Kịch bản chiến sự Nga - Ukraine năm 2026

Nga và Ukraine thường xuyên trao đổi tù binh. Ảnh: The Guardian

Mọi chuyện không đơn giản với Ukraine khi đối đầu Nga

Vasily - một sĩ quan Ukraine, cho biết quân nhân Ukraine rất quyết tâm chiến đấu. Tuy nhiên, người này cũng thừa nhận rằng quyết tâm đó không đồng nghĩa Kyiv có thể quyết định các điều khoản kết thúc xung đột vì Nga có nhiều binh lính hơn, nền kinh tế mạnh hơn và ngân sách chiến tranh lớn hơn nhiều.

“Khi nhìn thấy đối phương ở khoảng cách 800m, tôi hét vào bộ đàm rằng tôi thấy một chiếc xe tăng rồi cung cấp tọa độ xe, nhưng họ trả lời, ‘Chờ một chút’. Tôi chợt sực nhận ra rằng chúng tôi đơn giản là không có gì để tấn công mục tiêu đó”, Vasily nói, đề cập tình trạng thiếu hụt trầm trọng đạn pháo khi ông ở tiền tuyến, trước khi mất bàn chân trái vì mìn vào năm 2023.

Vasily vẫn tiếp tục phục vụ trong quân đội Ukraine và yêu cầu giấu tên theo quy định thời chiến.

Trong khi đó, một vị tướng 4 sao Ukraine cho rằng thành tựu thực tế duy nhất có thể là một “tạm ngừng” trong xung đột Ukraine - sẽ tròn 4 năm vào cuối tháng 2/2026.

“Với một nước láng giềng như Nga, người ta không thể hy vọng vào một kết thúc hoàn toàn của cuộc chiến”, Ihor Romanenko, cựu Phó Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Ukraine, nói với Al Jazeera.

Ông Romanenko nhận định tiếp: Nếu Moscow vi phạm thỏa thuận ngừng bắn, Kyiv sẽ phải “ngăn chặn người Nga ở tiền tuyến” bằng cách tăng cường đáng kể tiềm lực quân sự của mình.

Vẫn theo ông Romanenko, Kyiv sẽ cần phải thực hiện việc động viên toàn diện và “công bằng” mà không có bất kỳ ngoại lệ nào, thúc đẩy hơn nữa sản xuất vũ khí trong nước, ưu tiên các nhu cầu thời chiến trong các quyết định kinh tế của mình và ban hành thiết quân luật nghiêm ngặt hơn.

Năm nay (2025), tổ hợp công nghiệp quân sự của Ukraine đã cung cấp tới 40% những gì lực lượng vũ trang nước này cần, một sự tăng mạnh từ mức 15 - 20% vào năm 2022. Ông Romanenko nói thêm, các đồng minh phương Tây cung cấp 60% còn lại - và viện trợ tiếp theo của họ cần phải “quyết đoán và nhanh chóng”.

Một nhà phân tích khác cho biết, “cơ hội” để ký kết thỏa thuận hòa bình có thể xuất hiện vào nửa cuối năm 2026 nếu Nga không thành công trong việc phá vỡ chiến tuyến đối phương và tiến quân nhanh chóng, đồng thời nhận ra rằng Kyiv có thể chịu đựng được cuộc chiến tiêu hao.

Volodymyr Fesenko, người đứng đầu viện nghiên cứu Penta có trụ sở tại Kyiv nói: “Mọi thứ sẽ phụ thuộc vào sự sẵn sàng đồng thuận của Điện Kremlin và cá nhân Tổng thống Nga Putin”.

Theo ông Fesenko, ngay cả khi Tổng thống Nga Putin đồng ý, cũng sẽ mất nhiều tháng để hoàn thiện và “kết nối” các phiên bản thỏa thuận hòa bình của các bên tham chiến. Ông đánh giá, Ukraine có thểphải nhượng bộ trước yêu cầu của Nhà Trắng về việc nhường lại phần lãnh thổ Donetsk do Kyiv kiểm soát, bao gồm một số thành phố và thị trấn được phòng thủ kiên cố, để đổi lấy việc Nga rút quân khỏi 3 khu vực phía đông và phía bắc của Ukraine; nếu không, chiến sự sẽ tiếp diễn đến năm 2027.

