Theo New York Times, không chỉ cấm vận lĩnh vực năng lượng, Mỹ và đồng minh phương Tây còn đóng cửa không phận nhiều khu vực trên thế giới, buộc các chuyến bay quốc tế của Nga phải ngừng hoạt động.
Tuy nhiên, động thái này vô tình khiến hàng trăm máy bay được các hãng hàng không Nga thuê lại mắc kẹt.
Hơn 500 máy bay mắc kẹt
Theo IBA, tính đến ngày 10/3, các công ty nước ngoài đang cho thuê 523 máy bay ở Nga. Trong đó, 101 chiếc được hãng S7 Airlines thuê và 89 chiếc bàn giao cho Aeroflot. Hiện cả hai hãng hàng không đã ngừng bay quốc tế, dập tắt mọi hy vọng có thể thu hồi.
“Có vậy thôi, chúng ta sẽ không thể thu hồi được chúng”, Vitaly Guzhva, giáo sư tài chính tại Đại học Hàng không Embry-Riddle, cho biết.
Theo công ty tư vấn Ishka, mỗi chiếc máy bay hiện nay có giá trị khoảng 12 triệu USD. Tại hội nghị ngành hàng không do Hiệp hội Kinh doanh Máy bay Vận tải Quốc tế tổ chức ở San Diego, giới chuyên gia tin rằng các công ty cho thuê máy bay đang đối mặt với nguy cơ thua lỗ.
 |
| Việc đóng cửa không phận khiến máy bay bị mắc kẹt. Ảnh: New York Times. |
AerCap, công ty cho thuê máy bay thương mại lớn nhất thế giới, có 142 máy bay cho thuê ở Nga, nhiều hơn bất kỳ công ty khác. Con số này chiếm khoảng 5% đội bay của AerCap.
Doanh nghiệp có số máy bay cho thuê ở Nga nhiều thứ hai là SMBC Aviation Capital, khoảng 35 chiếc.
Theo lệnh trừng phạt của châu Âu, ngày 28/3 là thời hạn cuối để các công ty cho thuê như AerCap hay SMBC chấm dứt hợp đồng với hãng hàng không Nga và nhận lại máy bay.
David Walton, lãnh đạo của BOC Aviation - một công ty cho thuê máy bay có trụ sở ở Singapore - cho rằng ngày 28/3 là mốc thời hạn không thực tế để chuyển hàng trăm máy bay rời khỏi Nga.
Tính đến tháng 2, các hàng hàng không Nga đang sử dụng 18 máy bay thuộc sở hữu của BOC, tương đương khoảng 4,8% đội bay.
Nick Popovich, lãnh đạo Sage-Popovich - công ty có nhiệm vụ thu hồi máy bay - cho biết quá trình này giờ hoàn toàn bất khả thi. Bản thân các công ty liên hệ với Popovich cũng nhận thức được họ có thể mất trắng máy bay ở Nga.
“Chúng tôi không nhận bất cứ hợp đồng nào mà chúng tôi không chắc có thể hoàn thành. Tôi vẫn đang nghiên cứu về những gì có và không thể làm dưới góc độ luật pháp”, Popovich chia sẻ.
Quá trình thu hồi phức tạp
Ngay cả khi công ty cho thuê thu hồi được máy bay trước thời điểm đóng không phận, những máy bay này cũng không thể hoạt động thường xuyên như trước.
Việc đưa máy bay vào vận hành đòi hỏi một số hồ sơ bảo dưỡng và kỹ thuật, vốn được các hãng hàng không Nga lưu trữ. Do vậy, máy bay càng mắc kẹt ở Nga lâu, tình trạng vỏ ngoài, động cơ hay hệ thống bay sẽ không được cập nhật trên hồ sơ.
“Máy bay hầu như vô giá trị trừ khi bạn sở hữu những hồ sơ đó. Chúng quan trọng hơn nhiều so với mọi người tưởng”, Quentin Brasie, người sáng lập và điều hành Công ty Tư vấn Hàng không ACI, nhận xét.
Tình trạng máy bay mắc kẹt cũng khiến các công ty cho thuê gặp hậu quả tài chính. Ngân sách mua máy bay thường được gọi theo nhiều nguồn khác nhau như ngân hàng, công ty cho thuê hay nhà đầu tư vay nợ chứng khoán hóa.
Các chuyên gia cho biết nhiều công ty bảo hiểm có thể gặp khó khăn. Họ đang đối mặt với những rủi ro lớn nhất kể từ vụ khủng bố ngày 11/9. Để chống lại các khoản lỗ trong những năm gần đây, phí bảo hiểm máy bay buộc phải tăng mạnh.
 |
| Hai hãng hàng không lớn là Boeing và Airbus đã tuyên bố ngừng cung cấp phụ kiện cho máy bay Nga. Ảnh: Reuters. |
Theo Suki Basi, người sáng lập Russell Group, khi giá cả tăng lên trong đại dịch, các công ty bảo hiểm thậm chí cắt giảm quyền lợi bảo hiểm.
“Bạn trả nhiều hơn nhưng nhận về ít quyền lợi bảo hiểm hơn”, ông nói.
Song, cuộc khủng hoảng có khả năng làm tăng chi phí kinh doanh nói chung và buộc một số công ty cho thuê và bảo hiểm từ bỏ thị trường Nga.
Vài ngày trở lại đây, Tổng thống Vladimir Putin và giới chức Nga bắt đầu thảo luận phương án quốc hữu hóa tài sản của doanh nghiệp nước ngoài. Đây được xem như đòn đáp trả hàng loạt lệnh trừng phạt của phương Tây cũng như động thái rút khỏi thị trường Nga của các công ty quốc tế.
Dù phương án quốc hữu hóa máy bay có thể mang lại lợi ích ngắn hạn cho Nga, các hãng hàng không sẽ dần trở nên tuyệt vọng khi thiếu phụ tùng thay thế.
Với việc Boeing và Airbus từ chối cung cấp linh kiện và dịch vụ hỗ trợ, các hãng hàng không Nga sẽ tìm tới số máy bay mắc kẹt trong nước.
Trường hợp này từng xảy ra với Ken Hill, trung gian thu hồi máy bay. Hai năm trước, một công ty cho thuê ở Mỹ giao cho Hill nhiệm vụ thu hồi 3 chiếc Boeing 737 tại một sân bay nhỏ ngay ngoại ô Moscow. Sau khi vào nhà chứa, Hill phát hiện các linh kiện của máy bay đã bị rút ruột”.
“Máy bay đã ở đó nhưng đoán xem cái gì thiếu. Chính là các động cơ. Họ đã rút ruột cả 3 chiếc máy bay. Về cơ bản chúng chỉ còn là những xác chết”, Hill kể lại.
