Hà Nội trong tôi

Hồ Tây mang vẻ đẹp nên thơ trong nắng sớm. Ảnh: T.H.

Hà Nội trong ký ức xa vời của tôi, khi tôi còn là chú bé bốn, năm tuổi ở men bờ sông Gianh, là một vệt xanh xa mờ nằm dưới đuôi cán gáo lớn của Thiên Hà gọi là “Bắc Đẩu thất tinh”. Cái vệt xanh mờ ấy quá xa xôi khiến tôi chẳng mơ một ngày mình sẽ đến thủ đô.

Ba tôi nói Hà Nội là thủ đô có nhiều hồ nhất thế giới, hơn một trăm hồ lận. Còn bé tí hin thì một trăm là con số khổng lồ, ngay lập tức cái vệt xanh xa xôi kia trong trí tưởng tượng giàu có bẩm sinh của tôi là một cái hồ vĩ đại, thỉnh thoảng vào những ngày hè oi bức ông trời đã lấy cái gáo “Bắc Đẩu thất tinh” múc nước hồ tưới mát khắp cõi nhân gian.

Rồi thầy tôi nói Hà Nội là thủ đô của Tổ quốc, tôi chưa biết hình thù trái tim ra sao, kể từ đó trái tim Tổ quốc là chiếc hồ lớn dập dềnh trong các giấc mơ đẹp nhất của tôi. [...]

Lớn lên một chút, suốt ngày đọc thơ Trần Đăng Khoa viết về Hà Nội, cứ nhắm nghiền mắt vừa đi vừa đọc, tưởng tượng mình cùng Trần Đăng Khoa nắm tay nhau đi dung dăng dung dẻ trong lòng Hà Nội… “Hà Nội có nhiều hoa / Bó từng chùm cẩn thận / Các chú vào mua hoa / Tươi cười ra mặt trận / Hà Nội có Hồ Gươm / Nước xanh như pha mực / Bên hồ ngọn Tháp Bút / Viết thơ lên trời cao… Hà Nội có tàu điện / Đi về cứ leng keng / Người xuống và người lên / Người nào trông cũng đẹp”… ôi chao ôi là thích.

Chẳng ngờ mười tám tuổi đến Hà Nội, kể từ bấy đến nay loanh quanh đi về và sống cùng Hà Nội, thấy Hà Nội quá gần gũi với quê nhà. Hà Nội rợp bóng cây, đi trong lòng Hà Nội lòng thư thái như đi trong vườn nhà mình. Hà Nội mênh mang sông nước, chen giữa sông Lừ, sông Sét, Tô Lịch và Kim Ngưu chảy dọc ngang là hồ. mênh mang nước xanh ngắt, lăn tăn sóng, thấy Hà Nội chẳng khác bao nhiêu trong trí tưởng tượng bé con của tôi.

Sông hồ Hà Nội sinh ra cho Hà Nội mãi xanh tươi, đầy sức sống. Nó là một khoảng bình lặng nơi đô hội, chỗ dừng chân nghỉ ngơi, nơi thanh sạch nhất, yên tĩnh nhất để tìm về. Khách thập phương tìm về Hà Nội là tìm về thành phố sông hồ, người ta có thể có những xa lộ rộng mênh mông, những tòa cao ốc chọc trời, những đường tàu điện ngầm, những cáp treo tàu hỏa, nhưng người ta không thể làm ra một thành phố sông hồ như Hà Nội. Không thể, không ai có thể trừ Tạo hóa.

Tập tản văn Nhớ mùa sim chín của nhà văn Nguyễn Quang Lập. Ảnh: NXB Kim Đồng.

Tạo hóa đã cho trai gái Hà Nội nơi hẹn hò, cho con nít Hà Nội có chỗ rong chơi, cho người Hà Nội thảnh thơi sau một ngày lam lũ, Tạo hóa nhân văn đến thế là cùng. Kỷ niệm về Hà Nội chủ yếu cũng là kỷ niệm về sông hồ, những đứa con Hà Nội xa nhà trong bao da diết về quê nhà không thể thiếu vắng sông hồ, chút hồn quê lấp lánh ngọt lịm.

Tôi đã ngồi với người yêu dưới những tàng cây hoa sữa hồ Thiền Quang, Nguyễn Quang Thiều cũng đã ngồi với người yêu nơi đấy. Một buổi chiều tôi đã thấy, Xuân Quỳnh khoác tay Lưu Quang Vũ thong thả quanh hồ, trong khi Nguyễn Đình Thi đứng tựa gốc cây nhìn xa xôi sang bên đường Trần Nhân Tông, hình như ông cũng đang đứng đợi người tình.

Hồ Gươm là nơi tôi thường cùng ba đứa con tôi chơi đùa những buổi chiều nắng nhạt, nơi đấy tôi cũng đã thấy Lan Hương mười ba tuổi mặc chiếu áo hoa cộc tay chạy tung tăng quanh những hàng liễu rủ, đứng tròn xoe mắt trước những cây lộc vừng chín gốc. Bảy năm sau hình như Lan Hương cũng đã nhận nụ hôn đầu cũng ở nơi đây.

Và Hồ Tây thật quá nhiều kỷ niệm với Phùng Quán, với Trần Dần, Tào Mạt. Trên chòi ngắm sóng, Tào Mạt rưng rưng gõ nhịp những câu chèo, Trần Dần rưng rưng nhấp chén rượu Vân nhìn như xé màn sương hồ, tuồng như ông đang cố tìm vớt những gì ông đã mất, Phùng Quán rưng rưng thương nhớ một người xưa.

Ở xa kia, bên đường Thanh Niên hình như Lê Vân đang ngồi bó gối, âm thầm đếm sóng như đếm những cuộc tình tan. Đường Cổ Ngư người yêu Trần Tiến đang vừa khóc vừa chạy bời bời sau một cuộc tình dang dở. Bên kia hồ Trúc Bạch, Nguyễn Khải chiều chiều đứng khoanh tay nhìn xuống đáy hồ, âm thầm thương nhớ đứa con yêu.

[…]