 |
Từ khi Tòa Tối cao Mỹ lật ngược án lệ Roe v. Wade vào tháng 6, nhiều người đã nhen nhóm hy vọng đảng Dân chủ có thể tránh được thảm họa trong dịp bầu cử giữa nhiệm kỳ vào ngày 8/11. Nhưng chỉ vài tháng sau, tới giữa tháng 10, chính các đảng viên Dân chủ cũng nhận ra rằng họ đang mất dần đà tiến.
Một khảo sát công bố ngày 16/10 do CBS News/YouGov cùng thực hiện cho thấy đảng Dân chủ có tỷ lệ ủng hộ thấp hơn 2 điểm % so với đảng Cộng hòa trong một cuộc bỏ phiếu giả định vào Quốc hội Mỹ.
Một khảo sát của New York Times/Siena College ngày 10/10 thể hiện cử tri có xu hướng bầu cho đảng Cộng hòa (49%), cao hơn 45% của đảng Dân chủ. Cử tri độc lập là nữ giới - nhóm cử tri quan trọng cho đảng Dân chủ trong những khu vực và tiểu bang dao động - đã nghiêng rõ rệt về phía đảng Cộng hòa sau một tháng.
“Tôi ước gì bầu cử diễn ra vào tháng 8”, ông Matt Bennett thuộc nhóm Third Way có xu hướng trung tả, nói với Politico. “Chúng ta đã chạm đỉnh hơi sớm”.
 |
| Tòa Tối cao Mỹ lật ngược án lệ Roe v. Wade vào tháng 6, xóa bỏ quyền phá thai của phụ nữ ở cấp liên bang và đẩy quyền quyết định cho từng tiểu bang. Ảnh: Reuters. |
Thời điểm không thể tệ hơn
Thời điểm diễn ra bầu cử giữa nhiệm kỳ không thể tồi tệ hơn đối với đảng Dân chủ.
Sau nhiều tuần giảm, giá xăng lại tăng trở lại. Lạm phát vẫn vượt tầm kiểm soát và thị trường chứng khoán đang ảm đạm. Phe Cộng hòa cũng cho chạy quảng cáo sau tuần nghỉ Lễ Lao động (ngày 4/9) để giáng những đòn mạnh vào phe Dân chủ về vấn đề kinh tế và tội phạm.
Mọi điều ấy đều diễn ra trong bối cảnh một số bang then chốt đã bắt đầu giai đoạn bầu cử sớm.
“Tôi đã công tác trong lĩnh vực này 30 năm và theo tôi, các cuộc bầu cử chỉ thật sự bắt đầu khi tới giai đoạn cuối tháng 9, đầu tháng 10”, Mark Longabaugh, một người làm quảng cáo từng làm cho chiến dịch 2016 của Thượng nghị sĩ Bernie Sanders của đảng Dân chủ, nói.
“Chúng ta đang ở giai đoạn đó. Và với những con số đang xuất hiện khắp nước Mỹ như hiện tại, bạn không thể không nói là chúng đang nghiêng về đảng Cộng hòa”, ông Longabaugh nhận định. “Rõ ràng là đảng Cộng hòa đã chiếm thế thượng phong”.
Chỉ vài tuần trước, mọi chuyện vẫn còn tương đối xán lạn cho đảng Dân chủ, với thành tích vượt bậc ở các cuộc bầu cử đặc biệt vào Quốc hội Mỹ ở bang Nebraska, Minnesota và New York.
Tại bang Kansas - vốn nghiêng mạnh về đảng Cộng hòa, đạo luật chống quyền phá thai đã thất bại. Kể cả tỷ lệ ủng hộ đối với Tổng thống Biden cũng nhích dần lên sau một loạt chiến thắng về mặt lập pháp.
 |
| Những đảng viên Dân chủ thắng cử vào Hạ viện Mỹ trong đợt bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018. Họ lúc này đối mặt với các cuộc chạy đua tái tranh cử rất khó khăn vì tâm lý cử tri đã thay đổi. Ảnh: New York Times. |
Nhưng đó là khi tiêu đề các bài báo còn đề cập dày đặc về án lệ Roe v. Wade. Vụ xả súng ở thành phố Uvalde, bang Texas cũng tạm thời đẩy đảng Cộng hòa phải ở vào thế thủ về vấn đề súng đạn.
