7 năm trước, trong một ngôi biệt thự nhìn ra hồ tại Thâm Quyến, nhà sáng lập Nhậm Chính Phi đã triệu tập cuộc gặp đặc biệt gồm các Giám đốc điều hành hàng đầu của Huawei.
Nhiệm vụ đặt ra là tìm giải pháp đối phó với sức mạnh lấn át của Android trên thị trường hệ điều hành smartphone toàn cầu, nền tảng mà chính họ cũng sử dụng cho thiết bị của mình. Mối quan tâm trọng yếu nằm ở việc tình trạng phụ thuộc vào Google có thể khiến công ty dễ đối mặt với lệnh cấm của Mỹ trong tương lai.
 |
| Đại bản doanh Huawei nhìn từ trên cao. Ảnh: Getty Images. |
Nguồn tin thân cận của SCMP cho biết nhóm nhân vật cao cấp Huawei đồng ý với kế hoạch xây dựng hệ điều hành riêng nhằm thay thế Android. Người này còn tiết lộ, cuộc gặp quan trọng được biết đến trong nội bộ công ty với tên gọi “mật đàm bên hồ” và thuộc diện tài liệu hạn chế tiếp cận.
Bảo mật tuyệt đối
Sau các cuộc thảo luận và chỉ đạo trực tiếp từ lãnh đạo cao cấp, một nhóm chuyên gia được thành lập để phát triển hệ điều hành riêng với điều kiện bảo mật nghiêm ngặt. Dự án do các Giám đốc trực tiếp quản lý, trong đó có cả Eric Xu Zhijun, một trong ba Chủ tịch luân phiên của Huawei.
Đội ngũ phát triển OS làm việc trong một khu biệt lập ngay tại đại bản doanh công ty, bên ngoài có bảo vệ canh gác ngày đêm. Nhân viên dự án phải quẹt thẻ khi qua cổng an ninh, nghiêm cấm mang theo điện thoại hay bất kỳ thiết bị ghi hình nào.
 |
| Hệ thống nhận diện khuôn mặt trong công ty của Huawei. Ảnh: Getty Images. |
Dự án trở thành một phần vô cùng quan trọng của Huawei Laboratories 2012, bộ phận chuyên nghiên cứu, phát triển và đổi mới của công ty. Nơi đây quy tụ những kỹ sư, chuyên viên hàng đầu và được rót hàng tỷ nhân dân tệ mỗi năm với nhiệm vụ thúc đẩy đổi mới. Huawei chỉ mới công khai về sự tồn tại của phòng thí nghiệm gần đây, còn các kế hoạch đều nằm trong vòng bí mật.
Năm 2012, thị trường smartphone bị thống thị bởi nhóm nhỏ thương hiệu quốc tế và Huawei chỉ chiếm chưa đến 5% thị phần toàn cầu. Nhưng thời thế đã thay đổi, hãng giờ là nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới. Theo dữ liệu của IDC, gã khổng lồ Trung Quốc xuất xưởng tổng cộng 206 triệu smartphone trong năm 2018, với gần nửa số đó phục vụ thị trường nước ngoài.
Chủ đề về hệ điều hành riêng của Huawei bắt đầu xuất hiện công khai vào tháng 3 năm nay, khi Giám đốc di động Richard Yu Chengdong nói với một tờ báo Đức rằng công ty đang phát triển nền tảng cho cả smartphone và máy tính nhằm dự phòng cho trường hợp bị cấm tiếp cận công nghệ Mỹ.
Tiết lộ của Yu đưa ra giữa lúc giới chức Mỹ bắt đầu gây áp lực lên Huawei khi cảnh báo đồng minh về nguy cơ rủi ro an ninh quốc gia. Nhà thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới hiện còn phải đối mặt với hàng loạt cáo buộc từ chính phủ Donald Trump, gồm đánh cắp bí mật thương mại, vi phạm lệnh trừng phạt kinh tế, che giấu các giao dịch với Iran. Huawei nhiều lần lên tiếng phủ nhận và cho rằng các cáo buộc thiếu bằng chứng thuyết phục.
 |
| Nhân viên bảo vệ trước cổng trụ sở Huawei. |
Đỉnh điểm là lệnh cấm của Mỹ khiến nhiều công ty nghỉ chơi với Huawei, trong đó có những cái tên nổi bật như Google, ARM, Microsoft và mới nhất là Facebook. Đến lúc này, gã khổng lồ Trung Quốc phải lên tiếng thừa nhận kế hoạch bí mật dài hạn về một hệ điều hành riêng.
Thách thức không nhỏ trong nỗ lực thay thế Android
Theo giới chuyên gia, Huawei xây dựng nhân hệ điều hành nhỏ gọn, dễ điều chỉnh và xử lý. Các kỹ sư của dự án cũng đã nghiên cứu kỹ Android và iOS để học hỏi. Một trong những thách thức lớn nhất là khả năng tương thích với Android.
