'Mảnh ghép bất thường' về nghi phạm ám sát hụt ông Trump

Đối với Thomas Crooks, viện dưỡng lão ngoại ô Pittsburgh - nơi mà nghi phạm ám sát hụt cựu Tổng thống Donald Trump phục vụ bữa ăn và rửa bát với mức lương 16USD/giờ - là góc cô đơn khác trong cuộc sống gần như vô hình.

Crooks lịch sự nhưng xa cách, một đồng nghiệp cũ cho biết. Người này kể lại Crooks thường ăn trưa một mình trong phòng giải lao và hiếm khi nói chuyện với bất cứ ai.

Thế nhưng, khi Pennsylvania chuẩn bị cho cuộc vận động tranh cử của ông Trump vào tuần trước, Crooks đến gặp cấp trên của mình để đưa ra yêu cầu. Tay súng xin nghỉ làm vào hôm 13/7, theo lực lượng thực thi pháp luật.

Crooks nói rằng có việc quan trọng phải làm.

Đây là một trong số ít manh mối xuất hiện đến nay, cho thấy tay súng tốt nghiệp ngành khoa học kỹ thuật 20 tuổi này có kế hoạch ám sát cựu tổng thống Mỹ, theo New York Times.

Một tuần sau khi Crooks nổ súng tại cuộc vận động và bị Mật vụ Mỹ bắn hạ, động cơ của tay súng vẫn là câu hỏi khó trả lời đối với điều tra viên và những người từng gặp Crooks.

Tay súng trong vụ ám sát hụt ông Trump - Thomas Matthew Crooks (trái); Thi thể tay súng trên nóc nhà (phải). Ảnh: New York Post.

Bức tranh khác

Trong hàng chục cuộc phỏng vấn, các bạn học cũ, giáo viên và hàng xóm cho biết họ vẫn không thể liên kết được hình ảnh Crooks trong ký ức - một thiếu niên vụng về nhưng thông minh, thích mày mò máy tính và dành cuối tuần để chơi trò chơi điện tử - với tay súng tóc xơ xác, mang theo khẩu súng trường kiểu AR-15, trèo lên nóc tòa nhà và nhắm vào ông Trump.

Cựu tổng thống Mỹ bị thương ở tai, trong khi một người thiệt mạng và hai người tham gia sự kiện bị thương nặng.

“Đó là điều tôi đang phải vật lộn. Tôi nhìn thấy bức ảnh kinh hoàng về cá nhân mà tôi từng chỉ đứng cách 15 cm, bắt tay và gọi tên trong lớp học”, Xavier Harmon - người gặp Crooks hầu như hàng ngày trong lớp công nghệ máy tính mà ông dạy - nói.

Trong những năm gần đây, nhiều thanh niên tấn công trường học, rạp chiếu phim, siêu thị và nhà thờ, dù cố ý hay vô tình, thường cho thấy dấu hiệu cảnh báo trước khi hành động.

Nó biểu hiện qua sự giận dữ, những tưởng tượng bạo lực hay kế hoạch tấn công. Hiện tượng này được giới nghiên cứu gọi là "rò rỉ thông tin".

Các nhà điều tra đã phát hiện ra dấu hiệu đáng lo ngại ở Crooks. Dữ liệu điện thoại cho thấy có thể người này từng đọc câu chuyện trên báo về tay súng tuổi teen giết chết 4 học sinh tại Trường trung học Oxford ở Michigan.

Crooks cũng nhận được nhiều gói hàng, bao gồm một số gói được đánh dấu là "vật liệu nguy hiểm" trong vài tháng qua. Tay súng này đã tra cứu "rối loạn trầm cảm nặng" trên điện thoại di động.

Butler Farm Show - nơi diễn ra cuộc vận động tranh cử cửa ông Trump tại Pennsylvania. Ảnh: Kristian Thacker/New York Times.

Crooks cũng tìm kiếm danh sách nhân vật chính trị, bao gồm ông Trump, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland, FBI cho biết.

Tay súng tra cứu cả ngày diễn ra cuộc vận động tranh cử của ông Trump tại Butler và ngày diễn ra Đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ tại Chicago.

Dù vậy, các điều tra viên không tìm thấy bất cứ bằng chứng nào cho thấy Crooks có niềm tin chính trị mạnh mẽ hoặc động cơ ý thức hệ.

