Phân tích
 |
Nhật báo Gazzetta dello Sport đăng tải bài viết lớn sau chiến thắng của tuyển Italy tại bán kết Euro 2020 của nhà báo Andrea Di Caro vào sáng nay. Đoạn viết: "Chúng ta không phải đội mạnh nhất, nhưng chúng ta chẳng sợ ai cả. Họ chơi Tiqui-Taca, còn chúng ta chơi Tuca-Tuca. Sau cùng, chúng ta đã giành chiến thắng bằng cách của Italy. Với con dao ngậm giữa hai hàm răng, với khả năng phòng ngự, chịu đựng và lặp lại liên tục. Tây Ban Nha đá hay hơn, nhưng chúng ta đã thắng".
Quả thực, đây là lần đầu tiên tại Vòng chung kết Euro 2020, người Italy rơi vào thế chịu trận.
'Số 9 ảo' Dani Olmo
Bước vào đại chiến, HLV Luis Enrique tạo ra sự bất ngờ chiến thuật: ông cất Alvaro Morata lên băng ghế dự bị, thay vào đó là Dani Olmo trong vai trò trung phong.
Trong suốt hành trình đã qua của Tây Ban Nha, Morata dù dứt điểm có thể dở nhưng luôn giữ một vai trò quan trọng: liên kết tấn công.
 |
| Morata lùi về để đón bóng từ tuyến dưới và làm tường. |
Với đội hình trải rộng theo chiều ngang mặt sân, Tây Ban Nha luôn có khả năng kéo giãn đối thủ cực tốt, từ đó tạo nên những khoảng trống ở trung lộ. Morata sẽ có nhiệm vụ lui về từ vị trí trên cao để nhận quả chuyền xuyên tuyến của các hậu vệ hoặc tiền vệ trụ, trước khi phân phối lại cho các mắt xích xung quanh. Ở điểm này, anh đã làm rất tốt.
Sự khác biệt mà Olmo đem tới là vị trí đứng trên sân. Thay vì đứng trên cao và lui về như Morata, Olmo thường xuyên có mặt ở rất gần tuyến tiền vệ Tây Ban Nha. Đây chính là cách chơi bóng làm nên thương hiệu "số 9 ảo" của Lionel Messi nửa đầu thập niên 2010.
 |
| Olmo chơi như tiền vệ thứ tư, tạo ra thế 4-đấu-3. |
Sự xuất hiện của Olmo đồng nghĩa rằng Tây Ban Nha tạo ra thế "4 đấu 3" ở khu vực quan trọng nhất sân. Đây là nền tảng quan trọng tạo nên sự kiểm soát của "La Furia Roja" trong suốt trận đấu.
Hình ảnh ở phút thứ 8 của trận đấu cho thấy khá rõ lợi thế mà Olmo tạo ra.
 |
| Có mặt ở giữa sân, được Koke hút người giúp, Olmo sẵn sàng xin bóng một cách chủ động, tuy nhiên Eric Garcia đã không mạnh dạn thực hiện đường chuyền. |
 |
| Bóng luân chuyển qua Aymeric Laporte, người luôn quyết đoán với những đường chuyền xuyên tuyến trung lộ. Olmo xử lý gọn trong không gian hẹp để phân phối bóng |
Italy chơi 1 kèm 1, Olmo và Pedri xuyên phá
Đến đây, cần phải nhắc tới một chi tiết có ý nghĩa quan trọng khi 2 hệ thống chiến thuật của Italy và Tây Ban Nha tương tác, đó là cách phòng ngự của các tiền vệ trung tâm Italy. Ở trận này, ông Roberto Mancini dường như đã có những dặn dò kĩ về việc phải bám đuổi 1-kèm-1 chặt chẽ. Cụ thể, Nicolo Barella kèm Sergio Busquets, Marco Verratti kèm Koke, và Jorginho bám theo Pedri.
Trên thực tế, với sự xuất hiện của Olmo ở trung tuyến, Jorginho hẳn đã có một ngày thực sự đau đầu.
 |
| Barella theo kèm Busquets, Verratti kèm Koke. Jorginho bám theo Olmo thì Pedri lại tự do. |
 |
| Trung vệ của Tây Ban Nha có thể chủ động chuyền thẳng cho Pedri để xuyên qua tuyến hai của Italy. |
HLV Julian Nagelsmann từng gọi cậu học trò cưng tại RB Leipzig là "một số 10 đích thực". Có thể cách chọn vị trí này đến từ yêu cầu cụ thể của HLV Enrique, hoặc cũng có thể là từ cách diễn giải vai trò và nhiệm vụ từ chính Olmo.
