Theo giấy biên nhận của vụ khám xét Mar-a-Lago, một số tài liệu mà FBI đã thu giữ có dấu "tuyệt mật" trên văn bản. Đáp trả, ông Trump khẳng định trước khi kết thúc nhiệm kỳ tháng 1/2021 đã giải mật toàn bộ số tài liệu mà sau này FBI tìm thấy ở Mar-a-Lago.
Tuy vậy, ba điều luật được viện dẫn làm cơ sở cho cuộc điều tra vẫn có khả năng khiến ông Trump vướng vào rắc rối pháp lý, ngay cả khi các tài liệu mà FBI thu giữ ở Mar-a-Lago đã được giải mật từ trước.
Lệnh khám xét cho thấy khi phê duyệt trát tòa, thẩm phán phụ trách đã đánh giá là có căn cứ tin rằng FBI sẽ phát hiện bằng chứng của các hành vi vi phạm cả ba điều luật trên, theo New York Times.
 |
| Tờ biên nhận các tài liệu FBI đã thu giữ trong vụ khám xét hôm 8/8. Ảnh: AP. |
Bằng chứng vi phạm Đạo luật Gián điệp?
Vụ lục soát Mar-a-Lago được tiến hành trên cơ sở ba điều luật hình sự. Điều đầu tiên là mục 793 của Bộ luật Mỹ.
Mục 793, hay còn được biết đến với tên Đạo luật Gián điệp, được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1917 trong thời kỳ Thế chiến I.
Đạo luật này trừng phạt hành vi chiếm giữ, tiết lộ thông tin liên quan quốc phòng mà có thể bị sử dụng để gây tổn hại nước Mỹ hoặc hỗ trợ kẻ thù của nước Mỹ. Người phạm tội có thể đối mặt án 10 năm tù giam.
Đạo luật Gián điệp không giới hạn ở hành vi làm gián điệp cho nước ngoài mà bao phủ phạm vi rất rộng thông tin liên quan an ninh quốc gia. Chính phủ Mỹ thường sử dụng quy định của đạo luật này để truy tố các quan chức rò rỉ thông tin cho truyền thông hoặc công chúng.
Đáng nói là, Đạo luật Gián điệp được thông qua hàng chục năm trước khi Tổng thống Harry Truman ban hành sắc lệnh hành pháp thiết lập hệ thống phân cấp độ mật của tài liệu được sử dụng trong các cơ quan hành pháp của chính phủ Mỹ, với 3 cấp độ gồm "mật", "tối mật" và "tuyệt mật".
Bởi vậy, Đạo luật Gián điệp do Quốc hội Mỹ ban hành năm 1917 không đề cập tới khía cạnh độ mật của tài liệu.
Công tố viên có thể lập luận rằng các tài liệu thu giữ ở Mar-a-Lago, nếu có thông tin liên quan tới quốc phòng, sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của Đạo luật Gián điệp, ngay cả khi ông Trump đã giải mật các văn bản này trước khi kết thúc nhiệm kỳ.
 |
| Ông Trump có mặt tại văn phòng Tổng chưởng lý New York hôm 10/8. Ảnh: Reuters. |
Ngược lại, với lập luận tương tự, đội ngũ luật sư có thể biện hộ rằng cựu tổng thống không làm gì sai nếu các tài liệu không chứa thông tin về quốc phòng hay an ninh quốc gia, bất kể chúng bị đóng dấu "tuyệt mật".
"Bởi Đạo luật Gián điệp đề cập tới thông tin về quốc phòng, nó để ngỏ khả năng một thông tin có thể không được xếp loại mật nhưng vẫn được cơ quan chức năng giữ kín trước công chúng", Steven Aftergood, giám đốc Dự án Bí mật Chính phủ tại Liên hiệp Các nhà khoa học Mỹ, nói.
Các tài liệu mà FBI tìm thấy trong cuộc khám xét tuần qua không phải những văn bản mật đầu tiên mà giới chức Mỹ tìm thấy ở Mar-a-Lago.
Hồi tháng 5, Cục Lưu trữ Quốc gia đã tìm thấy văn bản đóng dấu mật trong các thùng tài liệu mà cơ quan này lấy về từ khu nghỉ dưỡng của ông Trump tại Florida.
Khi đó, cựu Chánh văn phòng Bộ Quốc phòng Mỹ Kash Patel, một cấp dưới thân cận khi ông Trump còn tại vị, nói rằng cựu tổng thống đã giải mật những tài liệu này ngay trước khi kết thúc nhiệm kỳ, nhưng dấu mật chưa được xóa đi.
