Cả hai phe trong cuộc chiến về bức tường biên giới với Mexico của Tổng thống Donald Trump đều đang đau đầu vì tiền. Khi ông Trump, người muốn có bức tường, và đảng Dân chủ, những người phản đối nó, chưa đạt được thỏa thuận, một phần chính phủ Mỹ sẽ vẫn đóng cửa.
Giáng sinh này đánh dấu ngày thứ tư chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần mà chưa có dấu hiệu tiến triển.
Hầu hết nghị sĩ đã rời khỏi thủ đô vào cuối tuần để được ở cùng gia đình. Tổng thống Trump vẫn ở Nhà Trắng sau khi hủy bỏ kế hoạch Giáng sinh tại khu nghỉ dưỡng ở Florida của mình.
“Không có gì mới. Không có gì mới về việc đóng cửa. Không có gì mới, ngoại trừ việc chúng ta cần an ninh biên giới”, Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng hôm 24/12 khi chuẩn bị trả lời điện thoại từ các em nhỏ hỏi về lịch trình phát quà của ông già Noel.
Đổ lỗi lẫn nhau
Trong một tuyên bố chung, các lãnh đạo đảng Dân chủ ở Quốc hội, bao gồm Thượng nghị sĩ Chuck Schumer và Hạ nghị sĩ Nancy Pelosi, đổ lỗi cho ông Trump vì sự bế tắc và vì “đã khiến đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn”. Họ cũng chỉ ra những vấn đề khác ngoài việc đóng cửa, bao gồm thiệt hại nặng nề của Phố Wall và quyết định sa thải bộ trưởng quốc phòng của ông Trump.
“Tổng thống muốn đóng cửa nhưng có vẻ như ông ấy không biết làm cách nào để thoát khỏi tình trạng này”, AP trích dẫn tuyên bố.
 |
| Tổng thống Trump trò chuyện qua video với lực lượng quân đội vào ngày Giáng sinh 25/12 ở Phòng Bầu dục, Nhà Trắng. Ảnh: AP. |
Ông Trump nói rằng ông “tự hào” về việc đóng cửa chính phủ để đấu tranh cho bức tường nhưng sau đó lại đổ lỗi cho đảng Dân chủ vì không cho ông số phiếu cần thiết để thông qua dự luật ngân sách chính phủ, bao gồm 5,7 tỷ USD ông mong muốn để xây tường.
Giám đốc Ngân sách Mick Mulvaney cho biết Nhà Trắng đã đưa ra phương án ở khoảng giữa đề xuất 5,7 tỷ USD của ông Trump và mức 1,3 tỷ USD mà đảng Dân chủ đề xuất.
Một trợ lý đảng Dân chủ tiết lộ Nhà Trắng đã đề nghị 2,5 tỷ USD, bao gồm khoản tiền 2,1 tỷ USD ban đầu cộng thêm 400 triệu USD quỹ phụ cho các ưu tiên khác của tổng thống về nhập cư.
Ông Mulvaney cho biết ông đang chờ phản hồi của ông Schumer trong khi văn phòng lãnh đạo thiểu số thượng viện nói rằng các bên vẫn còn “khác biệt rất lớn”.
Quanh quẩn trong Nhà Trắng kể từ hôm 22/12, khi chính phủ bắt đầu đóng cửa, ông Trump không ngừng kêu than trên Twitter. Có lúc, tổng thống than vãn rằng ông thấy mình thật cô độc.
“Tôi chỉ có một mình trong Nhà Trắng (tội nghiệp tôi) chờ đợi đảng Dân chủ quay trở lại và thực hiện một thỏa thuận rất cần thiết về an ninh biên giới. Đến một lúc nào đấy, việc đảng Dân chủ không muốn thực hiện thỏa thuận sẽ tiêu tốn của chúng ta nhiều tiền hơn bức tường biên giới mà chúng ta đang nói đến. Thật điên rồ!”, ông viết.
Nhượng bộ và cứng rắn
Ngoài việc hạ mức đề xuất ngân sách ban đầu, ông Trump cũng rút lại yêu cầu quốc hội phê chuẩn một bức tường biên giới thực sự, thay vào đó là đề xuất xây dựng một hàng rào thép, thiết kế từng bị ông Trump chê bai trên Twitter.
Mặc dù vậy, đảng Dân chủ vẫn không muốn chi đồng nào cho bức tường biên giới của tổng thống. Đảng Dân chủ cảm thấy ổn với “rào chắn” hay “an ninh biên giới” nhưng bất cứ vật chắn nào mà Trump có thể gọi là bức tường đều không thể chấp nhận được.
“Những gì Chuck Schumer và Nancy Pelosi nói với tổng thống là chúng ta sẽ không xây tường, chấm hết”, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Whip Dick Durbin nói với NBC.
