 |
Một năm sau khi thông tin ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ và gần một năm sau khi ông chính thức trở lại Nhà Trắng, thị trường tài chính toàn cầu vẫn đang chao đảo giữa những cú sốc chính sách, mức độ bất định chưa từng có và biến động dữ dội. Cổ phiếu, vàng và tiền số liên tục lập đỉnh mới - phản ánh rõ sức nóng của thời kỳ Trump 2.0.
Ngày 5/11/2024, sau khi ông Trump đánh bại ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Kamala Harris, đồng USD, chứng khoán và Bitcoin đồng loạt tăng vọt, trong khi lợi suất trái phiếu Mỹ leo thang khi giới đầu tư dự báo nguy cơ thâm hụt tài chính nghiêm trọng hơn.
Kể từ đó, chính quyền Trump đã ký nhiều thỏa thuận thương mại mới, song đồng thời xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu và phá vỡ trật tự ngoại giao hậu Thế chiến II.
Giới đầu tư dần học cách “sống chung với Trump”, tìm ra quy luật trong sự bất ổn: Tổng thống thường đưa ra đe dọa gay gắt rồi bất ngờ rút lui. Chiến lược giao dịch mang tên “TACO trade” viết tắt của Trump Always Chickens Out (Ông Trump luôn rút lui vào phút chót) đã trở thành khái niệm quen thuộc.
Dưới đây là bức tranh toàn cảnh của các thị trường lớn sau một năm Trump tái đắc cử.
Đồng USD hạ nhiệt, vàng và Bitcoin lập đỉnh
Đồng USD là tấm gương phản chiếu rõ nhất phản ứng của thế giới trước chính sách khó đoán của ông Trump. Sau cú tăng mạnh hậu bầu cử nhờ kỳ vọng kích thích chi tiêu công, đồng bạc xanh nay đã mất ròng 4% giá trị.
Thuế quan mới cùng sự mơ hồ về tác động của chúng đã khiến nhà đầu tư tìm đến kênh thay thế. Dù gây tranh cãi vì xung đột lợi ích tiềm tàng, chính sách thân thiện với tiền số của ông Trump đã đẩy Bitcoin lên mức kỷ lục 125.835 USD vào tháng 10. Căng thẳng địa chính trị và thuế quan cũng khiến vàng chạm mốc 4.381 USD/ounce, cao nhất lịch sử.
 |
| Hiệu suất của Bitcoin, đồng USD và vàng kể từ bầu cử Mỹ 2024. Biểu đồ: Reuters. |
Dù vậy, giới chuyên gia nhận định nhu cầu nắm giữ USD sẽ không sớm giảm.
“Khi thị trường tài chính hoặc địa chính trị biến động, USD vẫn là lựa chọn an toàn nhất hay như cách nói hình ảnh: chiếc áo bẩn sạch nhất”, chuyên gia Piotr Matys của In Touch Capital Markets nhận xét.
Chứng khoán toàn cầu thăng hoa, cổ phiếu Tesla lập đỉnh rồi chạm đáy
Các sàn chứng khoán trên thế giới đồng loạt lập đỉnh trong năm qua, nhờ làn sóng đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI) và kỳ vọng lãi suất toàn cầu giảm.
Thông báo áp thuế “Ngày Giải phóng” 2/4 của Trump là phép thử đầu tiên: chỉ số MSCI World lao dốc 10%, nhưng sau đó bật mạnh, tăng hơn 20% kể từ ngày bầu cử.
S&P 500 tăng 17%, hưởng lợi từ “cơn sốt AI”, trong khi tại châu Âu, cổ phiếu quốc phòng dẫn dắt đà tăng do ông Trump buộc các nước NATO tăng chi tiêu quân sự giữa lúc chiến sự Ukraine vẫn leo thang.
