Tổng thống Mỹ Barack Obama bộc lộ tham vọng trong việc giúp các nước ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương “tuân thủ các luật lệ chung” khi phát biểu khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN hôm 15/2 theo giờ địa phương. Zhong Feiteng, một chuyên gia về các vấn đề châu Á – Thái Bình Dương của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, khẳng định rằng căng thẳng trên Biển Đông chỉ có thể tăng.
Theo ông Zhong, Mỹ tổ chức hội nghị do Washington tin rằng sự can thiệp của họ vào tranh chấp trên Biển Đông sẽ hiệu quả hơn về mặt pháp lý nếu ASEAN thể hiện sự ủng hộ công khai hoặc âm thầm.
“Do quan điểm của các nước ASEAN đối với vấn đề Biển Đông không giống nhau, Washington hy vọng họ có thể thống nhất những quan điểm khác biệt để đối phó và giảm ảnh hưởng của Trung Quốc”, vị học giả nhận định.
 |
| Tổng thống Mỹ Barack Obama thảo luận với các nhà lãnh đạo ASEAN trong Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN tại thành phố Sunnylands hôm 15/2. Ảnh: AFP |
Xu Liping, một nhà nghiên cứu cấp cao về Đông Nam Á thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, nói rằng tình hình Biển Đông ngày càng phụ thuộc vào các yếu tố địa chính trị, do những nước như Mỹ và Philippines đã và đang dùng nó để mặc cả hoặc trao đổi lợi ích kinh tế.
“Trung Quốc nên cảnh giác với những toan tính như thế”, Xu cảnh báo.
Về phương diện kinh tế của hội nghị, Teng Jianqun, một nhà nghiên cứu về Mỹ của Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, nhấn mạnh rằng Nhà Trắng tập trung vào việc củng cố mắt xích yếu nhất trong quan hệ của họ với ASEAN. Mắt xích ấy là hợp tác kinh tế.
Nhà nghiên cứu Zhong Feiteng nhắc lại rằng Cộng đồng ASEAN chính thức hoạt động từ năm ngoái và các nước vừa ký Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương. Do đó, Mỹ muốn mở rộng ảnh hưởng kinh tế ở Đông Nam Á, xâm nhập sâu hơn vào thị trường này và thiết lập những luật liên quan tới kinh tế, thương mại trong giai đoạn phát triển tiếp theo của ASEAN.
“Washington cũng muốn tăng cường quan hệ với Indonesia, nền kinh tế lớn nhất ASEAN”, ông Zhong nói thêm.
Tại cuộc họp báo sau Hội nghị thượng định Mỹ - ASEAN, Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố Mỹ và các nước ASEAN tái khẳng định cam kết mạnh mẽ đối với một trật tự khu vực, nơi mà những luật lệ, tiêu chuẩn và quyền của tất cả các quốc gia, dù là nước lớn hay nước nhỏ, đều được tuân thủ.
Ông chủ Nhà Trắng nhấn mạnh rằng mọi tranh chấp giữa các bên liên quan trong khu vực cần phải được giải quyết một cách hoà bình. “Chúng tôi đã thảo luận về sự cần thiết đối với các biện pháp cụ thể trên Biển Đông để xoa dịu căng thẳng, bao gồm chấm dứt việc cải tạo đảo hoặc xây các công trình mới và quân sự hoá ở những khu vực tranh chấp”, Tổng thống Obama nói.
Người đứng đầu nước Mỹ cũng nhắc lại rằng Mỹ sẽ tiếp tục điều phi cơ và tàu hoạt động ở mọi nơi mà luật pháp quốc tế cho phép”. “Chúng tôi ủng hộ những đồng minh trong khu vực sử dụng quyền này”, ông nói. Theo AP, tổng thống Mỹ cho biết các tranh chấp cần được giải quyết bằng những biện pháp lý, điển hình như vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc mà Toà án Trọng tài đang xử lý.