Điều đó có nghĩa là một chính phủ với mức chi 3,8 nghìn tỷ USD hàng năm đang bị gián đoạn bởi khoản tiền chỉ nhỉnh hơn 0,005% ngân sách thường niên.
 |
| Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần từ nửa đêm 21-22/12. Ảnh: Getty. |
Theo Politico, việc đóng cửa vào Giáng sinh 2018 có vẻ giống như năm 2013, khi ngân sách của chính phủ gián đoạn mất 16 ngày hay năm 1995-1996, khi cuộc tranh chấp giữa Tổng thống Bill Clinton và Chủ tịch hạ viện Newt Gingrich kéo dài 21 ngày.
Đó là tin đặc biệt xấu cho 800.000 nhân viên liên bang, những người sẽ không được trả tiền cho đến khi chính phủ hoạt động trở lại, một nửa trong số họ cũng có thể phải nghỉ việc tạm thời.
Không rõ ai sẽ là người đứng ra đàm phán để chấm dứt việc đóng cửa. Không ai muốn thỏa thuận với ông Trump, người có rất ít uy tín đối với lãnh đạo cả hai đảng. Và không ai sẽ ký vào thỏa thuận trừ khi ông Trump công khai tuyên bố ủng hộ thỏa thuận trước.
“Mọi người đều phải chung tay vì nó. Chúng tôi sẽ không làm bất cứ điều gì cho đến khi tổng thống nói rằng ông ấy sẽ ký nó”, một trợ lý của đảng Dân chủ cho biết.
Nghị sĩ đảng Cộng hòa Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số tại thượng viện, nói rằng ông Trump cần phải đàm phán trực tiếp với đảng Dân chủ. Thay vào đó, hôm 22/12, tổng thống đã gặp những đảng viên Cộng hòa cứng rắn như Lou Loubs, người thúc giục ông không lùi bước.
Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer đã nói riêng với một hạ nghị sĩ Dân chủ rằng ông McConnell nên là người đàm phán với ông Trump. Chủ tịch hạ viện Paul Ryan, lãnh đạo phe đa số tại hạ viện Kevin McCarthy và lãnh đạo phe thiểu số tại hạ viện Pelosi đều trở về nhà vào dịp Giáng sinh và không đàm phán gì cả.
Cuộc chiến cần thiết
Những người từng trao đổi với ông Trump nói rằng tổng thống tự cảm thấy đòn bẩy của mình giảm đáng kể trong năm 2019, nghĩa là ông cần có cuộc chiến về bức tường biên giới ngay bây giờ.
Ông Trump đang trải qua giai đoạn khó khăn trong nhiệm kỳ tổng thống. Các hạ nghĩ sĩ đảng Dân chủ đã vượt qua đảng Cộng hòa trong bầu cử giữa kỳ, các trát đòi hầu tòa dự kiến sẽ được phe Dân chủ đưa ra vào đầu năm tới. Nỗi ám ảnh của ông Trump với công tố viên đặc biệt Robert Mueller tăng lên từng ngày.
 |
| Tòa nhà quốc hội Mỹ trống trải trong thời gian chính phủ đóng cửa một phần, ngày 24/12. Ảnh: AP. |
Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis đã từ chức vì quyết định rút quân khỏi Syria của ông Trump. Trong thư từ chức, ông chỉ trích tổng thống và phủ nhận "Chủ nghĩa Trump" như một học thuyết an ninh quốc gia. Ông Trump đã trả đũa vào ngày 23/12 bằng cách tuyên bố buộc tướng Mattis phải rời đi vào ngày 1/1.
Thị trường chứng khoán đang lao dốc, các cuộc công kích của ông Trump đối với Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell khiến Phố Wall hoảng sợ. Và hiện tại, việc đóng cửa chính phủ dịp Giáng sinh, lần đóng cửa thứ ba trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, có nguy cơ kéo dài trong nhiều tuần.
New York Times đưa tin ông Trump "dành nhiều thời gian hơn trước tivi và thường rút về nơi ở của mình vì lo ngại rằng ông đang bị theo dõi quá chặt".
Về phần mình, bà Pelosi hứa sẽ hành động nhanh chóng khi đảm nhận vai trò chủ tịch hạ viện vào ngày 3/1.
"Cho đến khi Tổng thống Trump có thể công khai cam kết thực hiện một nghị quyết lưỡng đảng, sẽ không có thỏa thuận nào trước tháng 1, khi phe đa số mới của đảng Dân chủ tại hạ viện nhanh chóng thông qua luật để mở lại chính phủ", bà Pelosi khẳng định trong lá thư gửi các đồng nghiệp hôm 22/12.
