Một ngày trước khi thế giới nhỏ của Joe Biden sụp đổ, ông đang có một buổi tối ấm áp cùng người vợ Neilia trong căn nhà ở ngoại ô Delaware.
Biden khi đó ở tuổi 30, là một ngôi sao đang lên trong chính giới, vừa đắc cử vị trí thượng nghị sĩ bang Delaware. Người đàn ông mang hoài bão về những điều lớn lao mà ông dự tính sẽ tiến hành khi nhận công việc ở Washington.
Người vợ Neilia cắt ngang dòng suy nghĩ của ông Biden với một chút cảm xúc lo lắng.
"Điều gì sẽ chờ đợi chúng ta, Joey?", Neilia hỏi khi đó.
"Mọi việc sẽ tốt đẹp thôi", Biden vỗ về.
Ngày 18/12/1972, Neilia và con gái 13 tháng tuổi, Naomi, thiệt mạng trong một vụ tai nạn giao thông. Hai con trai của Biden là Hunter và Beau bị thương nặng.
Xe của Neilia và các con va chạm với một xe tải. Lúc này, ông Biden đang có mặt ở Washington, chuẩn bị văn phòng cho vị trí thượng nghị sĩ mà ông sẽ đảm nhận sau đó vài tuần.
Khi chuông điện thoại vang lên, ông Biden được thông báo về thảm kịch. Lúc đó ông chỉ có thể trả lời ngắn gọn "tôi biết rồi".
"Đó là nỗi đau thấu vào tận xương tủy", ông Biden chia sẻ về sau.
"Câu chuyện cuộc đời của Biden như một cuốn tiểu thuyết", Politico bình luận.
Joe Biden lớn lên trong một gia đình trung lưu ở bang Delaware. Cũng giống như đa phần giới chính trị gia đương thời, Biden đi lên từ con đường luật sư. Ông tốt nghiệp ngành luật tại Đại học Syracuse và nhận bằng tiến sĩ luật vào năm 1968. Mặc dù vậy, về sau ông lại nói trường luật là "thứ nhàm chán nhất thế giới".
Biden tình cờ gặp gỡ Neilia Hunter khi cả hai đi nghỉ mùa xuân tại Bahamas năm 1964.
Những năm đầu thập niên 1970 có thể coi là thời trai trẻ vàng son của Joe Biden. Chỉ 2 năm sau ngày đầu gặp gỡ, Biden và Neilia kết hôn. Họ có với nhau 3 người con khỏe mạnh, gồm 2 trai và một gái.
  |
Sự nghiệp của Biden khi đó cũng thăng tiến với tốc độ đáng kinh ngạc.
Trong những năm tháng đầu tiên, Biden cho rằng mình là một người Cộng hòa. Ông không ủng hộ Thống đốc Delaware đương nhiệm Charles Terry, một thành viên của đảng Dân chủ có lập trường chính trị bảo thủ về vấn đề chủng tộc.
Thay vào đó, ông Biden ủng hộ thành viên đảng Cộng hòa Russell Peterson, chính trị gia có lập trường tự do hơn và đã đánh bại Terry vào năm 1968.
Tuy nhiên, ác cảm với Richard Nixon đã ngăn cản Biden gia nhập đảng Cộng hòa.
Tới năm 1969, qua sự giới thiệu của Sid Balick, ông chủ cũ tại công ty luật tư nhân ở Wilmington, ông Biden chính thức gia nhập đảng Dân chủ, với mục tiêu cải tổ và vực dậy đảng này.
Trong cuộc tranh cử vào Hội đồng Lập pháp hạt New Castle, Biden bất ngờ giành chiến thắng với cách biệt khoảng 2.000 phiếu, dù vị trí này thường do phe Cộng hòa nắm giữ. Chiến thắng này đặc biệt có ý nghĩa khi năm 1969 không phải là năm thành công của đảng Dân chủ.
Sau 2 năm làm việc tại Hội đồng Lập pháp cấp hạt, Biden quyết định chạy đua vị trí thượng nghị sĩ bang Delaware.
