Phiên giao dịch buổi sáng 27/7 (giờ Mỹ) chứng kiến việc giá trị cổ phiếu của Amazon tăng mạnh. Điều này giúp khối tài sản của người sáng lập hãng, tỷ phú Jeff Bezos, đạt mức 90,6 tỷ USD, vượt qua cựu Chủ tịch Microsoft, Bill Gates. Tuy nhiên, tới phiên giao dịch cuối ngày 27/7, Bill Gates đã lấy lại vị trí của mình. Dù chỉ chiếm vị trí của Bill Gates trong vài giờ, việc Jeff Bezos trở thành người giàu nhất thế giới được CNBC đánh giá là có ý nghĩa biểu tượng đặc biệt.
Nhân dịp này, Zing.vn xin giới thiệu tới độc giả một số đoạn trích trong cuốn sách Jeff Bezos và kỷ nguyên Amazon của tác giả Brad Stone qua bản dịch được Thá Hà Books đồng ý khai thác về bản quyền.
Trước khi trở thành cửa hàng sách lớn nhất thế giới hay mã chứng khoán tỷ đô, Amazon là ý tưởng xuất hiện trong văn phòng làm việc tại thành phố New York của một trong những công ty lạ thường nhất trên phố Wall có tên D. E. Shaw & Co...
Bezos thời điểm đó mới 29 tuổi, cao 1m73, bị hói và xuất hiện trong dáng vẻ xanh xao, nhàu nhĩ của người nghiện công việc.
Ông trải qua bảy năm tại phố Wall và gây ấn tượng với bất kỳ ai từng gặp ở sự thông minh, sắc bén và vô cùng quả quyết. Ngay sau khi tốt nghiệp Đại học Princeton năm 1986, Bezos làm việc cho hai giáo sư Đại học Columbia trong công ty Fitel đang phát triển hệ thống mạng máy tính xuyên Đại Tây Dương để giao dịch cổ phiếu.
Graciela Chichilnisky, một trong những sáng lập viên và ông chủ của Bezos, ấn tượng sâu sắc về một nhân viên tài năng và lạc quan, làm việc không biết mệt mỏi và đã quản lý công việc kinh doanh của công ty ở Luân Đôn và Tokyo vào những thời điểm khác nhau. “Anh chàng không bận tâm người xung quanh nghĩ gì,” Chichilnisky nói. “Khi bạn giao cho Bezos một vấn đề cần vận dụng trí óc, anh chàng sẽ nhanh chóng giải quyết thành công.”
Bezos chuyển sang công ty tài chính Bankers Trust năm 1988, nhưng nản chí vì cho rằng công ty chỉ miễn cưỡng thách thức hiện trạng ổn định. Ông đã sẵn sàng tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp cho riêng mình.
 |
| Jeff Bezos những ngày đầu xây dựng Amazon. |
Vào giữa năm 1989 và 1990, ông dành một vài tháng làm việc trong công ty mới thành lập cùng Halsey Minor, nhân viên trẻ của Merrill Lynch, người sau này tiếp tục phát triển mạng tin tức trực tuyến CNET. Công ty non nớt mới thành lập của họ hướng tới cung cấp dịch vụ gửi thư cá nhân hóa thông qua máy fax và bị sụp đổ khi Merrill Lynch rút số vốn đã được hứa đầu tư trước đó. Nhưng Bezos đã gây ấn tượng sâu sắc.
Minor nhớ rằng Bezos đã nghiên cứu tỉ mỉ vài doanh nhân giàu có và ông ấy đặc biệt ngưỡng mộ người đàn ông có tên Frank Meeks, doanh nhân Virginia đã xây dựng khối gia sản lớn khi sở hữu chuỗi cung ứng Domino’s Pizza. Bezos tôn sùng nhà khoa học máy tính tiên phong Alan Kay và thường trích dẫn kết quả quan sát của ông ấy rằng “quan điểm thì đáng giá 80 điểm IQ” – nhắc nhở mọi người rằng quan sát mọi thứ xung quanh theo góc nhìn mới mẻ có thể nâng cao hiểu biết.
“Ông ấy học hỏi từ những người xung quanh,” Minor nói. “Tôi không nghĩ rằng sẽ có ai Jeff biết mà ông ấy không học được gì từ họ.”
Bezos gần như đã sẵn sàng rời hẳn phố Wall khi một tay săn đầu người thuyết phục ông đến gặp thêm nhà quản lý cấp cao của công ty tài chính. Một công ty có nhà lãnh đạo khác thường. Bezos sau này nói rằng ông cảm thấy đồng điệu tâm giao trong công việc với David Shaw – “một số ít những người mà tôi biết có cả não trái và phải phát triển đầy đủ nhất”.
 |
| Jeff Bezos thể hiện tính cách “hiếu động” như trẻ con và điệu cười có thể cắt ngang cuộc trò chuyện mà sau này cả thế giới biết đến. |
Tại DESCO, Bezos thể hiện những phẩm chất riêng mà sau này nhân viên của ông quan sát thấy ở Amazon. Ông là người có kỷ luật và luôn rõ ràng, thu thập và lưu giữ những ý tưởng trong một cuốn sổ mang theo bên người, như thể sợ ý tưởng bay mất khỏi đầu nếu không ghi chúng lại ngay.
Ông nhanh chóng từ bỏ những ý tưởng cũ và hướng tới tập trung vào cái mới nếu đó là lựa chọn tốt hơn. Ông cũng cho thấy tính cách “hiếu động” như trẻ con và điệu cười có thể cắt ngang cuộc trò chuyện mà sau này cả thế giới biết đến.
