 |
| Tàu khu trục USS Lassen của Mỹ. Ảnh: Reuters |
- Vì sao Washington lại điều tàu chiến áp sát những đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép trên đảo Trường Sa của Việt Nam?
Mới đây Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter đã nói rằng: ''Chúng tôi sẽ tiếp tục bay, rẽ sóng và tuần tiễu ở bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép'' và việc Mỹ điều tàu hải khu trục USS Lassen tới gần đá Xu Bi và Vành Khăn cho thấy rằng người Mỹ "nói là làm".
Ngô Di Lân đang là nghiên cứu sinh ngành Chính trị tại Đại học Brandeis (Mỹ), chuyên về chính sách đối ngoại Mỹ và quan hệ Mỹ - Trung. Ông cũng là nghiên cứu viên cộng tác của Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh.
Hành động này thể hiện rằng Mỹ không công nhận các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc, không chấp nhận "chơi theo luật mà Trung Quốc đặt ra" và sẽ làm mọi thứ để đảm bảo quyền tự do hàng hải trên Biển Đông theo đúng luật pháp quốc tế.
Việc Mỹ điều tàu áp sát đảo nhân tạo lần này cũng cho thấy Mỹ hoàn toàn nghiêm túc trong việc đảm bảo tự do hàng hải trên Biển Đông, đồng thời thách thức yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên vùng biển này.
Ngoài ra, rõ ràng Washington muốn "nắn gân" Bắc Kinh và xem người Trung Quốc sẽ sẵn sàng phản ứng mạnh mẽ đến đâu để bảo vệ các yêu sách chủ quyền trên Biển Đông. Mỹ cần phải biết phản ứng của Trung Quốc để dễ bề tính các nước cờ sắp tới nhằm đạt được mục đích của mình nhưng tránh gây leo thang chiến tranh.
Cuối cùng, Mỹ muốn cho các đồng minh của mình tại châu Á và các quốc gia khác hiện tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông rằng Mỹ đang hết sức coi trọng vấn đề này và rằng họ sẽ không để Trung Quốc ngang nhiên tung hoành trên Biển Đông.
- Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào trước động thái của Mỹ?
- Trước những hành động từ phía Mỹ, Trung Quốc đã và đang phản ứng rất mạnh mẽ về mặt ngoại giao. Từ Đại sứ Thôi Thiên Khải tới phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc rồi Bộ trưởng ngoại giao Vương Nghị, tất cả đều cho rằng Mỹ đang hành động một cách khiêu khích và gây leo thang căng thẳng ở Biển Đông.
Ngoài ra, họ cũng buộc tội Mỹ "quân sự hoá" tranh chấp trên Biển Đông. Nhiều khả năng trong những ngày tới, Bắc Kinh sẽ còn tiếp tục lên tiếng phản đối mạnh mẽ và thậm chí họ sẽ điều hải quân của nước mình ra để biểu dương sức mạnh quân sự và thể hiện quyết tâm bảo vệ các yêu sách chủ quyền trên Biển Đông.
- Những phát biểu phản đối lần này của Trung Quốc dựa trên lý lẽ gì?
- Nếu để ý kỹ thì chúng ta sẽ thấy không có một phát ngôn chính thức nào từ phía Trung Quốc nói rằng họ lên án tàu Mỹ vì đã "tiến vào vùng 12 hải lý" của các hòn đảo mà họ đang kiểm soát, tức họ đang né tránh sử dụng một khái niệm có tính pháp lý, thể hiện rằng họ thiếu chắc chắn về mặt cơ sở pháp lý với những hòn đảo nhân tạo này.
Nói cách khác, việc Trung Quốc phản ứng dữ dội nhưng tránh sử dụng những khái niệm pháp lý chặt chẽ cho thấy họ cũng không tin rằng chính nghĩa và luật pháp quốc tế đứng về phía họ. Do đó, khả năng cao là sẽ không có leo thang căng thẳng dẫn đến chiến tranh.
- Việc tàu Mỹ áp sát các đảo nhân tạo ở Biển Đông cho thấy chính sách của Washington đối với Trung Quốc đã thay đổi như thế nào?
- Nhìn chung, việc Mỹ đang từng bước đẩy mạnh khía cạnh quân sự trong chính sách của mình tại châu Á - Thái Bình Dương nói chung và Biển Đông cho thấy Washington đang ngày một thiếu kiên nhẫn hơn với Bắc Kinh. Và việc tàu Mỹ lần đầu tiên tiến vào vùng 12 hải lý của các đảo do Trung Quốc bồi đắp phi pháp cho thấy rằng Washington quyết tâm thách thức các yêu sách chủ quyền trên Biển Đông của Trung Quốc và không chấp nhận việc Trung Quốc thay đổi hiện trạng ở Biển Đông.
Với động thái mới nhất này, chính sách của Washington đối với Trung Quốc trên Biển Đông có lẽ sẽ chỉ ngày càng cứng rắn hơn cho tới khi phía Trung Quốc có động thái nhượng bộ.