Trong tuyên bố hôm 12/8, cựu Tổng thống Trump không nói rõ các tài liệu mà FBI tìm thấy ở Mar-a-Lago được giải mật như thế nào.
Nếu "giải mật", theo ý ông Trump, được thực hiện bằng lời nói mà không có ghi chép và không theo quy trình chính thức, việc xác thực hay bác bỏ tuyên bố của cựu tổng thống sẽ rất khó.
Thậm chí, ngay cả khi ông Trump không đưa ra được bằng chứng đã tuân theo các thủ tục giải mật tài liệu, các luật sư của ông vẫn có thể lập luận rằng cựu tổng thống không bị buộc phải tuân theo các thủ tục ấy theo hiến pháp.
Án tù đến 20 năm
Hai luật khác liên quan vụ khám xét Mar-a-Lago là mục 1519 và mục 2071 Bộ luật Mỹ.
Mục 1519 là một phần trong Đạo luật Sarbanes-Oxley, đây là phần sửa đổi được Quốc hội Mỹ thông qua năm 2002 sau các bê bối tài chính liên quan đến lĩnh vực kiểm toán có dính líu tới ba công ty Enron, Arthur Andersen và WorldCom.
Mục 1519 quy định hành vi phá hủy hoặc che giấu tài liệu "nhằm mục đích cản trở, can thiệp hoạt động điều tra hay hoạt động hành chính liên quan tới bất cứ vấn đề gì" thuộc phạm vi thẩm quyền của cơ quan liên bang sẽ là tội phạm hình sự. Người vi phạm có thể đối mặt 20 năm tù giam.
Dù vậy, lệnh khám xét Mar-a-Lago không nói rõ liệu hành vi bị coi là "cản trở" từ phía ông Trump có liên quan tới hoạt động thu hồi các tài liệu đáng lẽ cần được trả lại Cơ quan Lưu trữ Quốc gia hay không, hay là một vấn đề riêng rẽ.
 |
| FBI canh gác bên ngoài khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago hôm 8/8. Ảnh: AP. |
Trong khi đó, mục 2071 Bộ luật Mỹ quy định về hành vi đánh cắp hoặc phá hủy tài liệu của chính phủ. Theo đó, người nào cố ý trái phép che giấu, lấy đi, cắt xén, làm sai lệch hoặc phá hủy tài liệu của tòa án hoặc cơ quan liên bang có thể đối mặt 3 năm tù giam.
Các mục 1519 và 2071 không đề cập tới cấp độ mật của tài liệu. Như thế, hành vi chiếm giữ hoặc che giấu tài liệu của ông Trump vẫn có thể bị coi là phạm tội ngay cả khi ông thực sự đã giải mật các tài liệu này.
Theo lệnh khám xét, danh sách tài liệu mà FBI được phép thu giữ, ngoài các tài liệu đóng dấu mật, cũng bao gồm bất cứ văn bản nào khác mà ông Trump mang đi và lưu trữ trái phép sau khi rời Nhà Trắng.
Ngoài ra, FBI được phép thu giữ "bất cứ bằng chứng nào về việc sửa đổi, phá hủy, che giấu bất cứ ghi chép nào của tổng thống hoặc chính phủ". Những bằng chứng này có thể được sử dụng để truy tố theo mục 2071.
Đáng chú ý, người bị kết tội theo mục 2071 sẽ bị cấm đảm nhiệm các chức vụ trong hệ thống chính quyền liên bang. Chính quy định này đã thu hút sự chú ý bởi có nhiều đồn đoán ông Trump sẽ tái tranh cử.
Dù vậy, các chuyên gia pháp lý tin rằng ngay cả khi bị kết án theo mục 2071, ông Trump vẫn sẽ có quyền tái tranh cử.
Theo phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ, bởi hiến pháp Mỹ đặt ra các tiêu chí cho một ứng viên tổng thống, các luật do Quốc hội hay tổng thống ban hành không thể can thiệp vào các tiêu chí nói trên.
Đến nay, nhà chức trách Mỹ chưa cho biết FBI ban đầu định tìm kiếm tài liệu gì từ Mar-a-Lago, và cũng không công khai danh mục tài liệu cụ thể đã lấy đi từ khu nghỉ dưỡng của cựu Tổng thống Trump.