Bezos suy nghĩ phân tích về mọi thứ, bao gồm cả vấn đề xã hội. Lúc đó còn độc thân nên ông bắt đầu tham gia vào lớp khiêu vũ. Ông tính toán rằng việc này sẽ tăng cơ hội tiếp xúc với những phụ nữ mà ông gọi là n+. Sau này, ông đưa ra lời thú nhận nổi tiếng, đề cập đến suy nghĩ về cách làm tăng tỷ lệ khách hàng nữ.
Jeff Holden, người làm việc cho Bezos đầu tiên tại D. E. Shaw & Co. và sau này tại Amazon, nói rằng Bezos là “một anh chàng hay xem xét nội tâm nhất mà tôi từng biết. Ông làm mọi thứ trong cuộc đời đều theo trật tự và phương pháp.”
Khi công ty lớn mạnh, David Shaw bắt đầu nghĩ đến việc làm sao để mở rộng nguồn nhân lực. Ông tìm kiếm các chuyên viên toán học và khoa học, những người co tầm nhìn rộng, luôn đứng đầu trong lớp và thể hiện năng khiếu trong những môn học đặc biệt.
Công ty cũng tuyển dụng nhân viên nhận học bổng của chương trình Fulbright và danh sách sinh viên do trưởng khoa các trường đại học hàng đầu gợi ý. Công ty gửi hàng trăm thư mời nhăm giới thiệu về công ty và tuyên bố “chúng tôi tiến hành tuyển dụng theo cách đặc biệt nhất”.
Những người hồi đáp thư có lý lịch thành tích nổi bật, điểm số trung bình môn học và điểm bài kiểm tra khả năng đạt yêu cầu sẽ bay đến New York, tham dự các cuộc phỏng vấn đầy áp lực và mệt mỏi trong một ngày. Các thành viên công ty rất thích thú hỏi các ứng viên những câu hỏi ngẫu nhiên như: “Ở nước Mỹ có bao nhiêu máy fax?” Mục đích là để xem các ứng viên giải quyết tình huống khó xử ra sao.
Kết thúc phỏng vấn, những người tham gia vào quá trình tuyển dụng sẽ tiến hành họp và đánh giá từng ứng viên dựa trên bốn mức: rất không nên tuyển, không nên tuyển; nên tuyển và tuyển ngay. Sự từ chối của một thành viên công ty tham gia phỏng vấn cũng có thể loại ngay ứng viên.
 |
| Jeff Bezos đã áp dụng chính quy trình tuyển dụng của DESCO để chinh phục người bạn đời của mình. |
Bezos cũng áp dụng quy trình tuyển dụng của DESCO và những phương thức quản lý tinh hoa của Shaw vào Amazon. Thậm chí, ngày nay nhân viên Amazon vẫn sử dụng những hạng mục này để đánh giá và thông qua danh sách tuyển dụng.
Việc tuyển dụng quy mô lớn và quy trình phỏng vấn của DESCO được Bezos thấm nhuần; ngay cả khi tìm kiếm người bạn đời. MacKenzie Tuttle, tốt nghiệp Đại học Princeton chuyên ngành tiếng Anh năm 1992 và học cùng nữ nhà văn Toni Morrision.
Bà tham gia quỹ đầu tư rủi ro ở vị trí trợ lý hành chính và sau đó làm chính thức cho Bezos. Lovejoy, đồng nghiệp cũ của Bezos, nhớ lại rằng Bezos đã thuê chiếc limousine trong một buổi tối và cùng vài đồng nghiệp tới câu lạc bộ đêm. “Ông ấy đã mời cả nhóm nhưng rõ ràng ông ấy chỉ chú ý tới MacKenzie mà thôi,” ông nói.
MacKenzie sau này chia sẻ rằng chính bà mới là người chú ý tới Bezos trước. “Văn phòng của tôi ngay kế bên văn phòng của ông ấy, và cả ngày tôi đều nghe thấy tiếng cười sảng khoái đó,” bà trả lời phỏng vấn trên tạp chí Vogue năm 2012. “Làm sao mà bạn không yêu tiếng cười đó được cơ chứ?”
Bà bắt đầu chiến dịch chiếm lấy trái tim ông bằng việc mời ăn trưa. Cặp đôi đính hôn ba tháng sau khi chính thức hẹn hò; và họ kết hôn ba tháng sau đó. Đám cưới được diễn ra vào năm 1993 tại khu nghỉ dưỡng Breakers ở bờ biển West Palm. Chương trình đám cưới bao gồm trò chơi cho khách mời là người lớn và có tiệc đêm tại bể bơi của khách sạn.
Vào thời điểm đó, DESCO phát triển nhanh chóng dẫn đến những kho khăn trong quản lý. Vài đồng nghiệp tại thời điểm đó nhớ lại rằng D. E. Shaw có thuê cố vấn. Ông ấy thực hiện bài kiểm tra tính cách cá nhân Myers-Briggs đối với toàn bộ thành viên trong đội ngũ lãnh đạo.
Không ngạc nhiên khi kết quả bài kiểm tra đều cho thấy đa phần họ là người hướng nội. Người ít hướng nội nhất là Jeff Bezos. Tại D.E.Shaw vào đầu những năm 1990, ông được xem là người có biểu hiện hướng ngoại hơn cả.
