Tại phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước vào sáng 3/11, đại biểu Nguyễn Phi Thường (đoàn Hà Nội) nêu một loạt bất cập, vướng mắc tại các dự án đường sắt đô thị mà Hà Nội và TP.HCM đang triển khai.
Phát triển đường sắt đô thị là xu thế tất yếu, đã rất bức bách ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, ông Thường nói các cử tri hầu hết rất sốt ruột, bức xúc do sự chậm trễ ở các dự án này.
“Mẫu số chung là dự án lớn, tổng mức đầu tư lớn, toàn hàng tỷ đô nhưng lại chậm tiến độ, đội vốn nhiều lần gây bức xúc dư luận”, đại biểu Thường nói.
Metro mới là "dự án nhập khẩu"
Hệ thống đường sắt đô thị của 2 TP đều xác định có 8 tuyến. Ở TP.HCM, tổng chiều dài là 220 km, mức đầu tư 25 tỷ USD. Hà Nội là 318 km với mức đầu tư khoảng 30 tỷ USD.
Ông nêu một loạt dự án như Cát Linh - Hà Đông, Bến Thành - Suối Tiên, Bến Thành - Tham Lương, Nhổn - Ga Hà Nội đều đang ì ạch. Ông đề nghị các cơ quan có thẩm quyền cần khẩn trương tổng hợp, đúc rút kinh nghiệm, để các dự án tiếp sau không lặp lại những chậm trễ này.
 |
| Đại biểu Nguyễn Phi Thường. Ảnh: Quochoi.vn. |
Một vấn đề nữa ông nhắc tới là dự án đường sắt đô thị hiện nay mới chú ý đến tính khả thi, tài chính, kỹ thuật, ít chú ý đến sự phát triển gắn với không gian đô thị.
Theo ông, đô thị của cả TP.HCM và Hà Nội hiện nay đều không được thiết kế theo định hướng giao thông công cộng, phát triển chủ yếu theo quy luật kinh tế. Tính linh hoạt, tự do cá nhân được đặt lên trên.
“Đường sắt đô thị dường như chỉ là các dự án nhập khẩu, phép cộng thuần túy một loại hình giao thông mới cho không gian đô thị hiện hữu”, vị đại biểu nhìn nhận.
Để đường sắt đô thị phát huy hiệu quả cần đảm bảo sự tiện nghi của kết nối hệ thống nhà ga, đường sắt với đô thị. Cụ thể là các tuyến đi bộ, bến bãi đỗ xe, phương tiện trung chuyển, xe buýt. "Nếu metro không tiện lợi thì hành khách sẽ ít, trợ giá khai thác vận hành sẽ ở mức cao và kéo dài", đại biểu đoàn Hà Nội lo ngại.
Cần quy hoạch "đo ni đóng giày" từng tuyến
Đại biểu Thường cho rằng từng đô thị của Việt Nam cần coi cải tạo quy hoạch đô thị là nhiệm vụ không tách rời của quy hoạch nhà ga, tái cấu trúc khu vực xung quanh các nhà ga. Quốc hội, Chính phủ có cơ chế, chính sách gỡ rối nhằm tái cấu trúc hệ thống đường sắt đô thị phát triển gắn với khu cũ và cả khu mới như đô thị vệ tinh, đô thị 2 bên sông Hồng, sông Sài Gòn…
"Cần nghiên cứu theo kiểu đo ni đóng giày cho từng tuyến, từng đô thị của Việt Nam", vị đại biểu kiến nghị.
Về một số bất cập hiện nay, ông Thường đánh giá Việt Nam chưa có hệ thống quy chuẩn đường sắt đô thị nên việc nghiệm thu dự án rất khó khăn, phụ thuộc nhiều vào nhà đầu tư, nước tài trợ vốn. Ngoài ra, ông nhấn mạnh cần khẩn trương chuyển giao và làm chủ công nghệ để giảm chi phí và tăng tính chủ động.
 |
| Cả 5 dự án đường sắt đô thị ở Hà Nội và TP.HCM đều đang chậm tiến độ. Ảnh: MRB. |
Các tuyến có nhà tài trợ khác nhau, nên khả năng tích hợp giữa các tuyến cũng có nhiều điểm bất cập. Ông đơn cử 3 tuyến đường sắt đô thị ở Hà Nội và TP.HCM đã có 3 loại thẻ vé tự động khác nhau.
Các dự án đường sắt đô thị chủ yếu sử dụng vốn ODA và ngân sách Nhà nước, nhưng ODA thì rất hạn hẹp, Ông đề nghị Chính phủ, Quốc hội giao cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu mô hình đường sắt đô thị tư nhân kiểu TP Tokyo.
Về dự án Cát Linh - Hà Đông, ông Thường nhấn mạnh dự án còn khá nhiều vướng mắc thuộc thẩm quyền Chính phủ, Quốc hội.
“Đề nghị Chính phủ, Quốc hội quan tâm, chỉ đạo tháo gỡ để cuối năm vận hành, không để sai hẹn về đích thêm lần thứ 9, không để kéo quá dài gây bức xúc dư luận”, đại biểu TP Hà Nội nói.
