Theo Wordsrated, sách nói đã tạo nên một “cơn bão” trên thị trường sách với doanh thu ước tính hơn 5,38 tỷ USD (tính đến năm 2022). Doanh thu của sách nói có thể tăng 26,4% hàng năm, dẫn đến doanh thu 35,05 tỷ USD vào năm 2030 và dự kiến đạt giá trị 39,1 tỷ USD vào năm 2032.
Cơn bão trên thị trường sách
Không chỉ vậy, tại thị trường Mỹ, sách nói còn được coi là định dạng sách phát triển nhanh nhất xét theo tốc độ tăng trưởng doanh thu, số đầu sách ra mắt và doanh số bán hàng. Theo dữ liệu của Wordsrated, kể từ năm 2011, số lượng sách nói hàng năm đã tăng khoảng 10 lần.
Đối với việc sản xuất sách nói và các bài tóm tắt, một số nền tảng như Audible và Headway dành rất nhiều sự đầu tư. Audible của Amazon chiếm 4,2% doanh thu xuất bản sách của Amazon và tạo ra 10.000 đầu sách mỗi năm. Headway, một nền tảng cung cấp các bản tóm tắt sách dài 15 phút, hiện cũng có hơn 18 triệu người dùng.
 |
| Sự phát triển mạnh mẽ của sách nói dẫn đến sự quan tâm của nhiều bên trong ngành xuất bản toàn cầu. Ảnh: Goodreader. |
Những con số trên đều cho thấy ngày nay mọi người thích sách nói như thế nào. Vì con người học hỏi được 85% thứ mới thông qua việc nghe nên sách nói cũng giúp khuyến khích khả năng ghi nhớ thông tin tốt và đọc chính xác, đồng thời mang lại nhiều lợi ích khác.
Vào tháng 8, tờ New York Times bắt đầu xuất bản các bài đánh giá thường xuyên về sách nói, một phân khúc đang bùng nổ của ngành xuất bản thế giới.
Nhà phê bình văn học tự do Elena Sheppard là người nhận thức rõ sự thay đổi này.
Trong khoảng một thập kỷ, Elena Sheppard thường viết các bài đánh giá sách, chủ yếu là tiểu thuyết. Nhưng vào tháng 6, một yêu cầu bất ngờ đã được gửi đến email của bà.
Đó là thư từ Lauren Christensen, biên tập viên phụ trách việc đưa tin về sách nói cho chuyê mục The New York Times Book Review. Theo đó, Sheppard được đề nghị đánh giá tác phẩm sách nói mới của nhà văn Argentina Jorge Luis Borges Poems of the Night?
 |
| Tác phẩm Poems of the Night. Ảnh: Goodreads. |
Bà Sheppard chưa làm đánh giá sách nói, nhưng nghe chúng rất thường xuyên. Và bài viết về Poems of the Night là một sự mới mẻ, nên bà đã nhận lời.
Ngoài việc đề nghị Sheppard làm công việc mới, The New York Times cũng mở rộng nhóm nhân sự về sách nói để phục vụ cho việc khai trương chuyên mục Sách nói của tuần từ tháng 8 vừa qua. Một số bài đánh giá gần đây là về cuốn Tom Lake của Ann Patchett và hồi ký The Woman in Me của Britney Spears.
Trong bối cảnh thị trường sách nói toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, ngày càng có nhiều nội dung liên quan đến sách nói được đăng tải. Bà Christensen nói: “Sách nói mang lại một trải nghiệm hoàn toàn khác”.
Nhưng để đi tới sự hưởng ứng lớn với sách nói như hiện nay, tờ New York Times cũng phải trải qua một giai đoạn phát triển khá dài.
Theo bà Christensen, vào năm 2017, khi bà bắt đầu làm việc tại chuyên mục Book Review, bà và các đồng nghiệp vẫn coi sách nói như một “thể loại” không quá quan trọng. Thỉnh thoảng họ có đề cập đến sách nói trong các bản tin giới thiệu sách cho một ngày nghỉ ở bãi biển hoặc một chuyến đi xuyên quốc gia.
