“Đổi mới hay là chết” là một trong những châm ngôn nổi tiếng nhất của “cha đẻ” ngành Quản trị kinh doanh hiện đại - Peter Drucker. Quan điểm này đúc kết sự khác biệt quan trọng của các doanh nghiệp sẵn sàng đổi mới, sáng tạo, bứt phá vượt lên.

Năm 2021, cùng Thổ Nhĩ Kỳ (xếp thứ 41), Ấn Độ (46) và Philippines (51), Việt Nam (44) là một trong 4 quốc gia thu nhập trung bình được Tổ chức Sở hữu Trí tuệ thế giới (WIPO) - cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc - đánh giá đang bắt kịp đà tăng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Tại Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) được Clarivate - tổ chức quốc tế hàng đầu về phân tích chất lượng nghiên cứu khoa học - đánh giá có sức ảnh hưởng nhất về đổi mới sáng tạo năm 2021 khu vực Nam Á và Đông Nam Á.

Clarivate đánh giá dựa trên 4 tiêu chí: Số bằng sáng chế, số trích dẫn, thành công của bằng sáng chế và mức độ toàn cầu hóa. Đây là kết quả của hành trình hơn một thập kỷ, bắt đầu từ khát vọng, thực hiện bằng sự bền bỉ và tư duy khác biệt.

Theo ông Nguyễn Việt Dũng, Trưởng ban Chiến lược Viettel, đổi mới sáng tạo theo quan điểm của Viettel gồm 2 khía cạnh về công nghệ, phát minh và hình thành mô hình kinh doanh mới. Trong lĩnh vực nghiên cứu sản xuất, doanh nghiệp làm chủ toàn bộ thiết bị trong mạng lưới viễn thông của mình, với quy mô lớn và hiện đại nhất Việt Nam, thuộc top 30 thế giới. Những nỗ lực của Viettel góp phần giúp Việt Nam vào top 6 quốc gia phát triển thành công 5G trong chưa đầy 3 năm, sau khi công nghệ này ra mắt năm 2018.

“Việc Viettel đặt nền móng cho 5G cũng như nhiều công nghệ khác, cho thấy Việt Nam có khả năng tiệm cận công nghệ tiên tiến toàn cầu nếu quyết tâm”, Trưởng ban Chiến lược Tập đoàn Viettel bày tỏ.

Trong hình thành mô hình kinh doanh mới, Viettel có những bước chuyển đổi lớn về cấu trúc. Sau quá trình chuyển dịch, từ một doanh nghiệp viễn thông, Viettel trở thành tập đoàn công nghệ với 4 lĩnh vực chính: Viễn thông (trong và ngoài nước, đầu tư - cho thuê hạ tầng); giải pháp công nghệ thông tin và dịch vụ số (dịch vụ hạ tầng, giải pháp CNTT, an ninh mạng, không gian mạng, tài chính số, truyền thông, giải trí số); nghiên cứu sản xuất công nghiệp công nghệ cao (công nghiệp quốc phòng, dân sự); chuyển phát, logistics, thương mại.

Trên thế giới, khi làm công nghệ, nghiên cứu sản xuất và xác lập quyền sở hữu trí tuệ, tất cả công ty, tổ chức phải chú ý duy trì lợi thế cạnh tranh cũng như bảo vệ mình.

“Xác định rõ một tổ chức muốn có vị trí ở thị trường công nghệ cao thì bắt buộc phải có sở hữu trí tuệ, Viettel đầu tư sớm cho vấn đề này”, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Viettel Tào Đức Thắng cho biết.

Trong 10 năm 2011-2021, Viettel có 79.000 sáng kiến, ý tưởng. Trung bình mỗi giờ, một ý tưởng mới ra đời. Trong số này, hơn 10.000 sáng kiến, ý tưởng được công nhận, làm lợi hơn 5.300 tỷ đồng. Viettel hiện có 56 bằng bảo hộ sáng chế tại Việt Nam, 11 bằng bảo hộ độc quyền sáng chế tại Mỹ, sở hữu 220 công nghệ lõi, 150 công bố khoa học… Đến năm 2025, doanh nghiệp đặt mục tiêu nộp khoảng 470 đơn đăng ký sáng chế.

Theo kỹ sư Cù Xuân Hùng, Trung tâm Kỹ thuật công nghệ - TCT Công nghiệp Công nghệ cao Viettel, quá trình nghiên cứu sáng tạo của Viettel lâu dài bền bỉ với nhiều nỗ lực bởi phía trước chưa có con đường nào mở sẵn.

“Sau mỗi lần thử nghiệm thất bại, chúng tôi lại rút ra chút kinh nghiệm, kiến thức. Cuối cùng, từ những ý tưởng sơ khai ban đầu, chúng tôi phác thảo lại, gọt giũa cho ra ý tưởng cuối cùng, đột phá và sáng tạo hơn. Sáng tạo thường bắt nguồn từ những điều nhỏ bé”, kỹ sư Hùng nói.