Điều chỉnh của Enrique
Nếu có điểm gì đó còn chưa trọn vẹn trong hệ thống chơi của Tây Ban Nha ở hiệp một, thì đó là hai tiền đạo cánh - Mikel Oyarzabal ở cánh phải và Ferran Torres ở cánh trái.
Tương tự ở các trận đã qua, trong giai đoạn triển khai tấn công, hai tiền đạo cánh của La Roja mở rộng, ôm sát biên dọc.
Tuy nhiên, đây là cách chơi phù hợp hơn với việc có một tiền đạo giữ vị trí cổ điển như Morata ở chính giữa.
Koke và Pedri phải tham gia thường xuyên vào cuộc đấu tạo lợi thế số lượng, nên cũng không còn giữ vị trí gần hàng tiền đạo để thực hiện những cú đâm vào "nách" của hàng phòng ngự thường xuyên.
 |
| Khi bóng vượt qua được trung tuyến thì Tây Ban Nha lại thiếu hệ thống nhân sự để tạo tình huống dứt điểm. |
Đây cũng là lý do vì sao Tây Ban Nha tương đối khó khăn để tạo ra các pha xâm nhập vòng cấm địa một cách thường xuyên trong hiệp một.
Bước sang hiệp hai, ông Enrique đưa ra sự điều chỉnh quan trọng: Morata vào sân, và 2 tiền đạo cánh đứng sẵn ở bên trong chứ không còn bám biên. Ngoài ra, Rodri được bổ sung thay thế cho Koke.
Thay đổi này khoét sâu hơn vào vấn đề trong cách chơi 1-kèm-1 trung tuyến của Italy. Pha bóng ở phút thứ 76 đã nói lên nhiều điều. Đây là thời điểm mà Italy cũng có sự thay đổi nhân sự trung tuyến, với Matteo Pessina vào sân chơi lệch phải, nhận luôn nhiệm vụ kèm Busquets. Barella di chuyển sang trái thay chỗ Verratti.
 |
| Rodri đứng thấp hơn so với Koke, Barella chủ động dâng lên để áp sát theo đúng cặp kèm. |
Từ góc nhìn trên cao, có thể thấy rõ hiệu ứng của các thay đổi mà ông Enrique tạo ra:
 |
| Xộc xệch của Italy, lợi thế cho Tây Ban Nha. |
Có thể thấy rất rõ những sự xộc xệch của Italy. Olmo giờ là tiền đạo cánh trái, Morata đứng trên cao như một trung phong thông thường. Vì thế Jorginho hầu như chủ động trong việc theo kèm Pedri thay vì băn khoăn về Olmo như trước đó.
Tuy nhiên, sự kỷ luật này của anh lại đem đến dấu hỏi khó hiểu: vị trí mà Gerard Moreno đứng lẽ ra phải có sự che chắn của tiền vệ trụ. Rodri chơi thấp hơn Koke, nên khi Barella dũng mãnh băng lên thì thực ra anh cũng đã bỏ lại một khoảng trống đáng kể.
 |
| Tây Ban Nha có pha xuyên phá dễ dàng. |
Đây không phải pha bóng duy nhất mà các tiền đạo cánh của Tây Ban Nha tạo nên đột phá, từ vị trí bó vào bên trong. Hãy đến với tình huống gỡ hòa diễn ra ngay sau đó.
 |
| Cách kèm người của các tiền vệ trung tâm Italy "tạo điều kiện" cho Morata hoàn toàn tự do ở trung lộ. |
 |
| Olmo ở gần nên dễ dàng hỗ trợ Morata bằng một pha bật tường. |
Những khoảng trống này vẫn tiếp tục lộ diện xuyên suốt hai hiệp phụ cho tới hết thời gian thi đấu cho Tây Ban Nha.
 |
| Olmo vẫn tiếp tục cố gắng khai thác khoảng trống tới tận hiệp phụ thứ hai. |
Italy tấn công nhanh
Dù phòng thủ có những khó khăn và phải nhường quyền cầm bóng nhiều hơn cho đối thủ, có thể thấy rằng Italy đã lên kế hoạch rất rõ để tấn công Tây Ban Nha. Vũ khí của họ bao gồm 2 chi tiết: chủ động tấn công nhanh vào khoảng trống lớn mà hàng thủ Tây Ban Nha để lại khi dâng cao khối đội hình, và Lorenzo Insigne.