Bất chấp khó khăn về tài chính và hậu cần, bằng sức trẻ và chiến lược vận động thông minh, Biden đánh bại đối thủ Caleb Boggs của đảng Cộng hòa với hơn 3.100 phiếu cách biệt, trở thành thượng nghị sĩ trẻ thứ 6 trong lịch sử nước Mỹ.
"Nghe thật phi lý, thành viên của Thượng viện. Mọi thứ quá hoàn hảo, điều này không đúng chút nào. Có lẽ sắp xảy ra chuyện gì đó rồi", cuốn sách What It Takes dẫn lời ông Biden nói với người vợ Neilia sau khi ông đắc cử thượng nghị sĩ.
Đêm 18/12/1972, Nielia cùng các con trở về nhà sau chuyến đi tìm một cây thông Giáng sinh. Tại đoạn đường giao nhau, ôtô của gia đình Biden bị một xe tải chở lõi ngô đâm trúng. Vụ va chạm khiến chiếc xe của vợ con ông Biden bị kéo đi hơn 50 m.
Neilia và con gái Amy, khi đó mới 13 tháng tuổi, tử vong khi trên đường đưa tới bệnh viện.
Joseph Beau Biden, 3 tuổi, bị gãy xương ở nhiều vị trí trên cơ thể.
Robert Hunter Biden, 2 tuổi, bị chấn thương ở đầu. Các bác sĩ khi đó lo ngại đây sẽ là tổn thương vĩnh viễn.
  |
Ông Biden khi đó đang ở Washington để phỏng vấn các ứng viên tiềm năng muốn xin việc tại văn phòng thượng nghị sĩ của mình. Biden nhanh chóng rời khỏi thủ đô sau khi hay tin và trở về quê nhà Delaware.
"Joe đã có tất cả ở tuổi 29. Đó là lần đầu tiên ông ấy mất kiểm soát cuộc sống của mình, mất đi sự tự tin sau cái chết của Neilia", Valerie, em gái của ông Biden, nói với Washington Post.
"Tôi nhận ra mình ít có khả năng kiểm soát số phận bản thân hơn tôi nghĩ. Tôi từng có niềm tin vô hạn là mình có thể kiểm soát tình hình bất chấp điều gì xảy ra. Thảm kịch như vậy nằm ngoài suy nghĩ của tôi", ông Biden sau này nhớ lại.
Nửa thế kỷ sau đó, thảm kịch một lần nữa ập đến với gia đình ông Biden.
Ngày 30/5/2015, người con trai cả Beau Biden qua đời vì ung thư não. Beau ra đi ở tuổi 46. Ông từng giữ chức tổng chưởng lý bang Delaware.
Joe Biden, khi đó đang là phó tổng thống Mỹ, một lần nữa rơi vào cảnh "kẻ đầu bạc tiễn người đầu xanh".
"Những gì ông ấy phải chịu đựng sau cái chết của Beau là không thể nói thành lời. Sự đau buồn có lẽ vượt ngoài sức tưởng tượng", Thượng nghị sĩ Chris Coons của bang Delaware cho biết. Ông Coons là người bạn lâu năm với ông Biden.
"Tôi ở đó và chứng kiến, ông ấy đứng trên đôi chân của mình, chào đón và động viên những người dự lễ viếng và lễ tang của Beau, suốt nhiều giờ đồng hồ. Sức mạnh của ông ấy quả thật phi thường", ông Coons nhớ lại.
Sau thảm kịch ô tô năm 1972, ông Biden không còn hứng thú với công việc tại Thượng viện Mỹ.
"Không còn tham vọng với bất cứ điều gì. Thế giới quan của ông ấy khi đó chỉ xoay quanh việc chăm sóc các con trai", AP bình luận.
"Đó là lần đầu tiên trong đời tôi hiểu vì sao một người minh mẫn quyết định tự tử", ông Biden sau này chia sẻ.
Không chỉ phải đối mặt với thảm kịch, người đàn ông vừa mất vợ con còn phải đối mặt với công chúng - những người vừa giúp ông trở thành thượng nghị sĩ trẻ thứ 6 của nước Mỹ.
Ngày 19/12/1972, sau khi được các trợ lý thông báo về bi kịch xảy ra với gia đình ông Biden, Tổng thống Richard Nixon gọi điện thoại từ Nhà Trắng tới vị nghị sĩ để chia buồn.