Ở châu Á, đồng USD yếu hơn và làn sóng công nghệ đã giúp thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc hồi phục mạnh.
 |
| Hiệu suất thị trường chứng khoán toàn cầu kể từ cuộc bầu cử Mỹ tháng 11/2024. Ảnh: Reuters. |
Mối quan hệ giữa ông Trump và Elon Musk, người giàu nhất thế giới, cũng trở thành tâm điểm thị trường sau bầu cử. Elon Musk từng chi hơn 250 triệu USD ủng hộ chiến dịch của ông Trump và thậm chí tham gia vận động tranh cử cùng ông.
Cổ phiếu Tesla tăng gần gấp đôi trong chưa đầy hai tháng, đạt đỉnh lịch sử 488,5 USD, đẩy khối tài sản của Musk tăng mạnh. Nhưng “tuần trăng mật” nhanh chóng kết thúc.
Khi Musk được ông Trump bổ nhiệm lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) vào tháng 1, người tiêu dùng tẩy chay Tesla vì cho rằng ông quá dính líu chính trị. Doanh số bán xe sụt giảm hai quý liên tiếp.
Đến tháng 4, cổ phiếu Tesla chạm đáy rồi phục hồi khi mối rạn nứt giữa Musk và Trump bùng nổ công khai, kết thúc bằng việc hai bên “đường ai nấy đi” vào cuối tháng 5.
Dù biến động mạnh, Tesla vẫn vượt trội hơn các “ông lớn” truyền thống như GM, Ford và Stellantis, vốn đang chật vật trong kỷ nguyên xe điện.
Lợi suất trái phiếu leo thang
Từ sau bầu cử, lợi suất trái phiếu chính phủ toàn cầu tăng mạnh do lo ngại nợ công và bội chi ngân sách Mỹ. Gói cắt giảm thuế “One Big Beautiful Bill” (Dự luật To, đẹp) được Quốc hội thông qua tháng 7, dự kiến làm tăng thâm hụt liên bang thêm 3.800 tỷ USD trong 10 năm tới.
Tuy nhiên, nhờ Cục Dự trữ Liên bang (Fed) hạ lãi suất và lạm phát tạm thời được kiểm soát, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 30 năm chỉ tăng 14 điểm cơ bản, lên 4,66% so với tháng 11/2024.
Tại Nhật Bản, lợi suất JGB kỳ hạn 30 năm tăng gần 85 điểm cơ bản - mức cao kỷ lục, trong khi Pháp và Đức cũng ghi nhận mức tăng lần lượt 62 và 59 điểm.
Cán cân thương mại - “thước đo lòng yêu nước” của ông Trump
Một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Trump là thu hẹp thâm hụt thương mại, điều ông xem như “bằng chứng cho thấy Mỹ đang bị các đối tác lợi dụng”. Theo ông Trump, thuế quan là “từ đẹp nhất trong từ điển” và là công cụ duy nhất để “sửa sai”.
 |
| Cán cân thương mại của Mỹ trải qua một năm đầy biến động. Biểu đồ: Reuters. |
Dù khiến chi phí kinh doanh tăng và kế hoạch thương mại khó dự đoán, thuế quan đang giúp Mỹ giảm thâm hụt thương mại. Dữ liệu mới nhất cho thấy mức thâm hụt chỉ còn 60,2 tỷ USD trong tháng 6 - thấp nhất hai năm, còn thâm hụt với Trung Quốc giảm 70% trong 5 tháng, xuống mức thấp nhất trong hơn hai thập kỷ.
Thâm hụt thương mại Mỹ - EU cũng giảm sau khi tăng vọt trước đợt áp thuế, cho thấy “cuộc chiến thuế quan dường như gây thiệt hại cho châu Âu nhiều hơn Trung Quốc bởi nước này vốn có kế hoạch dự phòng tốt hơn”, chuyên gia Ipek Ozkardeskaya của Swissquote nhận định.
Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế
Mục Thế giới giới thiệu cuốn “Quốc gia thăng trầm: Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế” được NXB Thế giới cho ra mắt vào năm 2018. Tác phẩm làm rõ sự phát triển và đi xuống của nền kinh tế thế giới từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Cuốn sách vạch ra 10 quy luật để nhận diện về chu kỳ kinh tế dẫn đến vận mệnh tăng trưởng hay suy thoái của một quốc gia.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
