Quyết định tăng thuế của ông Trump có thể được dự báo trước

Tổng thống Mỹ cầm tấm bảng ghi mức thuế nhập khẩu đối ứng áp dụng cho các nước. Ảnh: Reuters.

Mới đây, Tổng thống Donald Trump vừa đưa ra mức thuế mới đối với các mặt hàng nhập khẩu vào nước Mỹ. Trong đó, Việt Nam sẽ chịu mức thuế lên tới 46%.

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - Giảng viên cao cấp tại Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, trường Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) - nhận định chính sách thuế quan mới của Mỹ đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam là bước đi có thể dự báo từ trước. Sự đàm phán trong lúc này là điều cần thiết để đảm bảo cán cân thương mại.

Giá cả hàng Việt Nam tại Mỹ có thể tăng cao sau mức thuế mới

Theo chuyên gia đến từ Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, tác động rõ ràng nhất từ chính sách thuế mới là giá thành hàng Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ sẽ tăng. Điều này làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường Mỹ, đồng thời tạo ra những khó khăn trong việc duy trì đơn hàng.

“Các doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược thắt lưng buộc bụng, cắt giảm chi phí không cần thiết và nâng cao tiêu chuẩn sản xuất để giảm giá thành. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và khai thác tốt hơn thị trường nội địa cũng là những biện pháp quan trọng giúp giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ”, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nói.

Bên cạnh việc ứng phó ở cấp doanh nghiệp, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhấn mạnh tầm quan trọng của giải pháp đàm phán song phương. Một trong những phương án khả thi là Việt Nam có thể cam kết nhập khẩu nhiều hơn từ Mỹ trong các lĩnh vực như nông sản, thiết bị công nghệ, năng lượng tái tạo hay trang thiết bị y tế.

Ông Trump ký sắc lệnh về thuế quan tại Vườn hồng Nhà Trắng ngày 3/4 (giờ Việt Nam). Ảnh: CNBC.

“Chúng ta có thể đưa ra cam kết trọn gói kéo dài 5-10 năm nhập khẩu một số mặt hàng từ Mỹ ở mức hợp lý. Sau đó, Việt Nam sẽ có cơ sở để đề xuất phía Mỹ điều chỉnh chính sách thuế một cách linh hoạt hơn”, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nói thêm.

Ngoài phương án đàm phán, việc tạo một môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp thương mại quốc tế là điều quan trọng. PGS.TS Nguyễn Thường Lạng cũng cho rằng giảm chi phí đến từ việc làm các thủ tục phần nào giúp doanh nghiệp bớt đi gánh nặng.

Trước đó, kể từ khi chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1995, Việt Nam và Mỹ đã tăng cường mối quan hệ chặt chẽ hơn.

"Tổng thống Obama và Tổng thống Trump lần lượt đến thăm Việt Nam vào các năm 2016, 2017. Trong khi đó, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thăm Nhà Trắng lần lượt vào các năm 2015, 2017. Thương mại cũng đang tăng trưởng đều đặn, đạt 62,6 tỷ USD năm 2018. Quan hệ chung giữa hai nước vẫn tương đối tích cực và cho thấy nhiều dư địa để phát triển hơn nữa", tác giả David Shambaugh viết trong tác phẩm Đông Nam Á - Hội tụ các siêu cường Mỹ - Trung.

Quan điểm của ông Trump về thuế

Trong tác phẩm Fear của nhà báo Bob Woodward ghi lại những câu chuyện diễn ra tại nhiệm kỳ thứ nhất của ông Trump tại Nhà Trắng, độc giả có thể thấy quan điểm cứng rắn của vị Tổng thống nước Mỹ này về vấn đề thuế quan.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, ông Trump đã thể hiện lập trường rõ ràng đối với các hiệp định thương mại quốc tế. Một trong những quyết định đầu tiên của ông trên cương vị Tổng thống là rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một thỏa thuận được đàm phán dưới thời Barack Obama.

Dù một số cố vấn khuyên ông nên cân nhắc kỹ hơn, ông Trump kiên quyết ký sắc lệnh rút lui ngay ngày 23 /1 để thể hiện tinh thần quyết đoán trong việc tái định hình chính sách thương mại của Mỹ.

Cuốn sách Fear trên các giá sách tại Mỹ. Ấn phẩm này đã được phát hành ở Việt Nam. Ảnh: Forbes.

Sau đó, theo nhà báo Bob Westwood, các tranh luận kéo dài về việc áp thuế. Tổng thống Donald Trump luôn muốn đưa ra một mức thuế mới theo cách nhanh nhất có thể.

“Trump tranh luận về thuế suốt nhiều tháng trời. Ông muốn áp mức thuế suất 25% cho các mặt hàng ôtô nhập khẩu. ‘Tôi muốn có một sắc lệnh’, ông nói. ‘Ông không có quyền lực pháp lý để làm việc đó, Porter nói. ‘Được thôi, chúng ta sẽ yêu cầu tại tòa án. Nhưng tôi không quan tâm. Cứ làm đi thôi!’, ông Trump đáp. Lần khác, tổng thống bảo Porter, ‘Hãy về văn phòng của ông ngay. Soạn ngay một văn bản. Thực thi chính sách thuế của tôi đi!", trích từ tác phẩm Fear.

Điểm nóng trong cuộc thảo luận về chính sách thuế diễn ra khi ông Trump triệu tập một cuộc họp với các cố vấn cấp cao để quyết định về thuế thép năm 2017. Ông Trump tuyên bố mình muốn áp mức thuế 25% lên tất cả các nước, không có ngoại lệ. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cảnh báo rằng thuế quan có thể làm suy yếu sự ủng hộ các bên có liên quan đối với kế hoạch cải cách mà Trump đang theo đuổi. Cố vấn an ninh quốc gia McMaster, cũng nhấn mạnh rằng thuế thép có thể gây tổn hại đến quan hệ với các đồng minh.

Sau nhiều tranh luận căng thẳng, ông Trump cuối cùng đồng ý tạm hoãn việc áp thuế thép để ưu tiên thông qua cải cách thuế. Tuy nhiên, vị Tổng thống nhấn mạnh rằng sau khi giải quyết xong vấn đề thuế khóa, chính quyền sẽ quay lại tập trung vào thương mại ngay lập tức. Đây chính là lời cảnh báo cho những đối tác thương mại của Mỹ, rằng các biện pháp bảo hộ sẽ vẫn là một phần không thể thiếu trong chính sách kinh tế của Trump.

Thông qua cuốn sách Fear, có thể thấy quyết định tăng thuế của ông Trump vừa qua là điều có thể dự đoán được trước. Doanh nghiệp xuất khẩu của các nước có thể đối mặt với những thách thức lớn hơn khi muốn tiếp cận thị trường này do chính sách từ người đứng đầu Nhà Trắng.