"Vậy là, ừ, vậy là, trong bất cứ tình huống nào, ý tôi là, trong tình huống này, vì tương lai, bởi vì cậu, cậu may mắn vì vẫn còn trẻ. Và giờ, tôi chắc chắn là, vâng, cô ấy sẽ dõi theo cậu từ nay về sau", Tổng thống Nixon nói với ông Biden qua điện thoại.
Thượng nghị sĩ John McClellan của bang Arkansas có lẽ là người thấu hiểu nhất hoàn cảnh của Joe Biden khi đó. Ông McClellan từng mất vợ và con trai vì viêm màng não, một người con chết vì tai nạn ô tô, một người con khác chết trong tai nạn máy bay.
  |
"Làm việc đi. Hãy làm việc, làm việc, làm việc", Thượng nghị sĩ McClellan khuyên ông Biden chôn vùi bản thân trong công việc để quên đi nỗi đau.
Thế nhưng, thượng nghị sĩ trẻ khi đó không muốn làm việc. Điều duy nhất ông Biden quan tâm là chăm sóc hai người con trai vừa mất mẹ.
Biden đã tranh luận với các lãnh đạo Thượng viện về việc từ bỏ vị trí mà ông còn chưa tuyên thệ nhậm chức.
Mike Mansfield, khi đó là lãnh đạo phe đa số Dân chủ tại Thượng viện, cuối cùng phải thuyết phục ông Biden hãy làm việc trong 6 tháng, trước khi có quyết định khác.
Hai tuần rưỡi sau cái chết của người vợ Neilia, Biden tuyên thệ nhậm chức thượng nghị sĩ trong một nhà nguyện nhỏ tại bệnh viện ở Delaware. Con trai Beau khi đó vẫn còn phải băng bó.
Beau và Hunter, hai con trai còn sống của Biden, được dự khán lễ tuyên thệ ngay trên giường bệnh của Beau.
Bởi vì người bố không muốn rời xa các con.
Thượng viện đã tạo điều kiện tối đa để ông Biden có thời gian chăm sóc các con. Mỗi ngày, sau giờ làm việc, thượng nghị sĩ trẻ tuổi từ Washington trở về với các con ở quê nhà Delaware.
Politico cho biết Biden đi tàu mỗi ngày từ Delaware tới Washington, rồi lại quay về trong ngày. Ông thậm chí đã nghĩ tới khả năng chuyển tới Vermon để thoát khỏi ám ảnh về bi kịch vừa qua.
Lời hứa làm việc 6 tháng tại Thượng viện sau đó được kéo dài thành một năm. Trong năm thứ 2 sau khi người vợ Neilia qua đời, nỗi đau càng trở nên tồi tệ hơn trước.
"Nielia là người bạn thân nhất, đồng minh tin cậy nhất, tình yêu nhạy cảm nhất của tôi. Càng ở bên nhau, chúng tôi càng yêu thương đậm sâu và đồng cảm hơn về mọi chuyện. Những người đàn ông khác đa phần không biết tôi đã mất mát điều gì, bởi họ không trải qua những gì tôi trải qua. Khi đánh mất một điều như thế, ta mất đi một phần của bản thân mà sẽ không bao giờ tìm lại được", ông Biden nói trong cuộc phỏng vấn với Washingtonian năm 1974.
Kitty Kelley là phóng viên của Washingtonian đã phỏng vấn ông Biden. Bên trong phòng làm việc của vị nghị sĩ tại thủ đô Washington, Kelley đếm được 35 bức ảnh của người vợ quá cố Neilia.
Trong nhiều thập niên sau đó, cái tên Joe Biden luôn gắn liền với hình ảnh người đàn ông vật lộn vượt qua quá khứ bi kịch mất người thân.
Mất mát trở thành một phần của Biden. Điều này, dù không dễ chịu, lại khiến Biden trở thành chính trị gia được săn đón.
"Tôi là người trẻ nhất ở Thượng viện, cũng là nạn nhân của số phận bi thảm - điều khiến tôi được chú ý hơn. Đó chắc hẳn là lý do tôi nhận được rất nhiều lời mời tham gia các sự kiện. Thường thì tôi từ chối, và mọi người cũng thông cảm", ông Biden chia sẻ.