Bài toán ở đây là phải làm sao để điện thoại dùng hệ điều hành Huawei có thể tải xuống và chạy ứng dụng Android một cách liền mạch. Nhờ thế, hãng không phải lo lắng về kho ứng dụng, vốn là huyết mạch của ngành công nghiệp smartphone.
Bài học quá khứ vẫn còn đó. Microsoft, gã khổng lồ trong mảng phần mềm với nguồn lực dồi dào nhưng thảm bại trong việc xây dựng nền tảng có thể chạy ứng dụng Android, đến mức họ gần như từ bỏ thị trường smartphone. Samsung cũng nuôi tham vọng với Tizen và cho tới nay, cái tên này gần như “chết yểu”.
 |
| Microsoft từng thất bại trong nỗ lực lật đổ sự thống trị của Android và iOS Ảnh: PCMag. |
Năm ngoái, Huawei đã đăng ký thương hiệu “Huawei HongMeng” nên nhiều người suy đoán đó sẽ là tên của hệ điều hành mới. Nếu dịch sang tiếng Anh, nó có nghĩa là “Thế giới nguyên thủy”. Hãng còn đăng ký cái tên “Huawei Ark OS” tại Văn phòng Sở hữu trí tuệ của Liên minh châu Âu vào cuối tháng 5.
Giám đốc di động Richard Yu Chengdong trả lời tờ Securities Times hôm 21/5 cho biết, hệ điều hành của Huawei có thể hỗ trợ loạt sản phẩm và hệ thống trong hệ sinh thái của hãng. Nó bao gồm điện thoại thông minh, máy tính, tablet, TV, ôtô và thiết bị đeo thông minh. Nền tảng còn tương thích với tất cả các ứng dụng Android và ứng dụng web hiện tại.
“Hệ điều hành của Huawei có thể sẽ được phát hành vào mùa thu này, hoặc chậm nhất là mùa xuân năm sau”, Yu tiết lộ trong một cuộc chat nhóm WeChat.cuộc trò chuyện xuất hiện trên khắp phương tiện truyền thông Trung Quốc, nhưng Huawei từ chối đưa ra bình luận.
Người ta vẫn hoài nghi về khả năng thành công của dự án “Huawei HongMeng”. Đặc biệt là trải nghiệm liệu có thuyết phục người dùng khi khách hàng nước ngoài vốn đã quen với các dịch vụ của Google.
Theo ước tính của Gartner đưa ra vào năm ngoái, Android và iOS chiếm lĩnh hoàn toàn thị trường hệ điều hành smartphone với thị phần lên đến 99,9% toàn cầu.
Huawei tự tin trên thị trường nội địa vì đội ngũ phát triển và người dùng hùng hậu sẽ giúp xây dựng hệ sinh thái nhanh chóng. Doanh số tại Trung Quốc tiếp tục tăng khi mà Android ở đây vốn không hề có dịch vụ của Google.
Tuy nhiên, tờ Bloomberg hôm 5/5 tiết lộ người dùng châu Âu tỏ ra lo ngại vì điện thoại Huawei sẽ sớm lỗi thời. Điều này khiến giới phân tích cho rằng hãng sẽ gặp khó ở nước ngoài.
 |
| CEO Nhậm Chính Phi thừa nhận Huawei dù chuẩn bị nhưng vẫn chưa đủ để đối phó với lệnh trừng phạt từ Mỹ. Ảnh: Bloomberg. |
“Đây không phải là thời điểm tốt nhất để giới thiệu một hệ điều hành mới, khi Huawei dường như đang trong quá trình thử nghiệm. Ở trong nước có thể ổn, nhưng công ty vẫn cần quan tâm đến phản ứng quốc tế”, một nhà phân tích chia sẻ với SCMP.
CEO Nhậm Chính Phi trả lời truyền thông Trung Quốc hồi cuối tháng 5 thừa nhận, mặc dù Huawei đã chuẩn bị từ trước cho trường hợp xấu nhất xảy ra, thì vụ bắt giữ CFO Mạnh Vãn Châu, con gái của ông, và các sự kiện sau đó buộc mọi kế hoạch phải được đẩy nhanh hơn dự kiến.
Nguồn tin am hiểu vấn đề của SCMP cho biết Huawei chưa thực sự sẵn sàng phát hành OS giữa thời điểm lệnh cấm của Mỹ bất chợt giáng xuống. Giải pháp thay thế Android đã có từ lâu với hàng nghìn cuộc thử nghiệm được tiến hành.
Tuy nhiên, Huawei vẫn chưa triển khai dự án trên các dòng sản phẩm tiêu dùng của mình. Điều đó có nghĩa, ngày ra mắt thương mại hệ điều hành vẫn là dấu hỏi lớn.