Có những yếu tố toàn cầu lớn hơn ảnh hưởng đến khả năng kết thúc xung đột vũ trang Nga - Ukraine.

Năm 2026, định nghĩa về phương Tây tập thể sẽ thay đổi sau khi Washington rút khỏi vai trò “cảnh sát toàn cầu” và chấm dứt “quyền bá chủ của phương Tây” đối với phần còn lại của thế giới, theo nhà phân tích Ihar Tyshkevich ở Kyiv.

Một thế giới “đa cực” thực sự đang nổi lên khi Trung Quốc tăng cường ảnh hưởng toàn cầu và vai trò áp đảo ở châu Á, nhưng vẫn không thể hoàn toàn thách thức sự thống trị của Washington, ông Tyshkevich nói trong một cuộc họp báo ở Kyiv hôm 22/12.

Ông Tyshkevich nói rằng quá trình này cũng sẽ dẫn đến sự “xói mòn” luật pháp quốc tế, điều sẽ ảnh hưởng đến lập trường của Ukraine.

Bốn kịch bản cho Ukraine

Đối với Ukraine, kịch bản xấu nhất là "kịch bản Phần Lan", ông Tyshkevich nói, ám chỉ cuộc chiến tranh Phần Lan - Liên Xô năm 1939, khi Moscow cố gắng khôi phục lãnh thổ thời xưa.

Trong trường hợp của Ukraine, "kịch bản Phần Lan" sẽ có nghĩa là Kyiv công nhận các vùng lãnh thổ do Moscow chiếm đóng là một phần của Nga.

Tyshkevych gọi một kịch bản khả thi thứ 2 là “kịch bản Gruzia”, ám chỉ cuộc chiến năm 2008 giữa Nga và Gruzia, khi Moscow đánh bại lực lượng Gruzia nhỏ hơn và “công nhận” nền “độc lập”của hai vùng ly khai là Nam Ossetia và Abkhazia.

Đối với Ukraine, kịch bản Gruzia có nghĩa là không kiểm soát được các khu vực bị chiếm đóng, nhưng Kyiv từ chối công nhận chúng thuộc về Nga.

Một kịch bản thứ ba, “tạm thời”, có nghĩa là xung đột bị đóng băng và các cuộc đàm phán tiếp tục, ông nói.

Trong khi đó, theo Nikolay Mitrokhin, một nhà nghiên cứu thuộc Đại học Bremen của Đức, chỉ có một kịch bản duy nhất cho sự kết thúc xung đột vũ trang Nga - Ukraine. Ông nói, Ukraine sẽ bị “đẩy ra” khỏi 1/5 khu vực Donetsk phía đông nam còn lại - hoặc sẽ phải tự nguyện rút lui và thừa nhận mất 90% khu vực Zaporizhzhia lân cận và 15% Dnipropetrovsk mà Nga đang kiểm soát.

Ông Mitrokhin đánh giá: Áp lực từ phương Tây dưới hình thức trừng phạt đối với Nga là “yếu ớt”, bởi vì quá nhiều quốc gia muốn né tránh các biện pháp trừng phạt và giao thương với Moscow. Do vậy điện Kremlin có đủ nguồn lực để tiếp tục cuộc chiến ít nhất thêm hai năm nữa.

Nhà nghiên cứu Mitrokhin cũng cho rằng Ukraine không có khả năng huy động đủ nhân lực cho cuộc đối đầu quân sự với Nga.

Kết quả là, ông Mitrokhin nói, lực lượng Ukraine đang dần rút lui trên các hướng trọng yếu vì các nhà trung gian phương Tây không thể thuyết phục Nga ngừng chiến.

“Tuy nhiên, vẫn có khả năng Tổng thống Mỹ Trump và chính quyền của ông ấy sẽ buộc ông Zelensky phải rời Donetsk hoặc tổ chức một cuộc bầu cử [tổng thống] ngay trong thời chiến và thực sự thay đổi ban lãnh đạo Ukraine”, ông Mitrokhin nói.

Trong khi đó, nhiều người dân Ukraine bình thường đang ngày càng mệt mỏi với hoạt động giao tranh, các cuộc pháo kích của Nga, tình trạng mất điện và suy thoái kinh tế.