Cựu thượng nghị sĩ Bill Bradley từng làm việc tại Thượng viện cùng ông Biden trong 20 năm. Theo quan sát của Bradley, trong khi các chính trị gia vật lộn tìm cách giấu kín những bi kịch cá nhân, Joe Biden từ đầu luôn cởi mở về nỗi đau mà ông gánh chịu.
Đối với ông Bradley, những gì Joe Biden trải qua thậm chí còn khó khăn hơn ông, bởi Biden vẫn phải tiếp tục đối mặt với cử tri, với công chúng sau thảm kịch.
Điều đó đồng thời khiến người dân cảm thấy một thượng nghị sĩ như Joe Biden hóa ra cũng chỉ là con người bình thường như bao người khác.
"Joe là Joe, không có chuyện ông ấy diễn xuất", ông Bradley khẳng định.
Thượng nghị sĩ Chris Coons của bang Delaware là người bạn lâu năm với Joe Biden. Khi cha ông qua đời, Thượng nghị sĩ Coons nhận được vô vàn lời chia buồn, thăm hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp trong chính giới. Nhưng, sự động viên đến từ ông Biden hoàn toàn khác biệt.
"Ông ấy biết điều tôi đang trải qua. Ông ấy biết tôi sẽ vượt qua được", ông Coons nói.
Theo Thượng nghị sĩ Coons, ông Biden gửi lời thăm hỏi tới rất nhiều gia đình bị mất người thân. Đó là gia đình của một lính cứu hỏa hy sinh khi làm nhiệm vụ, là cha mẹ của một binh sĩ Mỹ thiệt mạng ở Afghanistan, hay góa phụ của ông chủ một nhà hàng ngay tại Delaware.
  |
Thân nhân những người xấu số thường nhận được thông điệp mà ông Biden gửi đi, dựa trên chính kinh nghiệm của bản thân ông sau bi kịch quá khứ.
"Tôi hứa với các bạn, sẽ tới một ngày mà mỗi suy nghĩ về con trai, con gái, người vợ, người chồng (quá cố) sẽ mang tới nụ cười trên môi các bạn, trước khi nước mắt ướt mi", một thông điệp đến từ ông Biden.
Ông Biden cũng thường chia sẻ số điện thoại cá nhân cho thân nhân của những người đã qua đời.
"Tôi có một danh sách dài những người lạ có số điện thoại cá nhân của mình, họ có thể gọi tôi bất cứ lúc nào. Nhiều người trong số họ đã làm vậy", ông Biden chia sẻ trong cuốn tự truyện năm 2017.
Cựu Hạ nghị sĩ Dân chủ Steve Israel của bang New York cho biết mẹ của ông từng nhận được điện thoại của ông Biden vào năm 2011, sau khi phó tổng thống Mỹ biết tin chồng bà bị chẩn đoán ung thư phổi.
Năm 2013, khoảng 5 tháng sau cái chết của cha ông Israel, mẹ của ông nói "Joe đã gọi đến". Ông Israel khi đó nghĩ người mẹ chắc là đang nhớ về cuộc gọi năm 2011.
"Không phải! Ông ấy vừa gọi vài ngày trước để xem mẹ có ổn không. Ông ấy gọi vào ngày đầu năm mới, bởi đó là thời gian khó khăn khi không thể ở bên cạnh người mình yêu thương", bà nói với ông Israel.
Thượng nghị sĩ Dân chủ Pam Jochum nhớ lại khi ông Biden điện thoại an ủi bà sau khi cô con gái 6 tuổi Sarah qua đời.
Jochum lại nhận được một cuộc điện thoại khác từ Biden khi em gái bà qua đời 6 tháng sau đó.
"Biden thấu hiểu những niềm vui và nỗi buồn trong cuộc đời, điều sẽ giúp báo hiệu các chính sách công của ông ấy", bà Jochum cho biết.
"Đối với nhiều chính trị gia, cảm thông chỉ là một chiến thuật. Nhưng với Joe Biden, đó là bản năng thứ hai", Thượng nghị sĩ Israel nói.
