Giờ đang là dịp Giáng sinh ở Mỹ: Tổng thống Donald Trump một mình trong Nhà Trắng, tấn công kẻ thù bên trong và bên ngoài, trong khi chính quyền chìm sâu trong khủng hoảng, thị trường chứng khoán rơi tự do và chính phủ tê liệt, bị đóng cửa một phần.
Năm qua, tổng thống Mỹ đã mang đến sự hỗn loạn và gây lo ngại ở Washington cũng như trên toàn thế giới vì những hành vi bốc đồng, thách thức giới hạn quyền lực của tổng thống.
Một lý do khác cho cơn thịnh nộ của ông Trump là sự giảm sâu trên thị trường chứng khoán, tước đi chiếc phong vũ biểu yêu thích thể hiện thành công của tổng thống. Trong phiên giao dịch ngắn đêm Giáng sinh, chỉ số công nghiệp Dow Jones giảm tới 600 điểm do nỗ lực phản tác dụng của Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin nhằm trấn an các nhà đầu tư hôm 23/12.
Thị trường thêm chao đảo vì tổng thống Mỹ chỉ trích Cục Dự trữ Liên bang bằng một loạt bài đăng trên Twitter, sau khi tiết lộ việc ông đã hỏi liệu ông có thể sa thải Chủ tịch Jerome Powell một cách hợp pháp.
Chỉ số Dow Jones đã giảm 2,91% và chỉ số S&P cũng giảm 2,71% trong đêm Giáng sinh, trở thành kỷ lục sụt giảm dịp này của hai chỉ số. Trước đó, thị trường chứng khoán cũng trải qua tuần lễ tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng cách đây một thập kỷ. Lần cuối cùng các chỉ số giảm sâu như vậy là vào tháng 12/1931, trong cuộc Đại Khủng hoảng.
 |
| "Một mình" ở Nhà Trắng đêm Giáng sinh, tổng thống Mỹ đã chỉ trích hàng loạt quan chức qua Twitter. Ảnh: AFP. |
"Một mình" với Twitter
Trong khi nhiều người Mỹ đoàn tụ cùng gia đình, tổng thống Mỹ dành cả ngày trong Nhà Trắng để tung ra những lời chỉ trích. Trong đó, ông lên án phe Dân chủ vì đã từ chối yêu cầu chi 5 tỷ USD cho bức tường biên giới với Mexico, dẫn tới việc chính phủ đóng cửa lúc nửa đêm ngày 21/12.
"Tôi chỉ có một mình (tội nghiệp tôi) trong Nhà Trắng chờ đợi các thành viên đảng Dân chủ trở lại và thương lượng về vấn đề An ninh Biên giới rất cấp thiết", ông Trump nói trong dòng "tweet" thứ mười trong ngày. Dự kiến tổng thống Mỹ sẽ lại tham gia tiệc Giáng sinh do Đệ nhất phu nhân Melania tổ chức. Bà đã đến Florida trước khi chính phủ bị đóng cửa.
Ông chủ Nhà Trắng cũng chỉ trích Brett McGurk, đặc phái viên của tổng thống trong hoạt động tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Theo chân Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, ông McGurk đã từ chức vì phản đối quyết định rút quân khỏi Syria của tổng thống Mỹ.
Ông Trump còn đáp trả "Bob Corker Bé nhỏ", thượng nghị sĩ bang Tennessee, vì đã chỉ trích tổng thống về vấn đề Syria và việc đóng cửa chính phủ. Tổng thống Trump một mực khẳng định rằng ông quý trọng các đồng minh của mình, nhưng lại cho rằng nhiều nước đã lợi dụng Mỹ "cả về 'Bảo vệ Quân sự và Thương mại...'"
CNN dẫn lời một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ cho rằng việc ra quyết sách an ninh quốc gia "về cơ bản đã ngừng hoạt động" và các quyết định được đưa ra rất bất chợt qua điện thoại. Quan chức này nói thêm rằng việc rút quân khỏi Syria là "sự đảo ngược hoàn toàn" và "không suy tính, cân nhắc các rủi ro".
Các nước đồng minh và đối tác của Mỹ "bị sốc và hoàn toàn hoang mang", trong khi Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đươc Washington chống lưng "không tin chuyện này đang xảy ra", theo lời quan chức cấp cao.
Tất cả được cộng hưởng tại Nhà Trắng nơi tổng thống Mỹ đang ngày càng trở nên bực tức khi phải đối mặt với áp lực pháp lý và chính trị từ công tố viên đặc biệt Robert Mueller. Cũng không lâu nữa sẽ tới thời điểm quốc hội khóa mới triệu tập vào đầu tháng 1, khởi đầu cho thời kỳ ông Trump phải chịu sự giám sát gay gắt hơn của đảng Dân chủ.
 |
| Ông Trump nói sẽ thay thế Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis sớm hơn dự kiến 2 tháng. Ảnh: Getty. |
Việc ông Mattis từ chức đã làm dấy lên lo ngại lớn về tổng thống Mỹ, bởi vị tướng được coi là nhân tố cân bằng lại các quyết sách an ninh quốc gia thất thường của ông Trump.