Vấn đề gây chú ý nhất lúc này là giá xăng tăng, lạm phát tăng cao khiến triển vọng kinh tế u ám, cũng như tỷ lệ tội phạm gia tăng.
Trong khảo sát của New York Times/Siena College, chỉ 5% cử tri tiềm năng liệt kê quyền phá thai là một vấn đề họ coi trọng. 44% cử tri nhắc tới nỗi lo về kinh tế và ở vấn đề này thì tỷ lệ ủng hộ đối với đảng Cộng hòa lớn hơn nhiều so với đảng Dân chủ.
Bối cảnh đã khác
Theo thông lệ, bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ luôn bất lợi cho đảng đang nắm quyền ở Nhà Trắng, hiện là đảng Dân chủ. Như vậy, kết quả 2 khảo sát trên cũng một phần thể hiện thông lệ ấy, Celinda Lake, một người làm công tác khảo sát cho đảng Dân chủ, nói với Politico.
Nhưng đối với một số đảng viên Dân chủ từng thành công giành ghế của đảng Cộng hòa trong đợt bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018, thành tích đi xuống gần đây của đảng không chỉ thể hiện thông lệ lịch sử mà còn phản ánh môi trường chạy đua khác biệt hoàn toàn.
Theo AP, đảng Dân chủ đã có thể giành hơn 40 ghế Hạ viện ở các khu vực bầu cử cạnh tranh gay gắt nhất vào năm 2018 là nhờ vào làn sóng “xanh” phản đối Tổng thống Donald Trump. Ở Mỹ, màu xanh đại diện cho đảng Dân chủ, đối lập với màu đỏ của đảng Cộng hòa.
Nhưng cử tri hiện nay không còn mang nặng tâm lý phản đối ông Trump, dù vị cựu tổng thống có thể đang muốn tái tranh cử vào năm 2024.
 |
| Cử tri Mỹ không còn tâm lý phản đối mạnh mẽ đối với ông Trump như năm 2018. Ảnh: New York Times. |
Thay vào đó, cử tri ôm trong lòng nỗi hậm hực về nền kinh tế dưới sự điều hành của Tổng thống Joe Biden. Và ngoài ra, nhiều khu vực bầu cử từng có tính cạnh tranh hiện đã được vẽ lại theo hướng có lợi hơn cho đảng Cộng hòa, theo AP.
“Đó là một thế giới rất khác”, John Zogby, người làm công tác khảo sát, nói về năm 2018 với AP. “Lạm phát hiện lên cao tới mức chưa từng thấy trong 40 năm và ảnh hưởng tới mọi người. Và điều này xảy ra khi đảng Dân chủ nắm quyền”.
Nếu phe Cộng hòa kiểm soát Hạ viện, kể cả những đảng viên Dân chủ sống sót qua kỳ bầu cử tới sẽ buộc phải chuyển sang thế phòng ngự. Trong lúc đó, đảng Cộng hòa có thể kiểm soát nghị trình của Hạ viện Mỹ và của mỗi ủy ban tại viện này.
Hạ nghị sĩ Kevin McCarthy, lãnh đạo đảng Cộng hòa ở Hạ viện Mỹ, từng hứa sẽ mở cuộc điều tra vào chính quyền ông Biden để đáp trả những gì đảng Dân chủ đã làm dưới thời ông Trump. Đây không phải lời nói suông, theo New York Times.
Nhân lúc chính quyền ông Obama phải xử lý vụ cơ sở ngoại giao Mỹ ở Benghazi bị tấn công hồi năm 2012, đảng Cộng hòa đã công kích hai nhà lãnh đạo cấp cao đảng Dân chủ: Ngoại trưởng Hillary Clinton và Susan Rice, người khi đó là đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc.
New York Times cho rằng những diễn biến sau đó đã khiến bà Rice mất cơ hội kế nhiệm Ngoại trưởng Clinton và cũng có thể đã góp phần khiến bà không thể trở thành đối tác tranh cử của ông Biden vào năm 2020.
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Joe Biden: Hành trình kéo dài năm thập kỷ" do Nhà xuất bản Thế giới phát hành. Sách khắc họa sự nghiệp của ông Biden tại Thượng viện Mỹ, những điều đã xảy ra trong 8 năm ông đảm nhiệm vai trò phó tổng thống, lý do ông rút khỏi cuộc bầu cử năm 2016 và vì sao ông quyết định trở lại, cạnh tranh cùng ông Donald Trump trong cuộc đua trở thành tổng thống Mỹ.