Điểm dễ nhận thấy là Tây Ban Nha sẵn sàng đẩy lên rất cao, nhưng họ hầu như không áp sát vào thủ môn Gianluigi Donnarumma. Đây là điều kiện để Italy bình tĩnh tổ chức hệ thống vị trí một cách phù hợp trước khi tung những cú đánh chớp nhoáng.
Ngay từ phút thứ ba của trận đấu, pha thoát áp lực đầu tiên đã được thực hiện.
 |
| Donnarumma có rất nhiều thời gian để cầm bóng dưới chân. Verratti lùi về và yêu cầu Emerson Palmieri đẩy lên cao. |
 |
| Thu hút được 6 cầu thủ của Tây Ban Nha dâng cao, Italy sử dụng đường chuyền hướng tới vị trí của Insigne và Immobile để vượt qua áp lực và tấn công nhanh. |
 |
| Luôn có các cầu thủ băng lên đầy tốc độ để tấn công khoảng trống. |
Những pha tấn công nhanh này của Italy luôn hoạt động dựa trên khả năng xử lý bóng ở tốc độ cao của Insigne, cùng tốc độ băng lên mạnh mẽ của mũi Ciro Immobile, Federico Chiesa và Nicolo Barella.
 |
| Pha tấn công nhanh ở phút thứ 53 của Italy. |
Italy vẫn là Italy, với kỷ luật tối thượng khi phòng ngự, thể hiện qua việc bộ ba tiền đạo Insigne - Immobile - Chiesa luôn lùi về sâu. Nhưng khi phản công, thái độ của họ cho thấy vì sao họ lại xứng đáng với bàn thắng mở tỷ số.
 |
| Bộ ba tiền đạo lùi về rất sâu để tham gia phòng ngự một cách kỷ luật. |
 |
| Ngay khi bóng tới tay Donnarumma, Insigne lập tức quay người chạy hết tốc độ. |
 |
| Insigne đã ở vị trí rất cao trên biên khi Donnarumma và Barella bắt đầu chuyền lên. |
 |
| Chịu khó chạy, Immobile và Chiesa đem về bàn thắng. |
Kể cả trong các tình huống tổ chức thông thường, Italy cũng liên tục thực hiện các pha tấn công vào khoảng trống sau lưng hàng thủ của Tây Ban Nha, với mắt xích trung tâm là Insigne.
 |
| Một pha xoay đổi vị trí của bộ tứ cánh trái Italy. |
 |
| Pha đập nhả xuống biên hiệu quả. |
Sự tự tin và quyết đoán trong phối hợp và hoán đổi vị trí của bộ tứ Chiellini - Verratti - Insigne - Emerson đã mang tới nhiều pha xuyên phá đột biến cho Italy.
 |
| Các pha di chuyển không bóng mở rộng của Emerson khiến cầu thủ Tây Ban Nha khó lựa chọn áp sát. Lão tướng Chiellini tự tin tấn công khoảng trống. Insigne có pha di chuyển và đập nhả thông minh cùng Immobile. |
Kết luận
Tựu trung, trận bán kết đầu tiên của Euro 2020 quả thực là một bữa tiệc vừa thỏa mãn khẩu vị giải trí của người hâm mộ, vừa mãn nhãn về mặt chiến thuật.
Kết thúc 120 phút, loạt luân lưu may rủi đã không mỉm cười với người Tây Ban Nha. Có thể coi là nhỉnh hơn trong trận đấu này, nhưng sau cùng, sự vô duyên của các cá nhân một lần nữa khiến ông Luis Enrique phải buồn lòng. Đây có thể xem là câu chuyện của giải đấu cho đội tuyển xứ bò tót. Khó có thể trách cứ Enrique.
Lần đầu tiên ở giải đấu này, Italy chơi trong thế bị lấn lướt. Nhưng rõ ràng, bản lĩnh của một nền bóng đá đầy kiêu hãnh đã phát huy tác dụng đúng lúc. Màu xanh thiên thanh sẽ lại xuất hiện tại chung kết Euro, và đó là thành quả xứng đáng của một tập thể ấn tượng.
 |