Các chuyên gia nghiên cứu về tay súng cho biết trong bức ảnh mới chụp, Crooks trông giống một kẻ xả súng trong trường học thế kỷ XXI.

“Khi ai đó tấn công một cựu tổng thống, bản năng của chúng ta là nói rằng: 'Điều đó hẳn có động cơ chính trị'”, James Densley - người sáng lập Dự án Bạo lực - đơn vị biên soạn cơ sở dữ liệu về các vụ xả súng hàng loạt, cho hay.

"(Tuy nhiên), những gì chúng ta cũng có thể thấy ở đây là: Một người có ý định gây ra bạo lực hàng loạt và họ tình cờ chọn cuộc vận động chính trị", ông nói.

Quá khứ của tay súng 20 tuổi

Crooks sinh năm 2003 và lớn lên tại ngôi nhà gạch đỏ khiêm tốn trên con đường đầy cỏ, nhấp nhô ở Bethel Park - thị trấn ngoại ô trung lưu.

Tay súng theo học tại các trường địa phương, tốt nghiệp Trường trung học Bethel Park năm 2022 và cao đẳng cộng đồng vào tháng 5.

Hồ sơ cử tri của bang Pennsylvania thể hiện Crooks ủng hộ đảng Cộng hòa và cuộc bầu cử vào cuối năm nay sẽ là lần đầu tiên người này đủ tuổi để bỏ phiếu bầu. Dù vậy, năm 17 tuổi, Crooks từng quyên góp 15 USD cho ActBlue, ủy ban hành động chính trị nhằm quyên tiền cho chính trị gia thuộc đảng Dân chủ và cánh tả.

Một số hàng xóm cho biết họ hiếm khi nhìn thấy gia đình Crooks.

Bethel Park - nơi Crooks đã sống gần như cả đời mình. Ảnh: Kristian Thacker/New York Times.

Bố mẹ của Crooks - Matthew và Mary - là cố vấn chuyên nghiệp được cấp phép. Các cuộc phỏng vấn cũng như hồ sơ kinh doanh cho thấy họ đã làm việc tại nhà ít nhất kể từ khi đại dịch bùng nổ.

Khi khám xét ngôi nhà của gia đình này, điều tra viên FBI phát hiện ra nó bừa bộn và không được dọn dẹp sạch sẽ - giống ngôi nhà của người mắc chứng tích trữ đồ đạc.

Một người hàng xóm cho biết nhiều năm trước, thỉnh thoảng bà thấy Mary Crooks - người mà theo chính quyền liên bang là bị khiếm thị - đi bộ bằng gậy về nhà từ nơi làm việc ở ga tàu địa phương.

Nhưng người này không thấy bà Mary Crooks đi lại trong những năm gần đây.

Một người hàng xóm khác kể lại, khi còn nhỏ, Crooks kết bạn với những đứa trẻ trong khu phố và thường chơi ở sân sau nhà họ.

Crooks thời trẻ thích mặc áo polo nhét vào quần đùi, người này cho biết, đồng thời mô tả nghi phạm từng là đứa trẻ thông minh, mọt sách và có sở thích về toán học.

Thế nhưng, gia đình Crooks trở nên khép kín hơn trong những năm gần đây. Những người hàng xóm cho biết cha mẹ của Crooks sẽ vẫy tay chào họ từ bãi cỏ, nhưng không bao giờ mở đầu cuộc trò chuyện.

Kelly Little (38 tuổi), cho biết cô chưa bao giờ nói chuyện với gia đình này, mặc dù sống đối diện với họ. Con trai cô, Liam Campbell (17 tuổi), cho biết anh đi xe buýt với Crooks và nhận thấy người này luôn rất kín đáo.

“Crooks không nói chuyện với bất cứ ai, và cũng không ai nói chuyện lại”, Liam Campbell nói. “Anh ta có vẻ là kiểu người không thích trò chuyện với người không quen biết. Anh ta có vẻ lo lắng”.

Không rõ Crooks bắt đầu quan tâm đến súng từ khi nào, nhưng cha nghi phạm sở hữu hơn một chục khẩu súng, bao gồm cả khẩu súng trường bán tự động được sử dụng trong vụ tấn công.

