ukraine, cho biết quân đội nước này đã "đạt được mục tiêu" khi Nga rút quân khỏi đảo Rắn, nhưng còn "quá sớm" để thiết lập lại tiền đồn ở đó.
Theo bà, hòn đảo vẫn chìm trong khói dày khi các vụ nổ tiếp tục. Mặc dù quân đội Ukraine đã thấy quân đội Nga di tản bằng tàu cao tốc, bà Humenyuk cho biết cần phải tiến hành điều tra những "công cụ đánh lạc hướng có thể bị bỏ lại", trước khi giành lại hòn đảo.
"Lực lượng của chúng tôi vẫn chưa đổ bộ lên đảo", bà nói thêm và nhấn mạnh không rõ liệu quân Nga có hoàn toàn rút khỏi đảo hay không.
Vị trí chiến lược
Đảo Rắn được biết đến là một trong những địa điểm mở màn cho xung đột ở Ukraine. Vào ngày Nga tiến hành “chiến dịch quân sự”, tàu tuần dương Moskva đã tiếp cận mỏm đá và ra lệnh cho quân đội Ukraine tại đó hạ vũ khí, hoặc sẽ có đổ máu.
Lực lượng đồn trú Ukraine khi đó đã phản kháng và nói: “Tàu chiến Nga, hãy biến đi!”. Tuy nhiên sau đó, quân của Kyiv đã đầu hàng và Moscow giành được quyền kiểm soát hòn đảo.
Theo đó, ông Konashenkov ngày 25/2 cho biết 82 binh sĩ Ukraine tại đảo Rắn đã tự nguyện đầu hàng.
"Tại khu vực đảo Rắn, 82 quân nhân Ukraine đã hạ vũ khí và tự nguyện đầu hàng lực lượng vũ trang Nga. Họ đang ký văn bản cam kết phủ nhận kháng cự quân sự. Họ sẽ sớm được trở về với gia đình", ông Konashenkov nói, TASS đưa tin.
Song, lời phản kháng của quân Ukraine trên đảo Rắn hiện được in trên nhiều biển quảng cáo và cây cầu khắp nước này, và cả ở trạm kiểm soát quân sự trên đường tới chiến tuyến miền Đông. Đây được xem là biểu trưng cho quyết tâm của Ukraine.
 |
| Vị trí của đảo Rắn trên bản đồ. Đồ họa: CNN. |
Đảo Rắn là một phần của khu vực Odesa, phần lớn sản phẩm nông nghiệp của Ukraine được chuyển đến các thị trường toàn cầu qua hòn đảo. Thông thường, Ukraine xuất khẩu khoảng 3/4 lượng ngũ cốc sản xuất ra, trong đó khoảng 90% được vận chuyển bằng đường biển từ các cảng trên biển Đen, theo số liệu của Ủy ban châu Âu.
Người đứng đầu cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine Kyrylo Budanov từng khẳng định bất cứ ai nắm giữ đảo Rắn sẽ kiểm soát "mặt đất và ở một mức độ nào đó, cả tình hình trên không ở miền Nam Ukraine".
Do đó, kể từ khi tiếp quản, Nga đã nỗ lực thiết lập căn cứ trên đảo Rắn và củng cố hệ thống phòng thủ tại đây.
Mặt khác, Ukraine cũng tăng cường ngăn chặn kế hoạch của Nga, thông báo thành công thực hiện một số cuộc không kích nhắm vào trực thăng, hệ thống phòng không và vũ khí hạng nặng khác của Nga.
Tuy nhiên, Moscow khẳng định những tuyên bố này là sai sự thật.
Đến ngày 21/6, Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã ngăn chặn các đợt tấn công và buộc quân đội Kyiv phải từ bỏ ý định đổ bộ lên đảo Rắn.
Theo thông báo của Moscow, 15 máy bay không người lái đã không kích vào hòn đảo, trong khi pháo binh, gồm pháo phản lực BM-27 "Cuồng phong" và lựu pháo M777 155 mm tấn công từ xa.
Cơ quan này khẳng định hệ thống phòng không đã đánh chặn toàn bộ đợt tập kích của Ukraine và bắn rơi 13 máy bay không người lái, buộc "đối thủ phải bỏ ý định đổ bộ lên đảo Rắn".
Trước đó, soái hạm Moskva, con tàu tham gia tấn công đảo Rắn, đã chìm tại biển Đen vào giữa tháng 4 do một “vụ nổ” trên tàu, theo thông báo của Bộ Quốc phòng Nga. Một thủy thủ đã thiệt mạng, 27 người khác mất tích và 396 người phải sơ tán trong vụ việc.
Nguyên nhân vụ chìm tàu đã gây ra nhiều tranh cãi. Phía Nga cho biết vụ nổ kho đạn khiến soái hạm Moskva bốc cháy. Con tàu bị chìm khi đang được kéo về cảng hôm 14/4 do mất ổn định vì thời tiết xấu.
Tuy vậy, Ukraine nói rằng đã dùng tên lửa chống hạm Neptune bắn vào con tàu làm nổ kho đạn. Nga phủ nhận thông tin này.