Dĩ nhiên, nhiều cử tri ủng hộ tổng thống có thể sẽ bớt quan ngại hơn những người trong cuộc về bầu không khí Giáng sinh căng thẳng tại Nhà Trắng.
Song tính khí khó chịu cũng làm mất đi phần nào giá trị những thành tựu hàng đầu của ông Trump vào cuối năm, bao gồm tỷ lệ thất nghiệp thấp và nền kinh tế vững mạnh dù thị trường rối loạn. Việc thông qua được dự luật hình sự mang tính đột phá cũng bị lu mờ, và không mấy ai nhắc đến di sản lớn của ông Trump - thế đa số mà tổng thống và các thượng nghị sĩ Cộng hòa đã dựng lên ở Tòa án Tối cao.
Tổng thống dường như còn có một niềm tin kiên định khi đóng cửa chính phủ và để bản thân được tung hô trên các kênh truyền thông bảo thủ. "Nước Mỹ lại được tôn trọng!", ông Trump "tweet" hôm 24/12, với tất cả chữ cái đều được viết hoa.
Không khí lễ hội ảm đạm
Cảnh tượng đêm Giáng sinh càng trở nên sầu não hơn khi hai nhà lãnh đạo đảng Dân chủ hàng đầu, hạ nghị sĩ Nancy Pelosi và thượng nghị sĩ Chuck Schumer, đưa ra tuyên bố chung.
"Giờ là đêm Giáng sinh và Tổng thống Trump đang khiến đất nước rơi vào cảnh hỗn loạn. Thị trường chứng khoán đang sôi sục và tổng thống đang tiến hành một cuộc chiến cá nhân với Cục Dự trữ Liên bang", theo tuyên bố chung.
Vào ngày thứ ba chính phủ bị đóng cửa mà không có dấu hiệu hoạt động trở lại, thượng nghị sĩ Cộng hòa Pat Roberts đã chủ trì một phiên họp cho thấy sự thiếu hợp tác giữa Nhà Trắng và đảng Dân chủ trong việc đưa ra giải pháp.
Ông Roberts còn trích dẫn câu nói của cựu tổng thống Lyndon Baines Johnson để mô tả tình hình. "LBJ nói rằng đôi khi bạn phải ngồi xổm xuống như một kẻ ngốc trong cơn mưa đá và chấp nhận điều này. Đó là hoàn cảnh hiện tại của chúng ta", thượng nghị sĩ nói.
Trong khi đó, cũng có những tín hiệu đáng mừng dịp lễ hội như cơ quan quản lý các công viên quốc gia tuyên bố mở cửa trở lại địa điểm tham quan cây thông Giáng sinh gần Nhà Trắng. Trước đó, địa điểm này tạm thời bị đóng cửa do chính phủ ngưng hoạt động.
 |
| Tổng thống Trump và Đệ nhất phu nhân Melania thắp sáng cây thông Giáng sinh quốc gia gần Nhà Trắng hôm 28/11. Ảnh: AP. |
Đây là lần thứ ba chính phủ Mỹ đóng cửa trong năm nay, khiến hàng nghìn công chức nghỉ lễ Giáng sinh cảm thấy bất an về tiền lương của mình. Trong khi đó, thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh với nguyên nhân được cho là đến từ Washington.
Bộ trưởng Tài chính Mnunchin đã phải trấn an các nhà đầu tư rằng Tổng thống Trump sẽ không sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Powell. Tuy nhiên, ông Mnunchin khiến giám đốc điều hành các ngân hàng lớn "hoàn toàn bối rối" khi hỏi về tình hình kinh doanh của họ cuối tuần qua.
Việc tổng thống Mỹ tiếp tục chỉ trích Cục Dự trữ Liên bang khiến thị trường chứng khoán quay cuồng khi chỉ số Dow Jones giảm tới 653 điểm trước khi đóng cửa sớm phiên giao dịch đêm Giáng sinh.
Sự can thiệp của ông Mnunchin là động thái "đổ thêm dầu vào lửa" khiến tình hình thêm bất an trong dịp nghỉ lễ. Ngoài ra, tin tức thẩm phán Tòa án Tối cao Ruth Bader Ginsburg phải làm phẫu thuật ung thư phổi càng khiến nhiều người lo ngại. Lý do là Tòa án Tối cao vừa giáng một đòn mạnh vào quyết định của ông Trump trong việc hạn chế người tị nạn vượt biên ở phía nam.
Tất cả các yếu tố này khiến bầu không khí Giáng sinh ở đại lộ Pennsylvania và phố Wall trở nên kém vui và tươi sáng.