Trong gần 50 năm sự nghiệp chính trị, quá khứ đau thương vẫn là một phần nền tảng mà ông Biden dựa vào khi xử lý vài vấn đề, thậm chí liên quan tới chính sách. Ông vẫn coi bi kịch cuộc đời mình là một bài học chính trị.
Ông từng nhận sự chỉ trích từ nội bộ đảng Dân chủ vì có mối quan hệ thân thiện với các đối thủ chính trị, như khi ông gọi Phó tổng thống Mike Pence là "người đàn ông tử tế", hoặc cách ông duy trì quan hệ với các đảng viên Dân chủ ly khai như James Eastland hay Herman Talmadge.
Ông Biden cho thấy chính sách của ông có sự khác biệt so với các đồng nghiệp Dân chủ. Đến cuối cùng, ông vẫn bảo vệ chiến lược "phối hợp với ngay cả những người đáng chê trách" để hoàn thành công việc.
  |
"Trong mắt nhiều cử tri, điểm thu hút ở ông Biden là mong muốn kết nối với những người xung quanh, xuất phát từ thảm kịch trong quá khứ", AP bình luận.
"Đó là lý do vì sao Mike Pence lại trở thành người tốt với ông ấy. Đó là cách Joe Biden nhìn nhận mọi người", Thượng nghị sĩ Bob Kerrey của bang Nebraska nói.
Khi phát biểu về chính sách chăm sóc y tế, Biden nhiều lần nhắc lại về cái chết của vợ và con gái trong tai nạn năm 1972, và sau này là cái chết của con trai Beau vì ung thư não.
Cựu phó tổng thống nói ông "không thể tưởng tượng" điều gì sẽ xảy ra với gia đình mình nếu không thể tiếp cận hệ thống chăm sóc y tế.
Tháng trước, trong bài phát biểu tại Iowa, ông Biden đã có một cơn đột quỵ nhẹ sau khi nhắc về 2 bi kịch gia đình. Ông ca ngợi các nhân viên y tế luôn có mặt giúp đỡ khi "người khác cảm thấy sợ hãi".
Vào cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Obama, ông Biden đứng trước lựa chọn có lập tức ra tranh cử vào năm 2016 hay không. Nhưng vào lúc đó, con trai ông vừa mới qua đời, mọi cảm xúc đau buồn vẫn còn nóng hổi.
Trong cuộc phỏng vấn ngày 11/9/2015, tức 3 tháng sau khi Beau qua đời, ông Biden thừa nhận về tình trạng "mong manh" của bản thân. Ông kể về chuyến viếng thăm một căn cứ quân sự ở Colorado, mọi chuyện tốt đẹp cho tới khi một binh sĩ gọi tên của Beau, và nói hai người từng cùng tham chiến ở Iraq.
"Đột nhiên tôi mất kiểm soát", Biden nói.
Ông Biden không đưa ra quyết định cho tới tháng 10/2015.
Thời điểm đó, một số người chỉ trích cho rằng vị phó tổng thống đã cố ý rò rỉ một đoạn hội thoại, về việc người con trai quá cố Beau mong muốn ông chạy đua vào Nhà Trắng, như một phần của toan tính chính trị nhằm giành lấy sự cảm thông của cử tri.
"Ý tưởng việc tôi lợi dụng cái chết của con trai để có ưu thế chính trị thật bệnh hoạn. Tôi không nghĩ có ai đó sẽ tin vào cáo buộc này, nhưng một phần trong tôi vô cùng giận dữ", ông Biden viết trong một cuốn sách có tên Promise Me, Dad nói về cái chết của Beau.
Ngày 21/10/2015, ở tuổi 72, Phó tổng thống Biden tuyên bố sẽ không chạy đua vào Nhà Trắng trong cuộc bầu cử năm 2016. Nhiều người tin đó sẽ là dấu chấm hết cho sự nghiệp chính trị hơn 50 năm của người đàn ông đến từ Delaware.
"Nhưng chưa đầy 4 năm sau, ký ức về mong muốn của Beau đã đóng một phần trong quyết định ra tranh cử của ông Biden. Dù kết quả có thế nào, đây cũng có thể là sự giải thoát cho Biden. Bởi ông biết rằng mình có thể tranh cử, và dù có thua cuộc thì đó cũng không phải điều tồi tệ nhất từng xảy đến", AP bình luận.