Anthony Pusateri, thành viên của đội súng trường tại Trường trung học Bethel Park từ năm 2018 đến năm 2020, nhớ lại Crooks đã thử sức vào đội. Tuy nhiên, do bắn không tốt nên nghi phạm không được chọn.

Crooks từng theo học tại trường trung học Bethel Park. Ảnh: Kristian Thacker/New York Times.

Crooks hầu như không hoạt động trên mạng xã hội, nhưng chiếc áo phông tay súng mặc vào ngày tấn công cuộc vận động được bán bởi Demolition Ranch. Đây kênh YouTube phổ biến của những người đam mê súng ống.

Ở trường trung học, một số bạn học cũ nói rằng Crooks là người xa cách, khép kín và bị trêu chọc về vệ sinh cùng mùi cơ thể.

Tuy nhiên, những người khác khẳng định Crooks không bị bắt nạt hay cô lập, và nhớ rằng tay súng từng có nhóm bạn nhỏ.

Jim Knapp, cố vấn hướng dẫn trước đây của Crooks, cho biết tay súng từng ngồi một mình vào giờ ăn trưa và chơi điện thoại, nhưng Crooks dường như hài lòng khi làm như vậy.

Nhà trường cho biết Crooks không vi phạm bất cứ vấn đề kỷ luật nào ở trường trung học, trừ lần duy nhất bị phạt vào lớp 8 vì nhai kẹo cao su.

Crooks hiếm khi nghỉ học và các giáo viên lưu ý rằng tay súng quan tâm đến việc học.

Hầu hết buổi chiều trong năm thứ 2 và thứ 3 trung học, Crooks bắt xe buýt để tham dự chương trình công nghệ máy tính tại Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp và Kỹ thuật Steel.

Crooks dường như có vẻ thoải mái hơn trong các lớp học tại Steel. Thầy giáo của Crooks - Harmon - cho hay tay súng giao lưu với các bạn cùng lớp và "muốn trở thành một phần của nhóm".

Harmon chia sẻ Crooks hay kể những câu chuyện cười không hề buồn cười, và tiếng cười của tay súng sẽ khiến sinh viên khác cười theo.

“Nhiều người trong số họ cảm thấy mình không được bạn bè chấp nhận, vì vậy công nghệ máy tính chính là nơi họ coi là nhà”, ông Harmon nói.

Ông Harmon cho biết thêm Crooks "đặt ra tiêu chuẩn" cho học thuật. Tay súng hiếm khi đạt điểm thấp trong bài kiểm tra.

Trong tự thuật mà Crooks viết khi được kết nạp vào Hội danh dự kỹ thuật quốc gia Mỹ năm 2021, tay súng thể hiện mối quan tâm đến việc chế tạo đồ vật và đã cùng cha mình chế tạo một chiếc máy tính vào năm 2017.

Năm 2021, Crooks đã viết một đoạn tự thuật về bản thân khi được kết nạp vào Hội danh dự kỹ thuật quốc gia Mỹ. Ảnh: New York Times.

Sau khi tốt nghiệp cao đẳng cộng đồng, Crooks dự định đăng ký vào Đại học Robert Morris. Nhưng khi mùa hè bắt đầu, có vẻ như kế hoạch của tay súng thay đổi.

Vào ngày 7/7, 6 ngày trước cuộc vận động tranh cử, Crooks có thể đã theo dõi địa điểm diễn ra sự kiện.

Một ngày trước cuộc vận động, Crooks dành phần lớn thời gian tại trường bắn.

Hôm 13/7, Crooks đến Home Depot lúc 9h30 (theo giờ địa phương) để mua thang, mặc dù nhà chức trách không nghĩ rằng nó được sử dụng để leo lên nóc nhà kho. Sau đó, Crooks mua 50 viên đạn tại cửa hàng súng gần đó - Allegheny Arms and Gun Works và lái xe đến cuộc vận động.

Điều tra viên cho biết trong chiếc Hyundai Sonata mà Crooks lái đến, tay súng đã để lại 2 thiết bị nổ thô sơ, một số băng đạn cho khẩu súng trường, áo chống đạn và máy bay không người lái nhỏ.

Viện dưỡng lão nơi Crooks làm việc cho biết họ rất sốc khi nhận được thông báo. Crooks nói với họ rằng tay súng sẽ quay trở lại làm việc vào ngày 14/7.