Chất vấn Bộ trưởng trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) sáng 20/8, đặt câu hỏi có hay không tham nhũng về chính sách, pháp luật, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) đồng thời chỉ ra nghi ngại thực trạng các văn bản ban hành “đá nhau”.
"Cử tri thấy nhiều văn bản của các bộ đá nhau vì chỉ nhắm vào lợi ích của ngành mình, theo Bộ trưởng có hiện tượng này không", ông Thuyền hỏi. Ông Thuyền, đồng thời là Viện trưởng VKSND tỉnh Lâm Đồng, khẳng định dân trí ngày càng cao, họ có thể nghĩ đến việc khởi kiện những văn bản trái luật, đòi bồi thường vì gây thiệt hại cho cuộc sống và công việc.
 |
| Đại biểu Quốc hội Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng): "Có hay không tham nhũng về chính sách, pháp luật"? |
Đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) muốn biết Bộ Tư pháp đã để "lọt" bao nhiêu văn bản không qua thẩm định, gây nhiều bức xúc.
Phó đoàn đại biểu Quốc hội Hà Nội Chu Sơn Hà nghi ngại "có lợi ích nhóm trong việc xây dựng văn bản pháp luật”, mà một trong những thể hiện đó là khi soạn thảo văn bản pháp luật, các cơ quan có xu hướng “đẩy phần khó cho dân, giữ phần thuận tiện cho mình”.
Ông nêu trường hợp xử phạt xe không chính chủ, cho đến dự thảo luật hộ tịch có nhiều điều khoản gây khó khăn cho dân đã bị UBTVQH “trả lại’ cho Chính phủ..
Đề cập vấn đề đại biểu Thuyền nêu, Bộ trưởng Hà Hùng Cường cho hay, quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật rất đầy đủ, chặt chẽ qua nhiều tấng nấc, chỉ trừ thông tư và thông tư liên tịch của các ngành là chưa có sự kiểm soát tập trung. “Từ quyết định của Thủ tướng đến nghị định, quy trình rất chặt chẽ", Bộ trưởng khẳng định.
Về khả năng "tham nhũng về chính sách, pháp luật", theo Bộ trưởng "có thể không phát hiện được vì rất khó". "Nhiều đại biểu nói về Nghị định kinh doanh vàng, xăng dầu, giá than, giá điện, chủ trương tiến tới thị trường thì rất rõ, nhưng lộ trình thế nào để ổn định kinh tế vĩ mô, chống lạm phát thì bước đi phải rất chặt chẽ…Nếu nói lợi ích nhóm gì đó được kiểm soát chặt nhưng cũng không loại trừ văn bản này kia để lọt, hở", Bộ trưởng nói.
Tuy nhiên, đề cập đến thực trạng “lọt” văn bản như đại biểu Khánh nêu, Bộ trưởng khẳng định một số nội dung bất hợp lý "lọt" trong hơn 2 vạn nội dung mà Bộ thẩm định từ đầu nhiệm kỳ đến nay là không nhiều.
Với các văn bản "đẩy khó cho dân", Bộ trưởng nhắc đến yêu cầu quản lý nhà nước và duy trì trật tự an ninh xã hội. Một số quy định gây bức xúc như xe chính chủ, chứng minh thư nhân dân có tên bố mẹ, cộng điểm thi ĐH cho Bà mẹ Việt Nam anh hùng..., đều đã được rút lại sau khi dư luận lên tiếng.
Khởi kiện văn bản trái pháp luật?
 |
| Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường. |
Theo Bộ trưởng Tư pháp, chuyện khởi kiện các văn bản trái luật cũng không phải không đặt ra. Ông cho hay: "Việc này đã từng bàn khi xây dựng luật Tố tụng hành chính và thấy chưa có cơ sở quy định vấn đế này trong luật, do việc lập pháp, lập quy là của nhà nước…
Cũng không đặt vấn đề bồi thường khi có văn bản ban hành sai, vì coi đó là một hoạt động, quyết định của nhà nước. Nhưng nhân sửa Hiến pháp và bàn vấn đề tòa án hiến pháp thì có thể tính tới khả năng này".
Đại biểu Nguyễn Bá Thuyền không đồng tình vì "khởi kiện là việc dân muốn được trao quyền để tự bảo vệ mình. Còn việc không thừa nhận nhà nước sai thì phải bồi thường thì tôi không đồng ý. Ta đang xây dựng nhà nước pháp quyền, dân sai thì bị phạt mà mà nhà nước lại không bồi thường? ".
Bộ trưởng Hà Hùng Cường cho biết trong chương trình đã có việc sửa luật Tố tụng hành chính, sẽ xem xét việc cho phép khởi kiện văn bản pháp luật.
Đại biểu Trần Xuân Vinh (Quảng Nam) hỏi Bộ trưởng về việc doanh nghiệp "tranh thủ" các bộ ngành để có cơ chế chính sách có lợi cho mình nhưng trái quy định pháp luật. Bộ trưởng Cường cho rằng dù “lobby”(vận động) chính sách là việc phổ biến ở các nước, song ở Việt Nam rất hãn hữu và khó. "Họ khác về chế độ chính trị, ta chỉ có một Đảng lãnh đạo, pháp luật là thế chế hóa đường lối của Đảng, nên việc này nhìn chung không phù hợp", ông Cường nói.
Đại biểu Lê Nam (Thanh Hóa) tiếp tục hỏi chuyện "ngồi trên trời ra chính sách" do một bộ phận cán bộ pháp chế xa rời thực tế. Qua ví dụ về chứng minh thư nhân dân, Bộ trưởng Tư pháp “thanh minh” rằng việc ghi tên cha mẹ đã có trong một nghị định năm 1999, khi đưa vào thông tư, cơ quan soạn thảo cho đây là vấn đề cũ, “sự đã rồi”, nên chỉ “chăm chăm” đến những điều khoản mới.
"Sau mỗi lần có văn bản pháp luật khiến dư luận bức xúc như thế, tôi đều yêu cầu anh em báo cáo, kiểm điểm để rút kinh nghiệm", Bộ trưởng khẳng định.
"Dù vẫn còn những chính sách trên trời, nhưng vẫn phải có để dần dần đưa xã hội vào quy củ, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân. Như tôi nghiện thuốc lá nặng mà sang Singapore thấy họ phạt cả nghìn đôla nếu hút thuốc trong thang máy, tôi cũng không bao giờ dám hút ", ông so sánh.
