Hành tinh khỉ: Nguồn cảm hứng bất tận của điện ảnh

Trong đó, loạt phim chuyển thể mới nhất bắt đầu với Sự trỗi dậy của hành tinh khỉ (Rise of the Planet of the Apes, 2011), tiếp tục với Sự khởi đầu của hành tinh khỉ (Dawn of the Planet of the Apes, 2014), Đại chiến hành tinh khỉ (War for the Planet of the Apes, 2017) và gần đây nhất là Hành tinh khỉ: Vương quốc mới (Kingdom of the Planet of the Apes) đang được khán giả đón nhận nồng nhiệt.

Phân cảnh trong Hành tinh khỉ: Vương quốc mới ra rạp gần đây. Ảnh: Disney.

Trước loạt phim này, tiểu thuyết kinh điển của tác giả người Pháp Pierre Boulle đã nhiều lần được chuyển thể, phóng tác thêm phần mới thành phim điện ảnh, phim truyền hình, truyện tranh, trò chơi điện tử, đồ chơi v.v., cho thấy sức ảnh hưởng đặc biệt và dấu ấn sâu sắc trong văn hóa đại chúng.

Khi loài khỉ lên ngôi

Hành tinh khỉ có tựa gốc tiếng Pháp là La Planète des singes, được dịch thành Planet of the Apes ở Mỹ và Monkey Planet ở Anh. Tiểu thuyết mở đầu với việc hai nhân vật tên Jinn và Phillys đang trên một tàu vũ trụ thì tìm được một lọ thủy tinh trôi bồng bềnh trong không gian, bên trong chứa một bản thảo.

Tiểu thuyết Hành tinh khỉ bản tiếng Việt.

Bản thảo kể câu chuyện vào năm 2005, ba nhà thám hiểm từ Trái đất là nhà báo Ulysse Mérou (người kể chuyện), giáo sư thiên văn học Antelle và người học trò Levain của ông đến thăm vùng không gian của ngôi sao khổng lồ Betelgeuse. Đến nơi, họ phát hiện rằng hành tinh thứ hai quay quanh ngôi sao này có môi trường tự nhiên rất giống Trái đất: có sông biển, cây cối, động vật, thực vật...

Trên hành tinh này họ bắt gặp những sinh vật rất giống con người nhưng không có nhận thức và dần dần phát hiện ra rằng nơi đây khỉ là loài động vật văn minh và có trí tuệ vượt trội, còn con người bị hạ thấp xuống ở tình trạng một loài động vật man rợ...

Qua câu chuyện "khi loài khỉ lên ngôi" này, Pierre Boulle đưa ra một câu trả lời cho câu hỏi: Một ngày nào đó nhân loại không còn là trung tâm của vũ trụ, sẽ ra sao nếu số mệnh loài người nằm trong tay giống loài khác? Sẽ kinh hoàng đến thế nào khi con người nhận ra mình không phải là tâm điểm tĩnh của thế giới như họ bấy lâu vẫn tin, mà chỉ là một điểm trên trục tiến hóa mà thôi?

Loạt phim ăn khách trong nhiều thập niên

Hành tinh khỉ không phải là tiểu thuyết duy nhất, càng không phải tiểu thuyết đầu tiên lấy motif này (một tác phẩm kinh điển khác có thể kể đến là Khi loài vật lên ngôi). Tuy nhiên thành công vang dội của loạt phim lấy cảm hứng từ tác phẩm gốc đã góp phần đưa cái tên Hành tinh khỉ trở thành một thương hiệu truyền thông với chỗ đứng mà ít quyển sách nào làm được.

Bộ phim đầu tiên Planet of the Apes (như tựa sách xuất bản tại Mỹ) ra mắt năm 1968, lập tức được giới chuyên môn đánh giá cao và thành công vang dội về mặt thương mại. Từ năm 1970 đến năm 1973, bốn phần tiếp nối lần lượt ra mắt mỗi năm là Beneath the Planet of the Apes (tạm dịch: Bên dưới Hành tinh khỉ, Escape from the Planet of the Apes (td: Trốn chạy khỏi Hành tinh khỉ, Conquest of the Planet of the Apes (td: Chinh phục Hành tinh khỉ) và Battle for the Planet of the Apes (td: Đấu tranh vì Hành tinh khỉ),

Tuy không được giới chuyên môn đánh giá cao như phần đầu, bốn phần phim này vẫn thành công về mặt thương mại và tạo điều kiện ra đời cho loạt phim truyền hình người đóng năm 1974 cùng loạt phim hoạt hình năm 1975.

Từ thập niên 1980 đội ngũ sản xuất đã có ấp ủ ý muốn phát hành tiếp những phần phim khác, song qua nhiều thay đổi về đạo diễn, nhà sản xuất ("cha đẻ" Titanic James Cameron từng suýt cầm trịch) và hướng phát triển câu chuyện (làm tiếp hay remake hay phát triển câu chuyện mới) thì dự án vẫn chưa đến được bước ra thành phẩm cuối cùng. Đến năm 2001, một bản phim được làm vội vã từ năm 1999 ra mắt, nhận nhiều ý kiến trái chiều.

Từ năm 2005, bộ đôi biên kịch Rick Jaffa và Amanda Silver mới phát triển ý tưởng cho loạt phim Hành tinh khỉ mới, được đội ngũ Fox đón nhận. Tuy quy trình sản xuất phẩm đầu bị kéo dài, đến năm 2011 mới ra được phần đầu tiên, nhưng loạt phim này vẫn đều đặn chứng tỏ sức hút suốt hơn một thập kỷ qua với các phần phim sau lần lượt ra mắt vào năm 2014, 2017 và mới đây nhất 2024.

Các phần phim nhìn chung đều nhận được đánh giá tích cực từ giới chuyên môn và được khán giả đón nhận nồng nhiệt, minh chứng cho nghệ thuật và giải trí được kết hợp hài hòa. Nhiều thông tin cho biết nhà sản xuất có tham vọng mở rộng vũ trụ Hành tinh khỉ hơn nữa.