Khi dịch SARS (Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng) bùng phát tại Trung Quốc 17 năm trước, hai bác sĩ Jiang Yanyong và Zhong Nanshan đã trở thành người hùng trong cuộc khủng hoảng này.
Ông Jiang Yanyong, một bác sĩ quân y đã nghỉ hưu, là người đã phơi bày thông tin về sự bùng phát của dịch SARS ở Trung Quốc. Còn bác sĩ Zhong Nanshan được cho là người đã phát hiện ra chủng virus corona gây ra hội chứng này.
Chỉ vài tháng sau đó, bác sĩ Jiang không còn xuất hiện trên kênh thông tin chính thức vì ông quá thẳng thắn. Tiến sĩ Zhong xuất hiện lại vào tháng 1 năm nay với tư cách là người đứng đầu những nỗ lực kiểm soát sự lây lan của chủng virus corona mới.
 |
| Khu tài chính Thượng Hải, nơi một hội nghị công nghệ lớn đã bị hủy bỏ vì virus corona mới. Ảnh: Reuters. |
Thách thức khi làm "người thổi còi"
“Những người thổi còi (người tiết lộ những việc không phải) như bác sĩ Jiang rất phức tạp vì hành động anh hùng của họ phơi bày những vấn đề lớn mang tính hệ thống”, bà Mary Gallagher, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Michigan, nói.
Cho đến đầu năm 2003, chỉ có một số ít trường hợp nhiễm SARS được công bố chính thức tại Bắc Kinh. Nhưng vào ngày 9/4/2003, truyền thông quốc tế đưa tin rằng bác sĩ Jiang công bố lá thư tuyên bố dịch SARS đã khiến 6 người chết và 60 người khác bị lây nhiễm tại một bệnh viện quân đội ở Bắc Kinh.
 |
| Bác sĩ Jiang Yanyong. Ảnh: Financial Times. |
Bắc Kinh sau đó thừa nhận thông tin về SARS, căn bệnh sau đó đã trở thành dịch bệnh trên toàn cầu.
Ông Jiang được truyền thông nhà nước ca ngợi như một anh hùng trong một thời gian ngắn.
Vào tuần trước, Financial Times đã liên lạc với bác sĩ Jiang, năm nay 89 tuổi, nhưng được cho biết ông Jiang không thể trả lời được.
Gương mặt trong khủng hoảng
Trường hợp của bác sĩ Zhong giúp Bắc Kinh có thể dễ dàng xây dựng câu chuyện hơn. Vào tháng 4/2003, nhóm của ông đã phân lập và xác định được virus SARS, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc. Phát hiện này là bước ngoặt trong việc điều trị bệnh nhân ở tỉnh Quảng Đông, nơi dịch bệnh bắt đầu vài tháng trước đó. Truyền thông Trung Quốc miêu tả tiến sĩ Zhong là “chiến binh trong bộ áo bác sĩ” làm việc cho đến khi ông kiệt sức.
Từ đó, bác sĩ Zhong liên tục thăng tiến trong ngành y tế Trung Quốc. Gần đây nhất, ông được bổ nhiệm làm trưởng nhóm chuyên gia giúp Ủy ban Y tế Quốc gia tiến hành nghiên cứu về chủng virus corona mới bắt nguồn tại Vũ Hán.
Chính phủ Trung Quốc đã đưa tiến sĩ Zhong trở lại với sự chú ý của công chúng khi virus corona mới xuất hiện và gây ra nhiều tổn thất cho người dân Trung Quốc. Ngày 20/1, ông Zhong xuất hiện trên truyền hình nhà nước để thông báo rằng virus corona mới có thể lây lan từ người sang người, lần đầu tiên thấy rõ sự nghiêm trọng của tình hình.
 |
| Bác sĩ Trung Quốc Zhong Nanshan phỏng vấn với Tân Hoa xã tại Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, ngày 28 tháng 1/2020. Ảnh: Tân Hoa Xã. |
Thông báo của bác sĩ Zhong được đưa ra vào thời điểm quan trọng của dịch bệnh. Trong những tuần tiếp theo, số ca nhiễm virus được xác nhận đã tăng nhanh. Tính đến ngày 7/2, đã có 31.481 ca nhiễm virus corona mới được xác nhận trên thế giới với riêng 636 người chết tại Trung Quốc so với 349 người tử vong tại Trung Quốc đại lục do dịch SARS.
Financial Times nhận định bằng cách đưa ra dự đoán trước về sự bùng phát dịch bệnh với thông báo chính thức từ một nhân vật có thẩm quyền như tiến sĩ Zhong, chính quyền đã tránh được các chỉ trích rằng họ đã phản ứng quá chậm.
Bác sĩ Zhong dự đoán dịch bệnh do virus corona mới sẽ bùng phát mạnh mẽ nhất trong tuần tới. Đây là quan điểm lạc quan nhất của một chuyên gia y tế cao cấp về dịch bệnh này. Hầu hết dự đoán khác cho rằng dịch bệnh sẽ chỉ đạt đỉnh vài tháng sau đó, tức tháng 4 hoặc tháng 5.