Theo ông Tào Đức Thắng, đổi mới sáng tạo với Viettel chính vì sự tồn tại và phát triển của tập đoàn. “Không phải vì sáng tạo mà Viettel chọn làm việc khó, mà chính sự tồn tại của doanh nghiệp đặt ra những nhiệm vụ thách thức. Nếu không còn thấy việc nào thách thức, Viettel đã đặt dấu chấm hết cho mình”, ông Thắng nói.

Trong bối cảnh cạnh tranh, đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn, mà trở thành yêu cầu bắt buộc. Cuộc đua marathon này buộc doanh nghiệp đổi mới sáng tạo ở mức độ nhất định để tồn tại và phát triển.

Theo người đứng đầu Viettel, trong suốt 33 năm xây dựng, phát triển, mỗi thời kỳ của Viettel đều liên tục có đổi mới sáng tạo, mang tính đột phá, góp phần tạo ra doanh nghiệp lớn mạnh hôm nay.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, giá trị các thương hiệu lớn của ngành công nghiệp viễn thông quốc tế suy giảm giá trị đáng kể. Đặc biệt, sự nổi lên của đế chế công nghệ không ngừng mở rộng, thu hẹp "lãnh thổ" truyền thống của ngành viễn thông.

Sự ra đời của dịch vụ nhắn tin Over-The-Top (OTT) vào năm 2010 và các ứng dụng thoại, video call đã thay đổi thói quen dùng điện thoại di động của người dùng toàn cầu. Điều này đồng nghĩa doanh thu truyền thống của các hãng viễn thông chịu tác động tiêu cực.

Nhận thức sớm về xu hướng này, trong những năm qua, Viettel nhanh chóng tiến hành chuyển đổi toàn diện. Năm 2020, doanh nghiệp cơ bản hoàn thành chuyển đổi từ tập đoàn viễn thông sang cung cấp dịch vụ số.

Trong 2020, tổng doanh thu các lĩnh vực dịch vụ số của Viettel tăng 27,7% so với năm 2019. Con số này cao gấp đôi mức tăng trưởng công nghiệp CNTT của Việt Nam (14,7%). Đặc biệt, giá trị thương hiệu của Viettel tăng gấp đôi từ khi quyết định chuyển dịch thành doanh nghiệp tiên phong, chủ lực kiến tạo xã hội số từ 2018.

Theo quan niệm phổ biến, những doanh nghiệp nhỏ, startup được đánh giá có lợi thế linh hoạt và sáng tạo hơn tập đoàn lớn. Tuy nhiên, ông Tào Đức Thắng cho rằng điều này chỉ đúng một phần: “Đổi mới, sáng tạo là việc của tất cả doanh nghiệp nếu muốn phát triển”.

Theo ông Tào Đức Thắng, những công ty hàng đầu thế giới có quy mô hàng nghìn tỷ USD nhưng vô cùng sáng tạo. Họ biết nếu không liên tục đổi mới sáng tạo thì sẽ chết”. Ngược lại, các doanh nghiệp, tổ chức nhỏ nhưng không xem trọng yếu tố này hay sự khác biệt thì khó thành công.

“Viettel có nhiều việc phải làm trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ở các thị trường châu Mỹ, châu Phi. Trong nước, sự cạnh tranh cũng rất quyết liệt, trải đều ở các dịch vụ viễn thông, dịch vụ số, công nghiệp công nghệ cao… Tất cả đòi hỏi phải đổi mới sáng tạo”, ông Tào Đức Thắng nói.

Vị “thuyền trưởng” chia sẻ Viettel tự tạo ra sức ép rất lớn, đòi hỏi cách làm đột phá và sáng tạo, bởi làm việc bình bình sẽ không thể phát triển nhanh. Thứ nhất, doanh nghiệp đặt những mục tiêu thách thức, buộc mình tìm ra cách làm đột phá. Thứ hai, tập đoàn chia nhỏ việc lớn, không ai làm thay ai. Thứ ba, Viettel phải làm cho đổi mới sáng tạo ăn sâu vào tiềm thức của từng cán bộ, nhân viên cũng như ý chí người chỉ huy.

Chủ tịch Viettel cho hay trong tầm nhìn của Viettel, đổi mới sáng tạo không phải để mang lại sự giàu có riêng. Thay vào đó, những sáng kiến ấy phải mang lại sự thịnh vượng cho cả Viettel, xã hội và người dân. Do đó, khi sáng tạo một sản phẩm, dịch vụ, ngoài việc đảm bảo lợi nhuận để có thể bù đắp, tái đầu tư thì Viettel luôn phải tính toán tính khả năng ứng dụng và mức độ phù hợp tài chính mặt bằng chung.

“Những đổi mới sáng tạo giúp Viettel vượt qua nhiều khó khăn, thách thức. Cũng chính thách thức giúp chúng tôi đổi mới sáng tạo để thực hiện mục tiêu đặt ra. Đó là con đường để Viettel vươn tới vị thế của tập đoàn lớn mạnh toàn cầu”, ông Tào Đức Thắng khẳng định.