Trong đại dịch Covid-19, họ dần quan tâm đến các bài đánh giá sách nói nhưng với tần suất rất ít, sáu tuần mới có một bài. Và phải đến mùa hè năm nay, bà Christensen mới bắt đầu nhìn lại sự phát triển của sách nói và nhiệm vụ đầu tiên là mở rộng đội ngũ cộng tác viên đánh giá sách nói.
Bài đánh giá mở góc tiếp cận mới về sách nói
Bà Christensen nói: “Một người sẽ bị thu hút bởi một số loại sách nói nhất định. Nên nếu chúng tôi muốn có được góc nhìn đa dạng về các tác phẩm, thì việc bắt đầu tìm kiếm các nhà đánh giá tự do là điều cần thiết”.
 |
| Ngày càng nhiều các bài đánh giá, bảng xếp hạng sách nói để giúp độc giả lựa chọn tác phẩm phù hợp. Ảnh: RB Media. |
So với các bài đánh giá sách in truyền thống, các bài đánh giá về sách nói thường ngắn hơn. Khi phân công công việc, bà Christensen tuân theo quy trình hiện có của chuyên mục để tìm ra sự phù hợp giữa cuốn sách và người đánh giá. Và vì tính ngắn gọn nên các bài đánh giá sách nói là “một cách tuyệt vời để tôi làm quen với một biên tập mới trước khi giao cho họ một dự án lớn hơn”, bà Christensen cho hay.
Đối với tác phẩm Poems of the Night, bà Christensen cho biết từng làm việc với bà Sheppard về nhiều tác phẩm văn học Mỹ Latinh nên nhận thấy sự phù hợp giữa Sheppard và tập thơ này.
Thêm vào đó, khả năng thông thạo tiếng Tây Ban Nha của Sheppard rất phù hợp. Bà Sheppard bày tỏ: “Việc tôi có thể hiểu đầy đủ cả hai phần của văn bản đã giúp ích rất nhiều cho tôi”.
Khi bình luận sách nói, bà Sheppard nghe tác phẩm này mọi lúc mọi nơi, khi di chuyển trên tàu điện ngầm hay khi mua sắm tại cửa hàng tạp hóa, và đánh dấu một số đoạn nổi bật. Sau đó, khi có thời gian ngồi vào bàn làm việc, bà Sheppard nghe lại toàn bộ cuốn sách. Bà Sheppard nói: “Tôi xây dựng bài đánh giá xoay quanh những phần khiến tôi cảm động nhất”.
Có một điểm khác biệt quan trọng so với trải nghiệm đọc sách truyền thống, đối với cả người đọc và người đánh giá, là sự tham gia của một bên thứ ba: Người đọc tác phẩm.
Các nhà xuất bản thường chọn giọng đọc từ một nhóm người chuyên nghiệp, người biểu diễn và đôi khi là những người nổi tiếng. Theo bà Sheppard, “giọng đọc có tác động sâu sắc đến bài đánh giá”.
Poems of the Night do nữ diễn viên Juanita Devis đọc và sức truyền tải từ Devis có tác động đến việc đánh giá. Bà Sheppard nói: “Poems of the Night là một tập thơ, vì vậy nếu giọng đọc của người kể chuyện không giàu tính biểu cảm thì đó sẽ là một trải nghiệm nghe hoàn toàn khác.
Khi lắng nghe bài thơ, bà Sheppard bày tỏ, “một phần điều tôi muốn trải nghiệm là cảm xúc trong bài”.
Công việc của bà Sheppard đang góp phần làm cho làn sóng xuất bản các bài đánh giá sách nói trở nên phổ biến hơn, như New York Times, The Guardian và ngày càng nhiều các bài viết về sách nói trên các ấn phẩm khác. Bà Christensen rất vui mừng về tương lai của sách nói: “Tỷ lệ sách ngày nay được sản xuất dưới dạng âm thanh lớn hơn nhiều so với năm 2017”.
Giải thưởng Sách Quốc gia do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức. Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ sáu (2023) tổ chức ngày 29/12/2023 tại Nhà hát Lớn (Hà Nội). Đơn vị tài trợ Kim cương: Ngân hàng VIB, Đơn vị tài trợ bạc: THACO.
